زکریا چکاپ
مالتیپل اسکلروزیس(MS)
مالتیپل اسکلروزیس(MS)
مالتیپل اسکلروزیس (MS) بیماری است که میتواند مغز و/یا طناب نخاعی را درگیر کند و بازه وسیعی از علائم بالقوه از جمله مشکلات بینایی، حرکت دادن دست یا پا، حس یا تعادل ایجاد کند.
این بیماری یک بیماری است که تا آخر عمر ادامه دارد و گاهی میتواند ناتوانی جدی ایجاد کند، اگرچه گاهی میتواند خفیف باشد. در بسیاری از موارد، درمان علائم ممکن است. طول عمر متوسط در افراد مبتلا به ام اس اندکی کاهش می یابد.
علائم ام اس
علائم ام اس از فردی به فرد دیگر بطور وسیعی تفاوت دارد و میتواند هر قسمتی از بدن را درگیر کند.
علائم اصلی عبارتند از
خستگی
مشکل در راه رفتن
مشکلات بینایی مثل تاری دید
مشکلاتی در کنترل مثانه (کنترل ادرار)
بی حسی یا سوزش در قسمت های مختلف بدن
سفتی عضلات و اسپاسم
مشکلاتی در فکر کردن، یادگیری و برنامه ریزی
بسته به نوع ام اسی که دارید(پایین را ببینید)، علائم شما ممکن است در فازهایی بیایند و بروند یا در طول زمان بطور پیوسته بدتر شوند(پیشرفت)
گرفتن توصیه پزشکی
اگر نگران هستید که ممکن است علائم اولیه ام اس را داشته باشید، پزشک خود را ملاقات کنید.
علائم اولیه اغلب علل مختلف زیاد دیگری دارد بنابراین لزوما علامت ام اس نیست. به پزشک خود اجازه دهید الگوی خاص علائمی که تجربه می کنید را بداند.
اگر پزشک شما فکر میکند که ممکن است ام اس داشته باشید، به یک متخصص اعصاب(متخصص در بیماری های سیستم عصبی) ارجاع داده خواهید شد، که ممکن است آزمایش هایی مثل اسکن تصویربرداری تشدید مغناطیسی(MRI) برای بررسی ویژگی های ام اس را به شما پیشنهاد دهد.
انواع ام اس
ام اس دارای دو الگو کلی می باشد: همراه با عود و بهبود خودبخودی(همراه با حملات یا تشدید)(عودکننده) یا با پیشرفت تدریجی
ام اس عود و بهبود
بیش از 8 نفر از هر 10 نفر مبتلا به ام اس ، با نوع "عود و بهبود" تشخیص داده میشوند.
فردی که ام اس عود و بهبود دارد دوره هایی از علائم جدید یا علائم بدتر را خواهد داشت که "عود" نامیده میشود. این علائم معمولا در عرض چند روز بدتر میشوند که برای روزها تا هفته ها و حتی ماهها ادامه می یابد و سپس آرام آرام به وضعیت قبل از عود باز می گردد.
عودها معمولا بدون هشدار اتفاق می افتد اما گاهی در ارتباط با دوره بیماری یا استرس است.
علائم عود ممکن است کلا ناپدید شود، با یا بدون درمان، اگرچه بعضی از علائم اغلب ماندگار است و حملات در طول چند سال تکرار میشوند.
زمان های بین حملات به نام دوره های"بهبود" شناخته میشود. این دوره ها میتواند گاهی تا سالها ادامه یابد.
بعد از چند سال(معمولا چند دهه)، بسیاری از افراد_ نه همه_ با ام اس عود و بهبود به سمت یک ام اس پیشرونده ثانویه پیش میروند. در این نوع ام اس، علائم بدون هیچ حمله واضح، به تدریج در طول زمان بدتر میشود. بعضی از افراد در این دوره هم به عودهای غیرمکرر ادامه خواهند داد.
حدود نیمی از افراد مبتلا به ام اس عود و بهبود در عرض 15 تا 20 سال به ام اس پیشرونده ثانویه می رسند و خطر این اتفاق با افزایش طول زمان بیماری، بیشتر میشود.
ام اس پیشرونده اولیه
فقط در حدود 1 نفر از هر 10 نفر مبتلا به این بیماری، ام اس با علائم بدتر شونده تدریجی آغاز میشود.
در ام اس پیشرونده اولیه، علائم به تدریج بدتر میشود، اگرچه افراد اغلب دوره هایی را دارند که بیماری آنها یکنواخت میشود.
عامل ایجاد کننده ام اس چیست؟
ام اس یک بیماری خود ایمنی است. این حالت زمانی است که یک مشکل در سیستم ایمنی وجود دارد و سیستم ایمنی اشتباها به یک بخش سالم بدن حمله میکند_ در این مورد مغز یا طناب نخاعی سیستم عصبی.
