زکریا چکاپ
عفونت کلیه
عفونت کلیه
عفونت کلیه (پیلونفریت) نوعی بیماری دردناک و ناخوشایند است که به دلیل انتشار باکتریها از مثانه به یک یا هر دو کلیه شما ایجاد می شود. این بیماری جدی تر از سیستیت است، عفونت رایج مثانه که دفع ادرار را دردناک میکند. در صورت درمان به موقع، عفونت به کلیه آسیب جدی نمی رساند، اما باعث میشود احساس ناراحتی کنید. اگر عفونت کلیه درمان نشود، میتواند بدتر شود و باعث آسیب دائمی کلیه شود. علائم عفونت کلیه اغلب طی چند ساعت بروز میکند. میتوانید احساس تب، لرز، بیماری و درد در ناحیه کمر یا پهلو کنید.
چه موقع باید به پزشک مراجعه کنید.
در صورت داشتن تب و درد شکم مداوم، کمر درد یا درد در دستگاه تناسلی یا مشاهده تغییر در الگوی ادرار معمول خود، به پزشک مراجعه کنید. بیشتر عفونت های کلیه به درمان سریع آنتی بیوتیک نیاز دارند تا از آسیب رساندن عفونت به کلیه ها یا انتشار آن به جریان خون جلوگیری کنند. همچنین ممکن است به مسکن نیاز داشته باشید. اگر به ویژه در برابر اثرات عفونت آسیب پذیر هستید - به عنوان مثال، اگر از قبل مشکلی در سلامتی خود دارید یا باردار هستید، ممکن است در بیمارستان بستری شوید و از طریق درمان وریدی با آنتی بیوتیک معالجه شوید. بعد از مصرف آنتی بیوتیک، بعد از حدود دو هفته باید کاملاً بهتر شوید. در موارد نادر، عفونت کلیه میتواند مشکلات بعدی ایجاد کند. این موارد شامل مسمومیت خون (سپسیس) و تجمع چرک در کلیه به نام آبسه است.
چه عواملی باعث عفونت کلیه می شود؟
عفونت کلیه معمولاً هنگامی اتفاق میافتد که باکتریها - اغلب نوعی به نام E. coli - به مجرای ادرار (لوله ای که ادرار را از بدن خارج میکند) وارد شده و از طریق مثانه به کلیه ها منتقل میشود.
چه کسانی در معرض خطر هستند؟
عفونت کلیه نسبتاً نادر است. ممکن است در هر سنی اتفاق بیفتد، اما در زنان بسیار بیشتر است. در حقیقت، زنان شش برابر بیشتر در معرض عفونت کلیه قرار می گیرند. این به این دلیل است که مجرای ادرار زنان کوتاهتر است و دسترسی باکتریها به کلیه ها را آسان میکند. زنان جوان بیشتر در معرض خطر هستند زیرا تمایل به فعالیت جنسی بیشتری دارند و داشتن رابطه جنسی مکرر احتمال عفونت کلیه را افزایش میدهد. کودکان کوچکتر نیز در معرض ابتلا به عفونت کلیه هستند زیرا ممکن است با ناهنجاری در مجاری ادراری متولد شوند یا بیماری به نام ریفلاکس ادراری داشته باشند، در این وضعیت جریان برعکس ادرار از مثانه تا کلیه وجود دارد.
آیا میتوان از عفونت کلیه پیشگیری کرد؟
با دور نگه داشتن مثانه و مجرای ادرار از باکتری می توانید شانس ابتلا به عفونت کلیه را کاهش دهید. این کار میتواند شامل نوشیدن مایعات فراوان، تمیز نگه داشتن اندام تناسلی و درمان یبوست باشد.
علائم عفونت کلیه
علائم عفونت کلیه معمولاً طی چند ساعت یا چند روز خیلی سریع ایجاد می شود. علائم رایج عبارتند از:
- درد و ناراحتی در پهلو، کمر یا اطراف دستگاه تناسلی
- دمای بالا (ممکن است به 39/5 درجه سانتیگراد نیز برسد)
- لرزش
- احساس ضعف یا خستگی زیاد
- از دست دادن اشتها
- احساس بیماری یا مریض بودن
- اسهال
در صورت داشتن سیستیت(عفونت مثانه) یا عفونت مجرای ادرار ممکن است علائم دیگری داشته باشید. این علائم اضافی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- درد یا احساس سوزش در هنگام ادرار کردن
- احساس تکرر ادرار یا فوریت ادرار
- احساس اینکه قادر به ادرار کامل نیستید
- خون در ادرار شما
- ادرار کف آلود و کدر یا با بوی بد
- درد در زیر شکم
کودکان
کودکان مبتلا به عفونت کلیه ممکن است علائم دیگری داشته باشند مانند:
- کمبود انرژی
- تحریک پذیری
- تغذیه ضعیف و / یا استفراغ
- کاهش سرعت رشد در صورت مزمن شدن عفونت
- درد شکم
- زردی (زردی پوست و سفیدی چشم)
- خون در ادرار
- ادرار با بوی نامطبوع
- شب ادراری
چه موقع باید به دنبال مشاوره پزشکی باشید
در صورت داشتن درجه حرارت بالا، درد مداوم یا تغییر در الگوی ادرار معمول خود، با پزشک خود تماس بگیرید. اگر فکر می کنید کودک شما ممکن است به عفونت کلیه مبتلا باشد، سریعاً با پزشک خود تماس بگیرید. اگر خون در ادرار دارید، باید همیشه به پزشک مراجعه کنید تا علت آن بررسی شود. عفونت کلیه نیاز به درمان سریع با آنتی بیوتیک دارد تا به تسکین علائم و جلوگیری از بروز عوارض کمک کند. پزشک میتواند برای کمک به تشخیص عفونت کلیه چند آزمایش ساده انجام دهد.
