زکریا چکاپ

گاستروانتریت(التهاب معدی روده ای)

گاستروانتریت یک مشکل بسیار شایع است که اسهال و استفراغ ایجاد میکند. این مشکل معمولا ناشی از یک مشکل گوارشی باکتریایی یا ویروسی است.

این مشکل افراد از هر سنی را درگیر میکند، اما خصوصا در کودکان کم سن شایع است. 

بیشتر موارد در کودکان توسط یک ویروس به نام روتاویروس ایجاد میشود. موارد ایجاد شده در بزرگسالان معمولا ناشی از نوروویروس("عامل ایجاد کننده استفراغ زمستانی") یا مسمومیت غذایی باکتریایی است.

گاستروانتریت میتواند بسیار ناخوشایند باشد، اما معمولا در عرض یک هفته خودش خوب میشود. شما میتوانید در خانه بطور طبیعی از خود یا فرزندتان تا زمان بهتر شدن، مراقبت کنید.

سعی کنید از رفتن پیش پزشک اجتناب کنید، چون گاستروانتریت میتواند به راحتی به دیگران انتقال یابد. اگر نگران هستید یا نیاز به توصیه ای دارید با پزشک خود بصورت غیر حضوری تماس بگیرید.

علائم گاستروانتریت

علائم اصلی گاستروانتریت عبارتند از:

اسهال آبکی ناگهانی

احساس بیمار بودن

استفراغ، که میتواند جهنده باشد.

تب خفیف

بعضی از افراد علائم دیگر هم دارند، مثل از دست دادن اشتها، ناراحتی معده، درد اندام ها و سردرد.

علائم معمولا تا یک روز بعد از مبتلا شدن به عفونت ظاهر میشود. علائم معمولا کمتر از یک هفته طول میکشد، اما گاهی میتواند بیشتر به طول بینجامد.

اگر گاستروانتریت دارید باید چکار کنید؟

اگر اسهال و استفراغ ناگهانی را تجربه میکنید، بهترین کار این است که تا زمان بهتر شدن در خانه بمانید. همیشه یک درمان مخصوص وجود ندارد، بنابراین باید اجازه دهید بیماری دوره  خود را طی کند.

معمولا نیاز نیست توصیه پزشکی بگیرید، مگر اینکه علائم شما بهبود پیدا نکند یا خطر یک مشکل جدی تر وجود داشته باشد.

کمک به بهتر شدن علائم:

برای جلوگیری از کمبود آب مایعات فراوان بنوشید_ شما نیاز دارید که بیش از حالت عادی بنوشید تا مایعاتی که از طریق استفراغ و اسهال از دست داده اید، جبران شود.

آب بهترین است، اما میتوانید سوپ و آب میوه را هم امتحان کنید.

برای هرگونه تب و درد موقت یا ماندگار، استامینوفن مصرف کنید. زیاد استراحت کنید.

اگر احساس گرسنگی می کنید، مقادیر کوچک غذاهای ساده مثل سوپ، برنج، پاستا و نان را امتحان کنید.

اگر علائم کمبود آب، مثل دهان خشک یا ادرار تیره دارید از نوشیدنی های آبرسان ساخته شده از ساچت(کیسه کوچک) استفاده کنید که از داروخانه میتوانید بخرید_ درمورد کمبود آب بخوانید.

اگر نیاز دارید، از داروهای ضد استفراغ(مثل متوکلوپروماید) و ضد اسهال(مثل لوپیروماید) استفاده کنید. بعضی از انواع این داروها در داروخانه ها موجود است، اما راهنمایی که همراه دارو وجود دارد را مشاهده کنید. همچنین برای مشورت درمورد اینکه مناسب هستند یا نه میتوانید از داروساز یا پزشک خود سوال کنید.

گاستروانتریت میتواند به راحتی منتشر شود، بنابراین برای کاهش خطر انتقال دادن آن، باید زمانی که بیمار هستید بطور منظم دستهای خود را بشوئید و حداقل بعد 48 ساعت از تمام شدن علائم، سرکار یا مدرسه نروید.

چه زمانی باید توصیه پزشکی بگیرید

اگر فکر می کنید گاستروانتریت دارید بطور معمول نیاز نیست پزشک خود را ملاقات کنید، چون این بیماری معمولا باید خود به خود بهبود یابد.