در ام اس سیستم ایمنی به لایه اطراف اعصاب که از آنها حفاظت میکند و غلاف میلین نامیده میشود، حمله میکند. این کار به غلاف و البته اعصاب آسیب میزند و آن را زخم میکند ، به این معنا که پیام هایی که در حال انتقال در اعصاب هستند آهسته میشوند یا اختلال پیدا میکنند.
اینکه چه چیزی دقیقا باعث میشود سیستم ایمنی این کار را بکند نامشخص است، اما اغلب متخصصان گمان میکنند که ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی در این کار دخیل اند.
درمان های ام اس
در حال حاضر هیچ درمانی برای بهبود ام اس وجود ندارد اما تعدادی درمان برای کمک به کنترل بیماری وجود دارد.
درمانی که نیاز دارید به علائم مخصوص و مشکلات شما بستگی دارد. این درمان ممکن است عبارت باشد از:
درمان عودها با دوره های کوتاه استروئید درمانی برای سرعت بخشیدن به بهبود
درمان های ویژه برای علائم فردی ام اس
درمان برای کاهش تعداد عودها با داروهایی به نام درمان های تعدیل کننده بیماری
درمان های تعدیل کننده بیماری ممکن است به آهسته کردن یا کاهش بدتر شدن کلی ناتوانی ناشی از ام اس در افرادی که ام اس عود و بهبود دارند و افرادی که ام اس پیشرونده ثانویه در کسانی که هنوز هم عود دارند هم کمک کند.
متاسفانه، در حال حاضر هیچ درمانی که بتواند پیشرفت ام اس پیشرونده اولیه یا ام اس پیشرونده ثانویه در غیاب دوره های عود بیماری را درمان کند، وجود ندارد. بسیاری از درمان هایی که هدفشان درمان ام اس پیشرونده است اکنون در حال پژوهش هستند.
دورنما و پیش آگهی
ام اس میتواند برای کسی که با آن زندگی میکند یک بیماری چالش برانگیز باشد اما درمان های جدید در 20 سال اخیر به طرز چشمگیری کیفیت زندگی افراد مبتلا به بیماری را بهبود بخشیده اند.
ام اس به خودی خود به ندرت کشنده است اما عوارضی ناشی از ام اس شدید ممکن است بوجود بیاید، مثل عفونت های قفسه سینه یا مثانه یا دشواری در بلع.
طول عمر متوسط افراد مبتلا به ام اس حدود 5 تا 10 سال کمتر از میانگین است و این فاصله همیشه در حال کوچکتر شدن است.
علائم مالتیپل اسکلروزیس
مالتیپل اسکلروزیس (MS) میتواند در هر بخشی از بدن بازه وسیعی از علائم را ایجاد کند. هر فرد مبتلا به بیماری به طور متفاوتی درگیر میشود.
علائم غیرقابل پیش بینی اند. علائم بعضی از افراد پیشرفت میکند و بطور مداوم در طول زمان بدتر میشود درحالیکه علائم دیگران می آید و میرود.
دوره هایی که علائم بدتر میشوند"عود" نامیده میشوند. دوره هایی که علائم بهبود می یابد یا ناپدید میشود"بهبود" نامیده میشود.
بعضی از شایعترین علائم عبارتند از
خستگی
مشکلات بینایی
بی حسی یا سوزش
اسپاسم، سفتی و ضعف عضلانی
مشکلات حرکتی
درد
مشکل در تفکر، یادگیری و برنامه ریزی
افسردگی و اضطراب
مشکلات جنسی
مشکلات مثانه
مشکلات روده ای
دشواری در سخن گفتن و بلع
اغلب افراد مبتلا به ام اس تعداد کمی از این علائم را دارند.
اگر درمورد داشتن علائم اولیه ام اس نگرانید، پزشک خود را ملاقات کنید. علائم میتواند با بسیاری از علائم دیگر مشابه باشد، بنابراین لزوما ناشی از ام اس نیست.
خستگی
احساس خستگی یکی از رایج ترین و آزاردهنده ترین علائم ام اس است.
معمولا به عنوان یک حس دشوار از خستگی شدید تعریف میشود که به معنای تلاش شدید حتی برای انجام دادن ساده ترین کارهاست.
خستگی میتواند به طرز چشمگیری با فعالیت های روزانه تداخل ایجاد کند و تمایل دارد که در ساعات انتهای هر روز، در هوای گرم، بعد ازورزش یا در زمان بیماری بدتر شود.
مشکلات بینایی
در حدود یک نفر از هر چهار نفر مبتلا به ام اس، اولین علامت قابل مشاهده مشکل در یکی از چشم هاست(التهاب عصب بینایی). ممکن است موارد زیر را تجربه کنید:
از دست دادن موقت بینایی در چشم درگیر به شکل نسبی، که اغلب روزها تا هفته ها طول میکشد.