علل عفونت کلیه
عفونت کلیه وقتی اتفاق میافتد که باکتری ها کلیه های شما را آلوده کنند. باکتریها معمولاً نوعی E. coli هستند که در روده شما زندگی میکنند. این باکتریها از طریق دهانه مجرای ادرار وارد شده و از طریق مجاری ادراری به سمت بالا حرکت میکنند و ابتدا مثانه و سپس کلیه ها را آلوده میکنند. تصور میشود باكتریها میتوانند با پخش شدن اتفاقی از مقعد به مجرای ادرار، وارد دستگاه ادراری شما شوند. این اتفاق میافتد اگر پس از رفتن به توالت مقعد خود را پاک کنید و دستمال توالت آلوده با دستگاه تناسلی شما تماس پیدا کند. این اتفاق می تواند در حین رابطه جنسی نیز رخ دهد. در موارد نادر، اگر باکتریها یا قارچها پوست را آلوده کنند و عفونت از طریق جریان خون در کلیه پخش شود، عفونت کلیه ایجاد میشود. با این حال، این نوع عفونت معمولاً فقط در افرادی با سیستم ایمنی ضعیف رخ میدهد.
چه کسی به احتمال زیاد به عفونت کلیه مبتلا می شود؟
زنان و کودکان بیشتر در معرض خطر ابتلا به عفونت کلیه و همچنین سایر عفونت های دستگاه ادراری (UTI) مانند عفونت مثانه هستند. در زنان، مجرای ادرار بیشتر به مقعد نزدیک است و این باعث میشود که باکتریهای مقعد به طور تصادفی وارد مجرای ادرار شوند. مجرای ادرار زنانه نیز بسیار کوتاه تر از مجرای ادرار مردانه است (که از طریق آلت تناسلی مرد عبور میکند). این باعث میشود که باکتریها به مثانه راحت تر وارد شوند و به داخل کلیه ها بروند. عوامل دیگر نیز میتواند شما را در معرض خطر ابتلا به عفونت کلیه قرار دهد، از جمله:
- داشتن شرایطی که دستگاه ادراری شما را مسدود کند، مانند سنگ کلیه یا بزرگ شدن پروستات - کودکان مبتلا به یبوست نیز میتوانند در معرض خطر بیشتری باشند
- متولد شدن با ناهنجاری در دستگاه ادراری
- داشتن شرایطی که از تخلیه مثانه به طور کامل جلوگیری میکند، مانند آسیب به نخاع - این وضعیت میتواند باعث تکثیر و گسترش باکتری های مثانه شود
- داشتن سیستم ایمنی ضعیف - به عنوان مثال، به دلیل دیابت نوع 2 یا به عنوان یک عارضه جانبی شیمی درمانی
- داشتن عفونت غده پروستات به نام پروستاتیت - این عفونت میتواند از غده پروستات به کلیه ها منتقل شود
- داشتن کاتتر ادراری (یک لوله نازک و انعطاف پذیر برای تخلیه ادرار در مثانه شما در موارد خاص پزشکی)
- زن بودن و فعالیت جنسی - رابطه جنسی میتواند مجرای ادرار را تحریک کرده و به باکتریها اجازه دهد به داخل مثانه شما راه یابند
- مردی که رابطه جنسی مقعدی دارد – باکتریها میتوانند از مجرای ادرار به داخل مثانه منتقل شوند
- باردار بودن - این شرایط میتواند باعث تغییرات جسمی شود که جریان ادرار را از بدن شما کند میکند و انتشار باکتری را به کلیه ها آسانتر می کند
- عمل ختنه دستگاه تناسلی زنان - عملی غیرقانونی که در آن دستگاه تناسلی زن به دلایل فرهنگی، مذهبی و اجتماعی عمداً قطع یا تغییر مییابد
تشخیص عفونت کلیه
برای بررسی اینکه آیا به عفونت کلیه مبتلا هستید، پزشک از شما در مورد علائم و سابقه پزشکی اخیر شما سوال می کند. آنها همچنین با اندازه گیری دما و فشار خون، سلامت عمومی شما را نیز ارزیابی میكنند.
