زکریا چکاب

جهت آشنایی بیشتر با طب پیشگیری و چکاپ، همچنین نحوه استفاده از بخش های مختلف وب اپلیکیشن ارزیابی خطر سلامتی زکریا به صفحه اینستاگرام زکریا چکاپ https://instagram.com/zakariacheckup مراجعه نمایید.

پیشگیری و کنترل فشار خون بالا

تعریف فشارخون و بیماری فشارخون بالا

برای این که خون در شریان های (رگهای) اعضای بدن جاری شود و مواد غذایی را به اعضای مختلف بدن برساند نیاز به نیرویی دارد که خون را به گردش در آورد. این نیرو، فشارخون نامیده می شود و انقباض و انبساط عضلات قلب و شریان ها این نیرو را ایجاد می کند، در صورتی که شریان های بدن توانایی انقباض و انبساط طبیعی خود را به دلیل رسوب چربی ها در جداره شریان از دست بدهند فشار خون بالا می رود. در این شرایط قلب نیز با شدت و قدرت بیشتری باید فعالیت کند. مقدار فشار خون باید بر اساس چند اندازه گیری که در موقعیت های جداگانه و در طول یک دوره زمانی اندازه گیری شده است، تعیین شود. اگر فشار خون به طور دایمی بالاتر از حد طبیعی باشد، به آن فشار خون بالا می گویند.

انواع فشارخون بالا

فشار خون بالا دو نوع اولیه و ثانویه دارد:

فشار خون بالای اولیه

در نوع اولیه که ۹۵ درصد بیماران فشار خونی را شامل می شود، علت فشار خون بالا مشخص نیست و عوامل خطرسازی مانند سن بالا، جنسیت مردانه، مصرف زیاد نمک، چاقی، دیابت و سابقه خانوادگی را در ایجاد آن دخیل می دانند.

فشار خون بالای ثانویه

در نوع ثانویه که ۵ درصد بیماران فشارخونی را شامل می شود، علت فشار خون بالا اختلال در کار یکی از عوامل تنظیم کننده فشار خون همانند تغییر در ترشح هورمون ها و یا عملکرد کلیه ها و غدد فوق کلیوی است. از آنجا که درمان بیماری ایجاد کننده ممکن است به برطرف شدن قطعی فشار خون بالا منجر شود و برای همیشه بیمار را بهبود بخشد، توجه خاص به این گروه از بیماری ها و تشخیص این بیماری ها، اهمیت دارد.

علایم فشار خون بالا

فشار خون بالا معمولاً علامتی ایجاد نمی کند. به همین دلیل به فشار خون بالا «قاتل خاموش » هم می گویند. تنها در برخی موارد فشار خون با علایمی همچون سردرد در ناحیه پس سر، سرگیجه، تاری دید، تپش قلب، خستگی زودرس، تنگی نفس شبانه و یا هنگام فعالیت، درد قفسه سینه، ادرار کردن بیش از یک بار در طول شب همراه است.

عوامل خطر زمینه ساز بیماری فشارخون بالا

سابقه خانوادگی
سن و جنسیت
مصرف زیاد نمک
میزان چربی خون
مصرف الکل
مصرف دخانیات
کم تحرکی و چاقی
دیابت
قرص های ضد بارداری خوراکی
استرس و فشار عصبی

عوارض فشارخون بالا

خطر بروز سکته قلبی و مغزی در افرادی که فشار خون بالا دارند، زیاد است.
فشارخون بالا دلیل اصلی بروز سکته های قلبی - عروقی است.
فشارخون بالا در صورتی که کنترل نشود، به رگهای مغز، قلب، کلیه و چشم آسیب می رساند.

نمک و پرفشاری خون

یکی از روش های اصلی کاهش و کنترل پرفشاری خون پیروی از یک رژیم غذایی مناسب است. مصرف بیش از اندازه نمک در برنامه غذایی می تواند منجر به پرفشاری خون شود. انواع غذاها و سوپهای آماده یا کنسرو شده، فست فودها، گوشت های فرآوری شده و تنقلات شور سرشار از نمک (سدیم) هستند و در صورت مصرف بیش از اندازه این مواد غذایی، فرد دچار افزايش فشارخون یا پرفشاری خون می شود.