کوررنگی
درد چشم، که معمولا هنگام حرکت دادن چشم بدتر میشود
جرقه های نور در هنگام حرکت دادن چشم
مشکلات دیگری که میتواند در چشم ها رخ دهد عبارتند از:
دوبینی
حرکات غیرارادی چشم، که میتواند باعث شود اشیای ثابت بنظر در حال حرکت برسند
گاهی، هر دو چشم ممکن است، درگیر شوند.
حس های غیرطبیعی
حس های غیرطبیعی میتواند از علائم اولیه ام اس باشد.
این وضعیت اغلب به شکل بی حسی یا سوزش در قسمت های مختلف بدن مثل بازوها، ساق های پا یا تنه است که معمولا در عرض چند روز به بقیه بدن گسترش می یابد.
اسپاسم، سفتی و ضعف عضلات
ام اس میتواند باعث شود عضلات شما:
بطور دردناک و محکمی منقبض شوند(اسپاسم)
نسبت به حرکت سفت و مقاوم شوند(اسپاستیسیتی)
احساس ضعف کنند
مشکلات حرکتی
ام اس میتواند حرکت کردن و راه رفتن را دشوار کند، خصوصا درصورتیکه ضعف عضلانی و اسپاستیسیتی(بالا را ببینید) هم داشته باشید. ممکن است موارد زیر را تجربه کنید:
حالاتی شبیه به دست و پا چلفتی بودن
دشواری در تعادل و هماهنگی(آتاکسی)
لرزش اندام ها(ترمور)
گیجی و سرگیجه، که میتواند باعث احساس چرخش اجسام دور شما شود.
درد
بعضی از افراد مبتلا به ام اس درد را تجربه میکند که به دو شکل باشد:
درد ناشی از خود ام اس (درد عصبی، نوروپاتیک)_ این درد در اثر آسیب به سیستم عصبی است. این درد ممکن است شامل دردهای تیز در صورت و حس های متعدد در تنه و اندامها از جمله حس سوزش، سوزن سوزن شدن و احساس فشار باشد. اسپاسم های عضلانی میتوانند گاهی دردناک باشند. درد عضلانی اسکلتی_ درد کمر، گردن و مفاصل میتوانند به طور غیر مستقیم ناشی از ام اس باشد خصوصا در افرادی که راه رفتن یا حرکت کردن روی کمر یا لگنشان فشار ایجاد میکند.
مشکلاتی در تفکر، یادگیری و برنامه ریزی
بعضی از افراد مبتلا به ام اس ممکن است مشکلاتی در تفکر، یادگیری و برنامه ریزی داشته باشند_ که اختلال عملکرد شناختی نامیده میشود. این وضعیت میتواند عبارت باشد از:
مشکلاتی در یادگیری و یادآوری چیزهای جدید_ معمولا حافظه طولانی مدت تحت تاثیر قرار نمی گیرد
کندی در پردازش اطلاعات زیاد یا چند کار همزمان
دوره هایی از کم شدن توجه(حواس پرتی)
گیر کردن در صحبت کردن(لکنت)
مشکلاتی در فهم و پردازش اطلاعات بینایی مثل خواندن روزنامه
دشواری در برنامه ریزی و حل مسئله_ افراد اغلب گزارش میکنند که میدانند چه کاری میخواهند انجام دهند اما نمیدانند چطور آن را باید انجام دهند.
مشکلاتی در استدلال منطقی مثل قوانین ریاضی یا حل پازل
اما بسیاری از این علایم مختص ام اس نیست و میتواند ناشی از بازه وسیعی از بیماری های دیگر باشد از جمله افسردگی و اضطراب یا حتی بعضی از داروها.
مشکلات سلامت روانی
بسیاری از افراد مبتلا به ام اس دوره های افسردگی را تجربه میکنند. مشخص نیست که آیا این مشکل مستقیما ناشی از ام اس است یا بخاطر استرس بیماری یا زندگی با یک بیماری طولانی مدت یا هر دو است.
اضطراب هم میتواند مشکلی برای افراد مبتلا به ام اس باشد، احتمالا به علت طبیعت غیرقابل پیش بینی بیماری.
در موارد نادر، افراد مبتلا به ام اس میتوانند نوسانات خلقی شدید و سریع را تجربه کنند، ناگهان به گریه افتادن، خندیدن یا داد زن یا عصبانیت بدون هیچ دلیل مشخص.
مشکلات جنسی
ام اس میتواند روی عملکرد جنسی تاثیر بگذارد.
مردان مبتلا به ام اس اغلب دستیابی یا حفظ نعوظ را دشوار می یابند(اختلال عملکرد نعوظ). همچنین ممکن است در زمان رابطه جنسی یا خود ارضایی، زمان طولانی تری برای انزال صرف کنند و ممکن است حتی کلا توانایی انزال را از دست دهند.