رفتن به مطب پزشک میتواند دیگران را در خطر قرار دهد، بنابراین اگر نگران هستید یا احساس میکنید نیاز به توصیه دارید بهتر است با پزشک خود به صورت غیر حضوری تماس بگیرید.

درموارد زیر توصیه پزشکی بگیرید:

علائم کمبود آب شدید دارید، مثل گیجی، دفع مقادیر کم ادرار یا ادرار نداشتن، یا اگر در حال از دست دادن هوشیاری هستید.

اسهال خونی دارید

بطور مداوم در حال استفراغ هستید و نمی توانید هیچ مایعی را نگه دارید

تب بالای 38 درجه سانتیگراد دارید

علائمتان بعد از چند روز شروع به بهبود نکرده است

در چند هفته گذشته از منطقه ای در جهان با بهداشت ضعیف برگشته اید

یک مشکل زمینه ای جدی ، مثل بیماری کلیه، بیماری التهابی روده یا سیستم ایمنی ضعیف و اسهال و استفراغ دارید.

پزشک شما ممکن است یک نمونه از مدفوع شما را برای بررسی اینکه چه چیزی علائم شما را ایجاد می کند، به آزمایشگاه بفرستد. اگر آزمایش نشان دهد که دارای عفونت باکتریایی هستید، احتمالا آنتی بیوتیک تجویز میشود.

مراقبت از کودک مبتلا به گاستروانتریت

اگر کودک شما اسهال و استفراغ دارد میتوانید در خانه از او مراقبت کنید. معمولا درمان مخصوصی وجود ندارد و کودک شما در عرض چند روز باید شروع به بهبود کند.

معمولا نیاز نیست که توصیه پزشکی بگیرید مگر اینکه علائم کودکتان بهبود پیدا نکند یا خطر یک مشکل جدی تر وجود داشته باشد.

برای کمک به بهبود علائم کودکتان:

او را تشویق کنید که مقدار فراوانی مایعات بنوشد. او نیاز دارد مایعاتی که از طریق استفراغ و اسهال از دست داده جایگزین کند. بطور کلی آب بهترین است. از دادن نوشیدنی های گازدار یا آب میوه به آنها خودداری کنید، چون میتوانند اسهال آنها را بدتر کنند. نوزادان باید مانند حالت معمول، یا با شیر مادر یا شیر تغذیه ای(شیر خشک) دیگر، تغذیه شوند.

مطمئن شوید که به خوبی استراحت میکند.

اگر کودکتان غذای جامد استفاده میکند و گرسنه است اجازه دهید غذا بخورد. مقادیر کم غذاهای ساده، مثل سوپ، برنج، پاستا و نان را امتحان کنید.

اگر تب، درد موقت یا دائم آزاردهنده دارد به او استامینوفن بدهید. کودکان کوچکتر ممکن است استامینوفن مایع(شربت) را بهتر از قرص قورت دهند.

اگر کودک کمبود آب دارد، از نوشیدنی های آبرسان مخصوص ساخته شده از ساچت که از داروخانه ها خریداری میشود، استفاده کنید. پزشک یا داروساز شما میتواند درمورد اینکه چه مقدار مایع به کودک خود بدهید به شما توصیه کند. به او داروی ضد اسهال یا ضد استفراغ ندهید، مگر آنکه پزشک یا داروسازتان توصیه کند.

مطمئن شوید زمانی که کودکتان بیمار است، شما و کودکتان دستها را به طور مرتب میشوئید و کودک را حداقل تا 48 ساعت بعد از از بین رفتن علائم، از مدرسه و مهد کودک دور نگه دارید.

گرفتن توصیه پزشکی برای کودکتان

اگر فکر میکنید که کودکتان گاستروانتریت دارد معمولا نیاز نیست پزشک خود را ملاقات کنید چون خود به خود بهبود می یابد و بردن او به مطب دکتر میتواند دیگران را به خطر بیندازد.

