زکریا چکاپ

مشکلات مربوط به طحال و برداشتن طحال[1] 

 برخی افراد بدون طحال متولد می شوند و یا نیاز به برداشتن آن به جهت بیماری یا جراحی دارند. 

طحال یک ارگان در قسمت بالا و چپ شكم ، نزدیک به معده و پشت دنده های چپ قرار دارد. 

این ارگان بخش مهمی از سیستم ایمنی است اما بدون آن نیز فرد می تواند زنده بماند. چرا که کبد می تواند بسیاری از عملکردهای آن را انجام دهد. 

طحال چه کاری انجام می دهد؟ 

طحال دارای عملکردهای مهمی می باشد : 

با هر نوع جرم مهاجم در خون مبارزه میکند ( طحال دارای گلبول های سفید ضد عفونت  می باشد ). 

طحال دارای سطحی از سلول های خونی می باشد. این ارگان سطح سلول های سفید، قرمز و پلاکت ( سلول های کوچکی که منجر به لخته شدن خون میشوند ) خون را کنترل می کند. طحال بر خون نظارت می کند و هر نوع گلبول قرمز قدیمی یا آسیب دیده را دفع می کند. 

اگر طحال به خوبی کار نکند، ممکن است شروع به از بین بردن سلول های سالم خون کند. این حالت منجر به موارد زیر می شود : 

کم خونی ناشی از تعداد پایین سلول های قرمز خون 

افزایش احتمال عفونت به جهت تعداد پایین گلبول های سفید خون 

خونریزی یا کبود شدگی به جهت تعداد پایین پلاکت خون 

مشکلات طحال 

درد طحال 

درد طحال عمدتا در قسمت پشت دنده چپ بروز می کند. این ناحیه در صورت لمس حساس خواهد بود. این حالت می تواند نشانگر طحال آسیب دیده، پاره یا متورم باشد. 

طحال آسیب دیده یا پاره 

طحال ممکن است پس از وارد شدن ضربه محکم به شکم، تصادف ماشین، سانحه ورزشی یا شکستگی دنده ها دچار آسیب یا پارگی شود. 

این پارگی ممکن است در زمان آسيب و یا چند هفته پس از جراحت وارد شده صورت بگیرد. 

علائم طحال پاره عبارتند از : 

درد در قسمت دنده های سمت چپ و حساسیت به لمس 

سرگیجه یا افزایش ضربان قلب ( علامت فشار خون پایین ناشی از کمبود خون ) 

گاهی اگر دراز کشیده و پاهای خود را بلند کنید، درد را در قسمت بالای شانه چپ احساس می کنید. 

طحال پاره یک حالت اورژانسی است و می تواند منجر به خونریزی خطرناک شود. اگر گمان می کنید که دچار آسیب یا پارگی طحال شده اید، سریعا به اورژانس مراجعه کنید. 

طحال بزرگ شده

طحال ممکن است پس از عفونت یا جراحی دچار ورم شود. همچنین بر اثر بیماری هایی مانند سیروز، لوسمی و آرتریت روماتوئید نیز این بزرگ شدگی می تواند ایجاد شود. 

طحال بزرگ شده همواره منجر به ایجاد علائم نمی شود. در این صورت موارد زیر را در نظر داشته باشید : 

احساس سیری به محض غذا خوردن ( طحال بزرگ شده می تواند به معده فشار وارد کند )

احساس ناراحتی یا درد در قسمت پشت دنده های چپ 

كم خونی و یا خستگی و عفونت های مکرر 

خونریزی هایی که به سادگی ایجاد می شوند. 

پزشکان می توانند با لمس شکم شما، متوجه طحال بزرگ شده بشوند. آزمایش خون، سی تی اسکن و ام آر آی تاییدی بر تشخیص خواهد بود. 

بزرگ شدن طحال به تنهايی دليلی بر برداشتن آن نيست. در اين وضعيت، شما تحت درمان برای بيماری زمينه ای كه باعث بزرگی طحال شده است، قرار خواهید گرفت و طحالتان مورد ارزیابی قرار می گیرد. در صورت وجود عفونت آنتی بیوتیک تجویز خواهد شد. 

شما باید برای مدتی از ورزش های پر برخورد اجتناب کنید، چرا که احتمال پارگی طحال در حالت بزرگ شدگی آن بيشتر است. 

جراحی تنها زمانی ضروری است که طحال بزرگ شده منجر به عوارض جدی شده باشد و یا علت آن ناشناخته باشد. 

طحال برداری[2] ( برداشتن طحال ) 

عمل برداشتن طحال با عنوان طحال برداری در صورت آسیب، ضايعه یا بزرگ شدگی طحال انجام می شود.

گاهی گزینه مناسب تر این است که بخشی از طحال برداشته شود و طحال برداری جزئی صورت گیرد. 

در صورت وجود زمان، مجموعه ای از مصون سازی ها قبل از جراحی برای شما به کار خواهد رفت. 

لاپاروسکوپی 

اغلب اعمال طحال برداری با استفاده از لاپاروسکوپی صورت می گیرد ( جراحی با لاپاروسکوپ ). 