برای زنان، مشکلات عبارت است از دشواری در رسیدن به ارگاسم و کاهش رطوبت واژنی و احساسات جنسی
هم زنان و هم مردان مبتلا به ام اس ممکن است دریابند که نسبت به قبل کمتر علاقه دارند رابطه جنسی انجام دهند. این حالت ممکن است مستقیما به ام اس مرتبط باشد یا ممکن است در نتیجه زندگی با این بیماری باشد.
مشکلات مثانه
مشکلات مثانه در ام اس شایع است. ممکن است شامل موارد زیر باشد:
تکرر ادرار
احساس نیاز فوری و ناگهانی به دفع ادرار که میتواند منجر به دفع غیرارادی ادرار شود(بی اختیاری فوریتی)
مشکل در تخلیه کامل مثانه
بیدار شدن مکرر در شب برای دفع ادرار
عفونت های مجاری ادراری بازگشت کننده
این مشکلات میتواند علل دیگری بجز ام اس هم داشته باشد.
مشکلات روده ای
بسیاری از افراد مبتلا به ام اس مشکلاتی هم در عملکرد روده ای دارند.
یبوست شایع ترین مشکل است. ممکن است در دفع مدفوع احساس سختی کنید و نسبت به حالت طبیعی دفعات کمتری دفع مدفوع داشته باشید.
بی اختیاری روده کمتر شایع است اما اغلب در ارتباط با یبوست است. اگر مدفوع خارج نشود میتواند دیواره روده را اذیت کند و باعث شود مایع و موکوس بیشتری تولید کند که میتواند از مقعد شما دفع شود.
باز هم این مشکلات مختص ام اس نیست و میتواند حتی ناشی از داروهایی مثل داروهای تجویز شده برای درد باشد.
مشکلات بلع و سخن گفتن
بعضی از افراد مبتلا به ام اس دشواری در جویدن یا بلع(دیسفاژی) را تاحدودی دارند.
سخن گفتن ممکن است دچار مشکل شود یا به سختی قابل فهم باشد(دیس آرتریا)
علل مالتیپل اسکلروزیس
علت دقیق مالتیپل اسکلروزیس(MS) نامشخص است. این مشکل در اثر کارهایی که انجام می دهید، رخ نمیدهد و مشخص نیست که میتوان از آن پیشگیری کرد یا نه.
آنچه تاکنون میدانیم پیشنهاد میدهد که این بیماری در اثر ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی رخ میدهد.
چرا افراد به ام اس مبتلا می شوند؟
مشخص نیست که چه چیزی باعث میشود سیستم ایمنی به غلاف میلین حمله کند. بنظر میرسد احتمال دارد این مشکل قسمتی توسط ژن هایی که از والدینتان به ارث بردید و قسمتی توسط عوامل خارجی که ممکن است سیستم ایمنی را تحریک کنند ایجاد شود.
بعضی از عواملی که به عنوان علل ممکن ام اس پیشنهاد شده اند عبارتند از:
ژن های شما_ ام اس بطور مستقیم به ارث نمیرسد اما افرادی که با فرد مبتلا به این بیماری نسبت خانوادگی دارند، احتمال بیشتری دارد که به بیماری مبتلا شوند؛ شانس ابتلای خواهر و برادر یا فرزند یک فرد مبتلا به ام اس هم حدود 2 تا 3 درصد برآورد میشود.
کمبود نور آفتاب و ویتامین D_ ام اس در کشورهای دور از استوا شایعتر است که ممکن است به این معنی باشد که کمبود نور آفتاب و سطوح ویتامین D ممکن است در این بیماری نقش داشته باشد، اگرچه مشخص نیست که آیا مکمل های ویتامین D میتواند به جلوگیری از ام اس کمک کند یا نه.
سیگار کشیدن_ افرادی که سیگار می کشند به احتمال دو برابر بیشتر از افرادی که سیگار نمیکشند به این بیماری مبتلا میشوند.
عفونت های ویروسی_ پیشنهاد شده است که عفونت ها خصوصا عفونت های ناشی از ویروس آپشتین بار(مسئول تب گراندولار)، ممکن است سیستم ایمنی را تحریک کرده و در بعضی از افراد منجر به ام اس شود.
برای فهم بیشتر درمورد علت ام اس و اینکه آیا کاری برای پیشگیری از آن میتواند انجام شود یا نه، تحقیقات بیشتر نیاز است.
تشخیص مالتیپل اسکلروزیس
در ابتدا ممکن است سخت باشد بگوییم علائم موجود ناشی از مالتیپل اسکلروزیس (MS) است، چون بعضی از علائم میتواند تقریبا مبهم و مشابه بیماری های دیگر باشد.
اگر فکر میکنید که علائم ام اس را دارید پزشک خود را ملاقات کنید. به آنها اجازه دهید نوع الگوی علائمی که تجربه میکنید را با جزئیات بدانند تا به تصمیم درمورد اینکه ام اس دارید یا نه کمک شود.
