زکریا چکاپ

یبوست

افراد مختلف، الگوهای اجابت مزاج مختلفی دارند. این الگوها به میزان تحرک بدنی، ورزش، شیوه زندگی و سلامت عمومی فرد بستگی دارند. اجابت مزاج بیش­تر از همه تحت تأثیر میزان فیبر غیر محلول دریافتی (مثل سبوس گندم) رژیم غذایی و میزان مایعات مصرفی قرار دارد. بعضی از افراد در روز تا 3 بار اجابت مزاج دارند در حالی­که گروهی دیگر در هفته 3 بار اجابت مزاج دارند. قانونی وجود ندارد که روزانه یک بار اجابت مزاج لازم است، یبوست معمولا به این معنی است که تغییری در اجابت مزاج رخ داده و فواصل آن را طولانی­ تر کرده، قوام مدفوع سخت ­تر شده و دفع آن دشوار گردیده است. بعضی از داروها ممکن است باعث یبوست شوند. بعضی از داروهای شایع که باعث یبوست می­ شوند عبارتند از: مسکن­ های مخدر (مثل کدئین و مورفین)، ترکیبات ضداسید حاوی آلومینیوم و بعضی از داروهای خاص کاهش فشارخون. فیبر رژیم غذایی مربوط به بخش­هایی از غذا می­شود که از گیاهان منشا گرفته ولی قابل هضم نیست. فیبرها انواع مختلفی دارند مانند سبوس گندم و غلات پوست نگرفته که در تنظیم فعالیت روده از مؤثرترین خوراکی­ها به شمار می آیند.

علایم ممکن در بزرگسالان:

• اجابت مزاج با فواصل طولانی
• درد هنگام اجابت مزاج
• مدفوع سخت و پشگل مانند
• ناتوانی در اجابت مزاج
• بریدگی­های کوچک در مقعد (شقاق)
• دردهای شکمی

توصیه­ های خانگی 

1. می­توانید از مسهل ­های ملایم مانند شربت شیر منیزی به اندازه 2 قاشق غذاخوری (30 سی سی) یک بار یا دو بار در روز استفاده کنید. اگر از دیگر مسهل­ ها استفاده می­کنید، مراقب باشید. این مسهل­ ها معمولا حاوی فرآورده­ های گیاه سنا هستند. این ترکیبات معمولا تند و قوی هستند و ممکن است در صورت مصرف منظم مشکلات روده ­ای دیگر ایجاد کنند. وقتی که یک محصول نام خوشایند یا بسته­ بندی خوش رنگی دارد به این معنی نیست حاوی ترکیبات ملایم است. اغلب افراد تنها نیاز دارند به آغاز اجابت مزاج کمک شود. برای این کار می­توان از شیاف گلیسرین برای کوتاه مدت استفاده کرد. به ندرت به شیاف قوی­تری نیاز می شود. شیاف بیزاکودیل را تنها می­توان یک بار در هفته بدون نظر پزشک استفاده کرد.

2. نرم کننده ­های مدفوع، می­تواند به یبوست کوتاه مدت ناشی از دارو، بارداری، بیماری جدید، تغییر در رژیم غذایی یا وضعیت زندگی کمک کند. از دکتر داروساز کمک بگیرید.

3. برای حل بلند مدت مشکل، اغلب نیاز است که به رژیم غذایی فیبر بیش­تری اضافه شود. بهترین گزینه سبوس گندم است. راز این راه حل در اضافه کردن آرام و مستمر سبوس به رژیم غذایی است. فیبر شل کننده مدفوع نیست و ممکن ­است همان طورکه اسهال ملایم ایجاد می کند منجر به یبوست نیز بشود. با یک قاشق غذا خوری سرپر سبوس گندم یا یک چهارم فنجان غلات کامل شروع کنید. برای افزایش میزان این فرآورده­ ها در رژیم­تان دست کم 1 هفته صبر کنید. اگر افزایش سبوس گندم یا غلات کامل را تحمل می­ کنید می­توانید به شکل هفتگی یک قاشق غذا خوری سبوس گندم یا یک چهارم فنجان غلات کامل به میزان مصرف روزانه ­تان اضافه کنید. هدف خود را رسیدن به 2 تا 6 قاشق غذاخوری سبوس گندم یا نصف تا 1 فنجان غلات کامل در روز قرار دهید. فرآورده­ های حاوی پسیلیوم نیز به عنوان مکمل فیبر غذا قابل استفاده است. در این خصوص با دکتر داروساز مشورت کنید. به یاد داشته باشید که افزایش آرام و مستمر فیبر رژیم غذایی احتمال ایجاد علایم جدید و عوارض ناخواسته را به حداقل می­رساند. افزودن فیبر دریافتی با افزودن حبوبات، میوه جات و سبزیجات به رژیم غذایی، هم به سلامت عمومی شما کمک می کند و هم اجابت مزاج آسان­تری را به همراه دارد. به خاطر داشته باشید که همه گیاهان خوراکی به میزان برابر فیبر ندارند و در نتیجه ممکن است نتایج یکسانی در بهبود اجابت مزاج نداشته باشند. بعضی مثل سبوس جو دو سر هیچ تاثیری ندارند، بعضی مثل حبوبات با تولید گاز اضافی همراه هستند. شواهد فزاینده حاکی از آن است که افرادی که رژیم پرفیبر دارند، در معرض خطر کمتر سرطان و بیماری­های قلبی هستند.

4. سندرم روده تحریک پذیر بیماری است که در آن تحرک روده بیمار به طور مستمر در حال تغییر است. مبتلایان به این سندرم اغلب وضعیت طبیعی یا یبوست دارند و پس از آن اسهال با دل درد را تجربه می کنند. علایم این بیماران ممکن است با افزایش مصرف فیبر برطرف شود ولی اگر علایم دیگری نظیر کاهش وزن، خونریزی مقعدی یا اسهال شدید وجود داشته باشد که با این روش رفع نشود، باید به پزشک مراجعه کنید.

5. نوشیدن آب بیش­تر به خودی خود باعث آسان­تر شدن اجابت مزاج نمی­شود. اگر فیبر بیش­تر می خورید باید 1 یا 2 لیوان آب بیش­تر در روز بنوشید. فیبر بیش­تر آب را در مدفوع حفظ می­کند و مدفوع را نرم می کند.

6. دفع مدفوع سفت می­تواند باعث همورویید یا خونریزی از مقعد گردد. در این نوع خونریزی، معمولا رنگ خون روشن است و بر سطح مدفوع یا دستمال توالت و یا به صورت قطرات خون در لگن دستشویی دیده می شود. اگر خونریزی مکرر رخ می­دهد یا با نرم شدن مدفوع بازهم استمرار می­ یابد به پزشک مراجعه کنید.