زکریا چکاپ
چربی خون بالا(هایپر لیپیدمی)
جهت آشنایی بیشتر با طب پیشگیری و چکاپ، همچنین نحوه استفاده از بخش های مختلف وب اپلیکیشن ارزیابی خطر سلامتی زکریا به صفحه اینستاگرام زکریا چکاپ https://instagram.com/zakariacheckup مراجعه نمایید.
پیشگیری و کنترل چربی بالای خون
چربی بالای خون:
چربی بالای خون یکی دیگر از عوامل خطرزا برای ابتلا به سکته‌های قلبی- عروقی است. هرچه قدر میزان چربی خون بالاتر باشد، شانس ابتلا به بیماری های قلبی و یا وقوع سکته قلبی افزایش می یابد.
کلسترول تام خون، کلسترول بد و کلسترول خوب
کلسترول تام خون شامل تمامی انواع لیپوپروتئین ها، کلسترول خوب و کلسترول بد است. چربی در خون در قالب بسته هایی به نام لیپوپروتئین جا به جا می شود. بیشتر چربی خون را LDL یا کلسترول بد تشکیل می دهد. LDL را از آنجا بد می‌نامند که مقدار زیاد این ماده در خون به رسوب چربی در رگ های خونی و مسدود شدن آن ها می انجامد. نوع دیگر کلسترول، HDL است که به کلسترول خوب خون معروف است. چرا که از رسوب چربی در عروق خونی پیشگیری می کند. کلسترول خوب اثر محافظتی بر قلب دارد. هر چه میزان کلسترول خوب افزایش یابد بیشتر از رسوب چربی ها در عروق جلوگیری می کند. ترک مصرف دخانیات میزان کلسترول خوب را افزایش می دهد. انجام فعالیت بدنی و ورزش منظم نقش به سزایی در افزایش کلسترول خوب دارد.
تاثیر چربی بالای خون بر قلب
بدن نیازمند میزان متعادلی از چربی برای انجام فعالیت های خود است و از طریق خون، تمامی چربی مورد نیاز خود را تامین می کند. با گذر زمان مقادیر اضافی چربی و کلسترول که در خون در حال گردش هستند بر دیواره عروق ته نشین می شوند. با ته نشین شدن این مواد، دیواره های فیبری از جنس چربی درون رگ ها ایجاد و باعث تنگ شدن و حتی مسدود شدن عروق خونی می شوند. در نتیجه خون کمتری به قلب می رسد. همچنین خون، مسوولیت حمل اکسیژن به دستگاه های مختلف بدن از جمله قلب را بر عهده دارد. در صورت عدم انتقال میزان کافی از اکسیژن به ماهیچه قلب، در ناحیه سینه احساس درد خواهید کرد و اگر میزان جریان خون به قلب از مقدار مشخصی کمتر شود، نتیجه آن وقوع سکته قلبی خواهد بود.
کنترل میزان کلسترول خون
کلسترول بالای خون به خودی خود علامتی ندارد! حتی اگر میزان این ماده در خون شما بسیار بالا باشد، متوجه آن نخواهید شد. برای همین باید به صورت منظم میزان کلسترول خون خود را مورد سنجش قرار دهید. هر قدر میزان کلسترول بد خون بیشتر باشد احتمال ابتلا به بیماری قلبی و یا حتی وقوع سکته قلبی به شدت افزایش می یابد. کلسترول خوب دقیقا برعکس کلسترول بد عمل می کند. پس هر چه میزان آن در خون کمتر باشد احتمال ابتلا به سکته قلبی افزایش می یابد.
محدوده LDL(کلسترول بد) بر اساس وجود عوامل خطر سکته قلبی همچون
سابقه خانوادگی سکته های قلبی- عروقی زودرس، فشار خون بالا، سن بالای 4۵ سال در مردان و بیش از ۵۵ سال در زنان، استعمال دخانیات و میزان پایین HDL (کلسترول خوب) یعنی کمتر از 40 میلی گرم در دسی لیتر تعیین می شود و بر اساس تعداد عوامل خطر موجود بین 100 تا 160 میلی‌گرم در دسی‌لیتر است و مقدار ایده آل آن در بیماران دیابتی و مبتلايان به بیماری های قلبی - عروقی زیر 100 است.
محدوده طبیعی برای HDLمقدار50 به بالا و مقدار ایده آل آن 60 به بالاست.