اگر پزشک شما فکر میکند که ممکن است ام اس داشته باشید باید یک نورولوژیست(متخصص در بیماری های سیستم عصبی) را برای ارزیابی ملاقات کنید.
آزمایش های تشخیصی برای ام اس
تشخیص ام اس دشوار است چون هیچ تست منفردی نمیتواند بطور مستقل آن را تشخیص دهد.ممکن است نیاز باشد در ابتدا علل محتمل دیگر علائمتان افتراق داده شود.
همچنین اگر فقط یک "حمله" از علائم شبه ام اس داشته اید، ممکن نیست که تشخیص تایید شود. یک تشخیص تنها در صورتی میتواند با اطمینان انجام شود که شواهد حداقل 2 حمله جدا وجود داشته باشد، اگرچه این ممکن است شامل نشانه های حمله در اسکن MRI باشد که ممکن است شما متوجه آن حمله نشده باشید.
بعضی از تست هایی که ممکن است برای تایید ام اس نیاز داشته باشید در زیر بیان شده اند.
معاینه عصبی
نورولوژیست شما به بررسی وجود موارد غیر طبیعی، تغییرات یا ضعف در بینایی، حرکت چشم ها، قوی بودن دستها و پاها، تعادل و هماهنگی، سخن گفتن و رفلکس ها میپردازد.
این کار ممکن است نشان دهد که آیا اعصاب شما به گونه ای آسیب دیده اند که ام اس داشته باشید یا نه.
اسکن تصویربرداری تشدید مغناطیسی(MRI)
اسکن تصویربرداری تشدید مغناطیسی(MRI) یک اسکن بدون درد است که از محیطهای مغناطیسی قوی و موج های رادیویی برای تولید تصاویر از درون بدنتان استفاده میکند. این اسکن میتواند نشان دهد آیا آسیبی یا زخمی در غلاف میلین (لایه اطراف اعصاب) در مغز یا طناب نخاعی وجود دارد یا نه. نتایج این تست میتواند به تایید تشخیص در اغلب افراد مبتلا به ام اس کمک کند.
تست پتانسیل برانگیخته شده
انواع متعدی از تست پتانسیل برانگیخته شده وجود دارد.
شایع ترین نوع میزان خوب کار کردن چشمانتان را بررسی میکند. الگوهای روشنی به چشمهایتان نشان داده میشوند در حالیکه امواج مغزی با استفاده از وسایل کوچک چسبنده ای به نام الکترود که روی سر قرار داده میشود، کنترل میشوند.
این یک تست بدون درد است و میتواند نشان دهد آیا مغز شما مدت زمان بیشتری برای دریافت پیام ها صرف میکند یا نه.
کشیدن مایع مغزی نخاعی
کشیدن مایع مغزی نخاعی عملی برای برداشتن مایع نخاعی است که از طریق وارد کردن یک سوزن به قسمت پایینی کمر انجام میشود. مایع نخاعی مایعی است که اطراف مغز و طناب نخاعتان را در برمیگرد و تغییراتی در مایع میتواند مشکلاتی در سیستم عصبی را پیشنهاد دهد.
آزمایش های خون
آزمایش های خون معمولا برای افتراق علل دیگر ایجاد علائم، مثل کمبود ویتامین یا بیماری بالقوه مشابه ولی نادری به نام التهاب عصب و غشای بینایی انجام میشود.
درمان مالتیپل اسکلروزیس
اگر فکر میکنید یک دوره عود دارید با پزشک تماس بگیرید.
بروز ناگهانی علائم گاهی میتواند ناشی از چیز دیگری به جز عود باشد مثل عفونت، بنابراین پزشک شما نیاز دارد برای علل ممکن دیگر شما را بررسی کند.
درمان برای عود معمولا شامل یکی از موارد زیر است:
دوره پنج روزه قرص استروئید در خانه
تزریق داروی استروئید در بیمارستان برای 3 تا 5 روز
استروئیدها میتواند به سرعت بخشیدن به بهبود از عود کمک کنند اما از عودهای بعدی یا بدتر شدن ام اس در طول زمان جلوگیری نمیکنند.
همچنین استفاده نکردن از استروئیدها بیش از سه بار در سال(درصورت امکان) میتواند به کاهش خطر عوارض جانبی کمک کند.
درمان برای علائم خاص ام اس
ام اس میتواند بازه ای از علائم را ایجاد کند که به صورت منفرد میتواند درمان شود. درمان برای علائم اصلی در زیر بیان شده است.
خستگی
بسیاری از افراد مبتلا به ام اس خستگی را تجربه میکنند.