راه کارهای تغذیه ای برای کاهش فشارخون

حذف نمکدان از سفره امری ضروری است و می توان با جایگزین کردن نمک با چاشنی ها و ادویه ها طعم غذا را بهتر کرد.
مصرف نمک را در برنامه غذایی باید محدود کرد. پیاز و سیر از مواد غذایی خوش طعم و جایگزین خوبی برای نمک هستند.
از خوردن تنقلات شور مثل چیپس، انواع پفک، خیارشور و شور سبزیها خودداری کنید و از محصولات کم نمک یا بی نمک مانند غلات یا سبزی های آماده بدون نمک استفاده کنید.
هنگام طبخ غذا، به جای نمک از ادویه استفاده کنید. غذاها را با انواع چاشنی نظير ادویه ، لیمو ترش تازه، آبغوره، نارنج یا سرکه خوش طعم کنید.
از مرغ، ماهی و گوشت لخم تازه به جای انواع دودی، کنسرو يا فراوری شده استفاده کنید.
در صورت استفاده از غذاهای کنسروی، غذاهای کنسرو شده مانند زیتون و نخود فرنگی را بشویید تا مقداری از نمک آن خارج شود.
به برچسب های روی بسته بندی های مواد غذایی دقت و توجه کرده، زیرا مقدار سدیم (نمک) در محصول مربوطه را نشان می دهد.

درمان بیماری فشار خون بالا

به طور کلی درمان بیماران مبتلا به فشار خون بالا معمولاً به صورت ترکیبی از درمان غیر دارویی و درمان دارویی است. درمان بیماری فشار خون بالا نه تنها به درمان دارویی بلکه به تغییر شیوه زندگی نامناسب بستگی دارد.

درمان غیر دارویی

مراقبت های غیر دارویی شامل تغییر شیوه ناصحیح زندگی است. تغییرات شیوه زندگی هم در پیشگیری اولیه از بروز فشار خون بالا و هم در کنترل و کاهش فشار خون در بیماری فشار خون بالا نقش مهمی دارد. اصلاح شیوه زندگی، فشار خون را پایین می آورد. این تغییرات شامل موارد زیر هستند:

تغییر الگوی تغذیه ای یعنی کاهش مصرف چربی و مصرف روغن مایع به جای روغن جامد، مصرف سبزی ها و انواع میوه ها، کاهش مصرف نمک و غذاهای شور، پخت غذا به روش صحیح مثلا بخارپز یا آب پز و حتی المقدور پرهیز از سرخ کردن آن
افزایش فعالیت بدنی و انجام ورزش روزانه و منظم برای مبارزه با کم تحرکی
ترک مصرف الکل
کاهش وزن

درمان دارویی

درمان دارویی بنا به تصمیم پزشک برای کسانی تجویز می شود که فشارخون آنها بعد از رعایت درمان غیر دارویی و اصلاح شیوه زندگی همچنان بالا باشد. میزان فشار خون بیمار و وجود عوامل خطر دیگر همراه با فشار خون بالا مثل دیابت، چاقی، اختلال چربی خون و.... در تصمیم گیری پزشک برای شروع درمان دارویی تأثیر دارد. یعنی اگر کسی فشارخون ۱۵۰ بر روی ۹۰ میلی متر جیوه داشته باشد و دیابت هم داشته باشد، پزشک سریع تر درمان دارویی را شروع می کند. درمان دارویی باید همراه با توصیه به تغییر شیوه های زندگی و اصلاح آنها باشد، ممکن است مصرف داروها عوارضی مثل سرگیجه، خواب آلودگی، تنگی نفس شدید، تپش قلب، تهوع، استفراغ و حساسیت ایجاد کند که باید به اطلاع پزشک رسانده شود تا اقدام مناسب برای رفع آنها صورت گیرد.

توصیه های مهم برای پیشگیری از افزایش فشار خون

فشار خون خود را به طور منظم در منزل اندازه گیری کنید و اگر از حد طبیعی بالاتر است به پزشک مراجعه کنید.
برای اطلاع از وضعیت فشارخون خود در هر ملاقات با کارکنان بهداشتی و یا پزشک، از آنها درخواست کنید، فشار خون شما را اندازه گیری کنند.
در اندازه گیری فشار خون یادتان باشد باید از نیم ساعت قبل از مصرف غذا و نوشیدنی به ویژه قهوه و چای خودداری کنید، فعالیت بدنی نداشته باشید، مثانه شما کاملا خالی باشد، سیگار هم مصرف نکرده باشید و تحت فشارهای عصبی هم قرار نگرفته باشید.
مصرف میوه و سبزی را در وعده های غذایی روزانه قرار دهید. زیرا این مواد به علت داشتن پتاسیم در کنترل فشار خون بالا مؤثر هستند.

در صورتی که شیوه زندگی نامناسب دارید، با کاهش مصرف سدیم یا نمک و چربی در رژیم غذایی، ترک مصرف دخانیات، کاهش چاقی به خصوص چاقی شکمی، حفظ وزن مطلوب، افزایش فعالیت بدنی، کنترل قند خون و کنترل اختلالات چربی خون آن را اصلاح کنید. با اصلاح شیوه زندگی نامناسب، فشارخون خود را در حد طبیعی حفظ خواهید کرد.