لاپاروسکوپ ابزاری دراز، ظریف و منعطف است که دارای منبع نور می باشد. این ابزار به یک دوربین وصل می شود و تصاویر بزرگ نمایی شده و با وضوح بالایی را به صفحه نمایش ارسال می کند و جراح را هدایت می کند. 

جراحی باز 

جراحی باز که در آن یک برش بزرگ ایجاد می شود، زمانی لازم است که طحال به قدری آسیب دیده و بزرگ باشد که با جراحی با لاپاروسکوپ قابل برداشتن نباشد. اغلب در شرایط اورژانسی این روش برای کنترل سریع خونریزی به کار می رود. 

زندگی بدون طحال 

اگر لازم باشد که طحال شما برداشته شود، ارگان دیگری مانند کبد بسیاری از کارکردهای طحال را انجام خواهند داد. این امر به این معناست که شما قادر به مقابله با اغلب عفونت ها خواهید بود. اما خطر پایینی هم وجود دارد که ممکن است یک عفونت جدی، سریعا پیشرفت کند. این خطر در ادامه زندگی شما وجود خواهد داشت. 

خطر عفونت 

کودکان در مقایسه با بزرگسالان، با خطر بالاتر عفونت های جدی مواجه هستند، اما این خطر در كل پایین است. این خطر زمانی افزایش می یابد که بیماری هایی مانند کم خونی داسی شکل، بیماری سلیاک یا بیماری های ضعیف کننده سیستم ایمنی مانند HIV وجود داشته باشد. این خطر با پيروی از احتیاط های ساده برای پیشگیری از عفونت به حداقل خواهد رسید. 

مصون سازی 

اطمینان یابید که تمام واکسن های کودکی را دریافت کرده اید. همچنین باید در برابر بیماری های زیر واکسینه شوید: 

عفونت های پنوموکوک مانند پنومونیا 

آنفلوانزا ( هر پاییز واکسن آنفلوانزای فصلی را دریافت کنید ) 

مننژیت ( مننژیت ACWY و مننژیت B ) 

آنتی بیوتیک ها 

توصیه می شود که از آنتی بیوتیک هایی با دوز پایین برای بقیه عمر خود در جهت پیشگیری از عفونت های باکتریایی استفاده کنید. آنتی بیوتیک ها به ویژه در زمان های زیر مهم هستند : 

کودکان زیر سن 16 سال 

دو سال اول پس از برداشتن طحال 

در صورت عدم کارایی مناسب سیستم ایمنی 

در مقابل علائم عفونت هشیار باشید 

علائم عفونت مانند موارد زیر را بررسی کنید : 

درجه حرارت بالا ( تب ) 

گلو درد 

سرفه 

سردرد شدید 

سردرد همراه با خواب آلودگی یا خارش 

دردهای شکمی 

قرمز شدن و التهاب اطراف برش جراحی 

پزشک می تواند مجموعه ای از آنتی بیوتیک ها را برای شما در صورت بروز عفونت تجویز کند. شما باید با نخستین علامت عفونت، شروع به استفاده از آن ها کنید بنابراین هرچه سریعتر به پزشک مراجعه کنید. اگر عفونت شما شدید باشد، در بیمارستان بستری خواهید شد. 

گزیدگی حیوانات و کنه 

گزش حیوانات و کنه ( انگل های ریز مکنده خون ) می تواند سبب عفونت شود. 

اگر شما توسط حیوانات به ویژه سگ گاز گرفته شوید، شروع به مصرف آنتی بیوتیک کرده و سریعا به پزشک مراجعه کنید. 

اگر دائما به پیاده روی های سخت و کمپینگ می روید، در معرض خطر تب کنه[3] قرار دارید بیماری نادری که توسط کنه ها منتقل می شود. سعی کنید با پوشیدن لباس هایی که پوست شما را پوشش می دهد به ویژه شلوارهای بلند، از معرض نیش کنه دور بمانید. اگر بیمار شدید، سریعا از دستورات پزشکی تبعیت کنید. 

صحبت با کادر پزشکی در مورد شرایط خود 

همواره با تمام متخصصین سلامت حتی دندانپزشک خود در این مورد كه طحال نداريد، صحبت کنید. 

سفر به خارج از کشور 

اگر شما به خارج از کشور سفر می کنید : 

به شما توصیه می شود که مجموعه ای از آنتی بیوتیک ها را به همراه داشته باشید. 

دریابید که آیا واکسیناسیون مننژیت دیگری غير از نوع ACWY نیاز دارید یا خیر. 

بررسی کنید که آیا به واکسیناسیون سفر نیاز دارید یا خیر. 

افراد بدون طحال با احتمال بالای گسترش شکل جدی از مالاریا روبرو هستند. در صورت امکان از سفر به کشورهایی که در آن ها مالاریا وجود دارد، اجتناب کنید. اگر ممکن نیست، در مورد داروهای ضد مالاریا با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید. همچنین باید پشه بند و حشره کش به همراه داشته باشید. 

[1] Spleen 

[2] Splenectomy 

[3] babesiosis,