برای خستگی ناشی از ام اس، ممکن است آماتادین برای شما تجویز شود اگرچه این دارو فقط تاثیر محدودی دارد. شما باید درمورد راههای مدیریت خستگی مثل ورزش، برقراری الگوهای خواب سالم، تکنیک های حفظ انرژی و خودداری ار داروهایی که خستگی شما را بدتر میکند(مثل مسکن ها) یک توصیه کامل بگیرید.
درمان یا دوره های مدیریت تخصصی خستگی، مثل رفتار درمانی شناختی (CBT) هم میتواند به بعضی از افراد مبتلا به ام اس برای مقابله با خستگی کمک کند.
مشکلات بینایی
مشکلات بینایی مرتبط با ام اس معمولا در عرض چند هفته، اغلب خود به خود بهبود می یابند بنابراین ممکن است نیاز به درمان نباشد. اگر علائمتان شدید است، ممکن است برای کمک به افزایش سرعت بهبود استروئید برای شما تجویز شود. اگر مشکلاتی در حرکات غیرارادی چشم دارید، داروهایی مثل گاباپنتین میتواند گاهی کمک کننده باشد. بعضی از افراد با دوبینی نیاز به کمک چشم پزشک دارند(متخصص چشم)
اسپاسم و سفتی عضلانی
اسپاسم و سفتی عضلانی(اسپاستیسیتی) میتواند با فیزیوتراپی بهبود یابد.درصورتیکه حرکتتان محدود شده است روش هایی مثل ورزش های کششی میتواند به شما کمک کند. اگر اسپاسم های عضلانی شدیدتر است، ممکن است دارویی که عضلات شما را شل کند، تجویز شود. این کار معمولا با باکلوفن یا گاباپنتین خواهد بود اگرچه داروهای جایگزین مثل تیزانیدین، دیازپام، کلونازپام و دانترولن هم وجود دارد. این داروها همه عوارض جانبی مثل گیجی، ضعف، تهوع و اسهال دارند بنابراین با پزشک خود یا درمورد اینکه کدام دارو مناسب شماست بحث کنید.
مشکلات حرکتی
مشکلات حرکتی اغلب ناشی از اسپاسم عضلانی و اسپاستیسیتی(بالا را ببینید) است، اما میتواند ناشی از ضعف عضلانی یا مشکلاتی در تعادل یا گیجی هم باشد.
اگر در حرکت مشکل دارید ممکن است موارد زیر سودمند باشد:
یک برنامه ورزش که توسط یک فیزیوتراپیست مدیریت میشود
ورزش های مخصوصی بنام توانبخشی تعادلی، درصورتیکه در تعادل مشکل دارید
دارو برای گیجی و لرزش
کمک ها حرکتی مثل واکر یا گاهی ویلچر
سازگاری های خانه مثل نرده کنار پله یا ریل
یک کاردرمانگر میتواند ارزیابی خانه شما را انجام دهد و تغییراتی که ممکن است کمک کننده باشد را پیشنهاد دهد.
درد نوروپاتیک
درد نوروپاتیک در اثر آسیب به اعصاب شما ایجاد میشود و اغلب تیز و سوزنده است. همچنین میتواند به شکل حساسیت شدید پوست یا حس سوزش باشد. این نوع درد میتواند با استفاده از داروهای گاباپنتین یا کاربامازپین یا دارویی به نام آمی تریپلین درمان شود. این دارو یک نوع قدیمی تر داروی ضد افسردگی است اما این روزها بیشتر برای کنترل درد استفاده میشود.
درد اسکلتی عضلانی
زندگی با ام اس میتواند استرس و فشارهایی روی عضلات و مفاصل بدنتان ایجاد کند.
یک فیزیوتراپیست ممکن است بتواند از طریق پیشنهاد تکنیک های ورزش یا وضعیت های نشستن بهتر به شما کمک کند. اگر دردتان شدیدتر است، ممکن است مسکن برای شما تجویز شود. به طور جایگزین، ممکن است وسیله ای برای تحریک اعصابتان داشته باشید که دستگاه تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست (TENS) نامیده میشود.
مشکل در تفکر ، یادگیری و حافظه
اگر مشکلاتی در تفکر و حافظه دارید، هر درمانی که دریافت می کنید بطور کامل توضیح داده و ضبط میشود تا با برای شما واضح باشد.
ممکن است به یک کلینیک روانی ارجاع داده شوید که مشکلات شما را ارزیابی کند و راه هایی برای مدیریت آن پیشنهاد نماید.
مشکلات احساسی
اگر مشکلات احساسی شدید دارید، مثل خندیدن یا گریه کردن بی دلیل، باید توسط یک متخصص مثل متخصص سلامت روان بالینی بررسی شوید. او ممکن است درمان با داروهای ضدافسردگی را پیشنهاد دهد.
افرادی که ام اس دارند میتوانند با داروهای ضدافسردگی یا درمانی مثل رفتاردرمانی شناختی درمان شوند.