اگر درمورد کودک خود نگران هستید، یا در موارد زیر با پزشک خود به صورت غیر حضوری تماس بگیرید:

اگر کودک علائم کمبود آب مثل  دفع ادرار کمتر از حد معمول، تحریک پذیری یا پاسخ ندادن غیر معمول، پوست رنگ پریده و لکه دار یا دستها و پاهای سرد دارد

خون در مدفوع او وجود دارد یا استفراغ سبزرنگ

بطور مداوم استفراغ می کند و قادر به تحمل غذا و مایعات نیست

بیش از یک هفته اسهال داشته است

بیش از 3 روز  استفراغ می کرده است

نشانه های بیماری جدی تر مثل تب بالا(بالای 38 درجه سانتیگراد)، تنگی نفس، تنفس سریع، سفتی گردن، کهیری که با قرار دادن لیوان روی آن از بین نمیرود، ملاج( قسمتی نرم روی سر نوزاد) فرورفته دارد

مشکل زمینه ای جدی دارد مثل بیماری التهابی روده یا سیستم ایمنی ضعیف و اسهال و استفراغ

پزشک شما ممکن است پیشنهاد دهد برای تایید علت ایجاد کننده علائم، یک نمونه از مدفوع کودک به آزمایشگاه فرستاده شود. اگر آزمایش، عفونت باکتریایی را نشان دهد، احتمالا آنتی بیوتیک تجویز میشود.

گاستروانتریت چگونه منتشر می شود

میکروب هایی که گاستروانتریت را ایجاد می کنند می توانند به راحتی از فردی به فرد دیگر منتقل شوند.

اگر مقادیر کمی استفراغ یا مدفوع فرد مبتلا وارد دهان شما شود، میتوانید مبتلا به عفونت شوید مثلا از طریق:

تماس نزدیک با فرد مبتلا به گاستروانتریت_ ممکن است مقادیر کم استفراغ را از طریق تنفس خارج کنند.

لمس کردن وسایل یا سطوح آلوده

خوردن غذای آلوده_ این حالت زمانی میتواند اتفاق بیفتد که فرد مبتلا قبل از آماده کردن غذا دستهایش را نشوید، یا غذایی را بخورید که در تماس با سطوح یا اشیاء آلوده بوده است یا در دمای مناسب نگهداری یا طبخ نشده است.

یک فرد مبتلا به گاستروانتریت از زمان شروع علائم تا 48 ساعت بعد از بهبود علائم در عفونی ترین حالت است، اگرچه مدت کوتاهی قبل و بعد از این زمان هم ممکن است عفونی باشد.

پیشگیری از گاستروانتریت

همیشه ممکن نیست که از ابتلا به گاستروانتریت پیشگیری کرد اما دنبال کردن توصیه های زیر می تواند به پیشگیری از انتشار آن کمک کند:

حداقل 48 ساعت بعد از از بین رفتن علائم سر کار، مدرسه یا مهد کودک نروید. همچنین شما و کودکتان باید در این مدت از ملاقات هر کسی که در بیمارستان بستری است، خودداری کنید.

مطمئن شوید که شما و کودکتان بطور مکرر و کاملا دستهای خود را با آب و صابون میشوئید، خصوصا بعد از دستشویی رفتن و قبل از آماده کردن غذا. به ژل های الکلی دست اعتماد نکنید، چون همیشه موثر نیستند.

هر شیء یا سطحی که ممکن است آلوده شده باشد را ضدعفونی کنید. بهتر است از یک پاک کننده خانگی بر پایه سفید کننده استفاده کنید.

لباسها و ملافه های آلوده را جداگانه با آب داغ بشوئید.

در زمانی که کودکتان بیمار است حوله، لباس، کارد و چنگال و ظرف های آشپزخانه را به اشتراک نگذارید.

استفراغ یا مدفوع موجود در توالت یا لگن کودک را با آب بشوئید ناحیه اطراف را تمیز کنید.

بهداشت خوب غذایی را تمرین کنید. اطمینان یابید که غذا بطور مناسب در یخچال نگهداری میشود، همیشه غذا را خوب بپزید و هیچ وقت غذایی که تاریخ انقضای آن گذشته را مصرف نکنید.

هنگام سفر به مناطقی از جهان که بهداشت ضعیف دارد، مراقبت بیشتری داشته باشید، چون ممکن است به یک میکروب گوارشی مبتلا شوید. برای مثال، ممکن است نیاز باشد آب شیر را قبل از نوشیدن آن گرم کنید. 

کودکان کوچک می توانند واکیسناسیون روتاویروس را در سن 2 تا 3 ماهگی دریافت کنند، که میتواند خطر ابتلا به گاستروانتریت را کاهش دهد.