تری گلیسرید
تری گلیسرید یکی از انواع چربی هاست که در غذا و خون شما یافت می شود. این ماده در کبد ساخته می شود. زمانی که از الکل استفاده شود و یا وقتی که بیش از میزان مورد نیاز کالری دریافت کنید، کبد تری گلیسرید بیشتری تولید می کند. برای کاهش تری گلیسرید خون باید وزن خود را کنترل کرده، تحرک خود را افزایش داده و از کشیدن سیگار و مصرف الکل خودداری کنید. حد مطلوب این چربی در خون، محدوده زیر 150 میلی‌گرم در دسی‌لیتر است.
عوامل خطرزای ابتلا به سـکته های قلبی کـه باعث افزایـش میزان کلسـترول بد خون می‌شوند:
- کشیدن سیگار
- فشار خون بالا(140/90 میلی‌متر جیوه و بیشتر)
- پایین بودن میزان کلسترول خوب خون (کمتر از 40 میلی‌گرم در دسی‌لیتر)
- سابقه فامیلی در ابتلای زودرس به سکته های قلبی (پدر یا برادر در سنین کمتر از ۵۵ سالگی دچار سکته قلبی شده باشند و یا خواهر و مادر در سنین کمتر از 6۵ سالگی)
- سن (برای زنان 55 سال و مردان 45 سال)
نقش تغذیه در کنترل چربی خون
با رعایت رژیم غذایی مناسب، شما می توانید کلسترول بد خون را کاهش دهید. چربی های اشباع یا ترانس (مانند روغن جامد) کلسترول خون را افزایش می دهند.
این روغن ها در اکثر رستوران ها و فست فودی ها استفاده می‌شوند. این چربی ها همچنین در محصولات لبنی، گوشت قرمز، چیپس و کیک ها نیز وجود دارند.
چربی های غیراشباع در روغن های نباتی مایع و نیز روغن ماهی و روغن زیتون یافت می شوند. اگر این روغن ها به میزان متوسط استفاده شوند و جایگزین چربی های اشباع و ترانس در رژیم غذایی شوند، سبب کاهش کلسترول خون می شوند.
- مصرف ماهی نقش مهمی در حفظ و بهبود سلامت قلب و عروق دارد. البته فقط ماهی هایی که کباب می‌شوند و یا با بخار پخته می‌شوند می توانند موجب این نقش شوند، در حالی که ماهی سرخ شده در روغن و در حرارت بالا از این نظر بی خاصیت خواهد بود.
- مواد غذایی غنی از فیبر مانند سبزی ها، میوه ها و حبوبات می توانند به کاهش سطح کلسترول بد خون کمک می کنند.
- روغن زیتون، مغزها و دانه ها حاوی نوعی از اسیدهای چرب هستند که اگر به میزان متعادل استفاده شوند، به کاهش سطح کلسترل بد خون کمک می کنند.
- میوه ها و سبزی ها حاوی ویتامین های آنتی اکسیدان، مواد معدنی و مواد مغذی مفیدی هستند که سبب متوقف کردن آسیب به دیواره رگ ها و در نتیجه کاهش خطر ابتلا به سکته های قلبی و عروقی می شوند.
- مصرف پروتئین سویا منجر به کاهش کلسترول بد خون و افزایش کلسترول خوب خون می شود.
- نان های سبوس دار مثل نان سنگک و نان جوی سبوس دار که حاوی ویتامین های گروه B هستند، به کاهش چربی خون کمک می کنند.
- بهترین روغن برای افراد مبتلا به بیماری های قلبی و عروقی، روغن مایع کانولا برای پخت غذا و روغن زیتون برای سالاد است که البته از این روغن ها نیز باید به میزان متعادل استفاده شود.
راهکارها برای کاهش چربی و میزان بالای کلسترول بد در خون
- مصرف روغن های جامد را محدود و از لبنیات کم چرب استفاده کنید. همچنین پرهیز از خوردن سوسیس و کالباس، شیرینی های پرخامه، سس ها، آبگوشت پرچرب، روغنهای جامد، کره حیوانی و مارگارین و غذاهای سرخ کرده را در برنامه غذایی خود لحاظ کنید.
- مصرف ماهی به دلیل داشتن چربی مفید امگا 3 به صورت دو بار در هفته توصیه مشود ولی میگو به دلیل داشتن مقداری کلسترول، به صورت مداوم توصیه نمی شود.
- مصرف تخم مرغ کامل به 2 عدد در هفته محدود شود.
- انواع مربا، کره، خامه و سرشیر را کمتر مصرف کنید.
- آجیل در حد متعادل مصرف شود، چنانچه آجیل بیش از حد متعادل مصرف شود، چربی خون را افزایش می دهد.
- مصرف مواد غذایی حیوانی که دارای کلسترول بالا هستند مانند: مغز گوسفند، جگرمرغ، قلوه، قلب، امعا و احشای گوسفند را باید محدود کنید.