اگر اغلب احساس اضطراب یا نگرانی دارید، ممکن است داروهای ضد اضطراب یا بنزودیازپین ها برای شما تجویز شود که نوعی آرامبخش هستند و آثار آرام کننده دارند.
مشکلات جنسی
مردان مبتلا به ام اس که رسیدن یا حفظ نعوظ را دشوار می یابند(اختلال نعوظ) ممکن است دارویی برای افزایش موقت جریان خون به آلت تناسلی مثل سیلدنافیل(ویاگرا) برایشان تجویز شود.
مشاوره رابطه یا ملاقات درمانگر جنسی هم ممکن است هم به مردان و هم زنان مبتلا به ام اس که مشکلات کاهش لذت جنسی یا دشواری در رسیدن به ارگاسم دارند، کمک کنند.
مشکلات مثانه
درصورتیکه مثانه شما بیش فعال است یا بطور مکرر در شب نیاز به دفع ادرار دارید، داروهای مختلفی در دسترس است. توصیه های پزشک یا یک روان درمانگر میتواند جهت کاهش اضطراب کمک کننده باشد. اگر خالی کردن مثانه برای شما دشوار است، تحریک کننده های خارجی دستی هم میتواند برای شروع دفع ادرار برای خارج کردن مثانه به بعضی از افراد کمک کند. گاهی، یک کاتتر میتواند در صورت نیاز برای خالی کردن مثانه استفاده شود. در موارد نادر، افراد مبتلا به ام اس ممکن است نیاز به تعبیه کاتتر بلند مدت برای خالی نگه داشتن مثانه بطور ایمن، داشته باشند. ممکن است به یک مشاور در موضوع عدم دفع ادرار یا متخصص مجاری ادراری ارجاع داده شوید که میتواند توصیه و درمان تخصصی به شما ارائه دهد مثل تزریق سم بوتولینوم، ورزش های مثانه یا درمان الکتریکی برای عضلات مثانه.
مشکلات روده ای
ممکن است درمان یبوست خفیف تا متوسط از طریق تغییر رژیم غذایی یا استفاده از ملین امکان پذیر باشد.
یبوست شدیدتر ممکن است برای درمان نیاز به شیاف داشته باشد که وارد مقعد شما میشود یا تنقیه نیاز باشد. تنقیه شامل تزریق یک داروی مایع از طریق مقعد و روده بزرگ است که مدفوع شما را نرم تر میکند و باعث خارج شده آنها میشود.
بی اختیاری روده میتواند گاهی با داروی ضد اسهال یا با انجام ورزش های لگن برای قوی کردن عضلات راست روده، درمان شود.
مشکلات سخن گفتن و بلع
یک گفتار درمانگر میتواند به شما کمک کند راهی برای مقابله با مشکلات بلع و سخن گفتن پیدا کنید. برای مثال او میتواند درمورد غذاهایی که بلعشان آسان است و ورزش های مخصوص تقویت عضلات مسئول بلع و حرف زدن، به شما پیشنهاد دهد. اگر مشکلات بلع بدتر شود، بعضی از مردم نیاز به استفاده از یک لوله غذا دارند ، این لوله وارد معده میشود و به پوست متصل میشود.
درمان های اصلاح کننده بیماری
با اینکه ام اس در حال حاضر قابل درمان نیست اما داروهایی وجود دارد که میتواند به کاهش تعداد و شدت عودها در بعضی افراد کمک کند. این ها "درمان های اصلاح کننده بیماری" نامیده میشوند.
هدف این درمان ها کاهش میزان آسیب و جراحت غلاف میلین است(لایه اطراف اعصاب) که با عودهای ام اس در ارتباط است.
این درمان ها ممکن است به کاهش سرعت وخیم شدن بیماری هم کمک کنند با اینکه تحقیقات قطعی در مورد فواید بلند مدت آنها محدود است.
درمان های اصلاح کننده بیماری برای همه مبتلایان به ام اس مناسب نیست. این داروها فقط برای افرادی تجویز میشود که ام اس عود و بهبود یا ام اس پیشرونده ثانویه که معیارهای خاصی را داشته باشند، اعمال می شود.
افرادی که عود نداشته اند احتمال اینکه از این درمان ها نفع ببرند کم است و ممکن است عوارض آنها را تجربه کنند.
اینترفرون بتا
نوعی اینترفرون بتا که مجوز استفاده دارد، اینترفرون بتا 1a (آوونکس، ربیف و پلگریدی) و اینترفرون بتا 1b(بتافرون و اکستاویا) است. اینها همه به طرز تزریقی استفاده میشوند.
ممکن است یکی از این داروها برای شما پیشنهاد شود اگر:
مبتلا به ام اس عود و بهبود شده اید و عود اخیر داشته اید و/یا اسکن ام آر آی نشان میدهد که ام اس شما فعال است.
تریفلونوماید
تریفلونوماید که به نام تجاری اوباگیو است، قرصی است که روزی یک بار مصرف میشود.
درصورتیکه ام اس عود و بهبود دارید و عود اخیر داشته اید و / یا اسکن های ام آر آی نشان دهنده فعال بودن ام اس است، ممکن است درمان با تریفلونوماید برای شما پیشنهاد شود.
ناتالیزوماب
ناتالیزوماب که با برند تیسباری شناخته میشود، یک بار در هر 28 روز به ورید تزریق میشود(به شکل تزریق آهسته)
درصورتیکه ام اس عود و بهبود شدید دارید که تقریبا به سرعت در حال بدتر شدن است، ممکن است درمان با ناتالیزوماب به شما پیشنهاد شود. برای مثال اگر 2 بار یا بیشتر عود شدید در یک سال داشته اید و اسکن های ام آر آی نشان دهنده بدتر شدن ام اس است.
فینگولیمود
فینگولیمود که نام تجاری آن گیلنیا است، به عنوان کپسول یک بار در روز استفاده میشود.
اگر ام اس عود و بهبود دارید و با وجود درمان با داروهای دیگر مثل اینترفرون بتا، عودهای مشابه و بیشتر تجربه میکنید، ممکن است درمان با فینگولیمود برای شما پیشنهاد شود.
آلمتوزوماب
آلمتوزوماب که نام تجاری آن لمترادا یا گنزیم است، در ابتدا یک بار در روز برای 5 روز متوالی به شکل وریدی تزریق میشود. این کار با یک دوره ثانویه درمان یک سال بعد دنبال میشود که برای سه روز متوالی ادامه می یابد.
اگر به ام اس عود و بهبود مبتلا شده اید و در یک سال گذشته عود داشته اید و/یا اسکن های ام آر آی نشان دهنده فعال بودن ام اس است ممکن است درمان با آلمتازوماب به شما پیشنهاد شود.
دی متیل فومارات
دی متیل فومارات که نام تجاری آن تسفیدرا است قرصی است که دو بار در روز مصرف میشود.
درصورتیکه ام اس عود و بهبود دارید و عود اخیر داشته اید و/یا اسکن ام آر آی نشان دهنده فعال بودن ام اس است، ممکن است درمان با دی متیل فومارات به شما پیشنهاد شود.
زندگی با مالتیپل اسکلروزیس
کنار آمدن با بیماری های طولانی مدت مثل ام اس میتواند روی شما، خانواده و دوستان فشار وارد کند. صحبت با افراد مبتلا به این بیماری میتواند دشوار باشد حتی اگر از نزدیکان شما باشند. دست و پنجه نرم کردن با علائم مخرب، مثل لرزش و دشوارتر شدن حرکت، میتواند افراد مبتلا به ام اس را خسته و افسرده کند. ناگزیر، همسر، شریک یا مراقب آنها هم احساس اضطراب و ناامیدی میکند. درمورد احساستان راستگو باشید و به خانواده و دوستانتان اجازه دهید بدانند چه کاری برای کمک از دستشان بر می آید. درمورد گفتن اینکه به زمان نیاز دارید احساس خجالت نداشته باشید، اگر این چیزی است که میخواهید.
حمایت
اگر سوالی دارید، پرستار ام اس یا پزشک شما ممکن است بتواند به شما اطمینان ببخشد یا درمورد حمایت موجود با شما صحبت کند. ممکن است صحبت کردن با یک مشاور آموزش دیده یا روان درمانگر یا فردی در مرکز تخصصی حمایتی، برای شما کمک کننده باشد.
بچه دار شدن
تشخیص ام اس برای شما روی توانایی شما برای بچه دار شدن تاثیر نمیگذارد. اما بعضی از داروهای تجویز شده برای ام اس ممکن است روی باروری هم در مردان و هم زنان تاثیر بگذارد.
اگر به تشکیل خانواده فکر میکنید، با تیم مراقب سلامت خود آن را در میان بگذارید آنها میتوانند به شما توصیه هایی ارائه دهند.
بارداری
زنان مبتلا به ام اس بارداری طبیعی دارند، فرزند سالمی به دنیا می آورند و می توانند به او شیر بدهند.
بچه دار شدن روی دوره طولانی مدت ام اس تاثیر نمی گذارد. عودها در بارداری کمتر است اگرچه در ماه های بعد از زایمان ممکن است شایعتر شود.
ممکن است نیاز باشد در دوره بارداری داروهای خود را ادامه دهید.اما بعضی از داروها نباید در بارداری مصرف شوند بنابراین مهم است که در این مورد با تیم مراقب سلامت خود صحبت کنید.
رانندگی
اگر تشخیص ام اس برای شما داده شده، باید در مورد توانایی در رانندگی با پزشک خود مشورت نمایید.
در بسیاری از موارد ادامه رانندگی امکان پذیر است .