آزمایش ادرار
آزمایش ادرار میتواند به شما کمک کند تا مشخص کنید آیا به عفونت ادراری (UTI) مبتلا هستید یا خیر. این آزمایش شامل گرفتن نمونه کوچکی از ادرار و بررسی آن است که آیا باکتری در آن وجود دارد یا خیر.
اقدامات تشخیصی در بیمارستان
در موارد زیر ممکن است برای آزمایش بیشتر به بیمارستان ارجاع شوید:
- علائم شما به درمان با آنتی بیوتیک پاسخ نمی دهند
- علائم شما ناگهان بدتر میشود
- علائم اضافی دارید که معمولاً با عفونت کلیه در ارتباط نیستند
- شما در معرض عوارض عفونت کلیه هستید
کودکان مبتلا به عفونت ادراری مکرر نیز برای آزمایش بیشتر به بیمارستان ارجاع می شوند. در این شرایط، اسکنها می توانند دستگاه ادراری شما را از نظر وجود علائم بررسی کنند که ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- اسکن توموگرافی رایانه ای (CT) - جایی که یک اسکنر یک سری اشعه ایکس می گیرد و از یک کامپیوتر برای جمع آوری آنها در یک تصویر دقیق از دستگاه ادراری شما استفاده میشود
- سونوگرافی - که با استفاده از امواج صوتی تصویری از داخل بدن شما ایجاد میکند
- ایزوتوپ اسکن - که یک ماده رنگی به جریان خون تزریق میشود و یک سری اشعه ایکس گرفته میشود
درمان عفونت کلیه
بیشتر افراد مبتلا به عفونت کلیه میتوانند در خانه با یک دوره آنتی بیوتیک و احتمالاً داروهای مسکن درمان شوند. در صورت داشتن تب و شکم درد مداوم، کمردرد یا درد در دستگاه تناسلی یا مشاهده تغییر در الگوی ادرار معمول خود، به پزشک مراجعه کنید. همه کودکان با علائم عفونت ادراری (UTI) یا عفونت کلیه، از جمله سیستیت، باید به پزشک یا خدمات اورژانس مراجعه کنند.
دارو
آنتی بیوتیک ها
اگر در خانه تحت معالجه هستید، معمولاً یک دوره قرص یا کپسول آنتی بیوتیک برای شما تجویز میشود که بین هفت تا 14 روز طول میکشد. برای بیشتر افراد - به غیر از زنان باردار - آنتی بیوتیک هایی به نام سیپروفلوکساسین یا کوآموکسی کلاو توصیه میشود. با این حال، ممکن است از آنتی بیوتیکهای دیگری نیز استفاده شود. کو آموکسی کلاو می تواند قرصهای ضد بارداری و پچ های پیشگیری از بارداری را کم اثر کند، بنابراین ممکن است در طول دوره درمان نیاز به استفاده از روش دیگری برای جلوگیری از بارداری باشد. یک دوره 14 روزه مصرف آنتی بیوتیکی به نام سفالکسین برای زنان باردار توصیه می شود. معمولاً خیلی زود بعد از شروع درمان احساس بهتری خواهید داشت و بعد از حدود دو هفته باید کاملاً بهتر شوید. اگر علائم شما هیچ نشانه ای از بهبود 24 ساعت پس از شروع درمان نشان ندهد، برای مشاوره با پزشک خود تماس بگیرید.
مسکن ها
مصرف مسکن مانند استامینوفن باید به تسکین علائم درد و درجه حرارت بالا کمک کند. با این حال، معمولاً برای تسکین درد در هنگام عفونت کلیه، ضد التهاب های غیر استروئیدی (NSAID) مانند ایبوپروفن توصیه نمیشود. زیرا ممکن است خطر مشکلات بعدی کلیه را افزایش دهد.
نکات خودیاری
اگر به عفونت کلیه مبتلا هستید، سعی کنید هنگام رفتن به تختخواب روی صندلی توالت " ننشینید"، زیرا این امر نمیتواند مثانه شما را کاملا خالی کند.(از توالت فرنگی استفاده نکنید) نوشیدن مایعات فراوان نیز مهم است، زیرا این امر به جلوگیری از کمبود آب بدن کمک میکند و باعث دفع باکتری از کلیه میشود. هدف آن است که به اندازه کافی بنوشید تا مرتباً ادرار کم رنگ داشته باشید. اطمینان حاصل کنید که استراحت کافی دارید. عفونت کلیه میتواند شما را از نظر بدنی تضعیف کند، حتی اگر در حالت طبیعی سالم و قوی باشید. ممکن است دو هفته طول بکشد تا به اندازه کافی سرحال باشید تا بتوانید به کار خود برگردید.
درمان در بیمارستان
در صورت داشتن یک مشکل اساسی در دستگاه ادراری که باعث میشود در برابر عفونت کلیه آسیب پذیر شوید ممکن است پزشک شما را به بیمارستان معرفی کند. این یک روش استاندارد است که بیشتر در مورد همه مردان مبتلا به عفونت کلیه بررسی میشود، زیرا این بیماری در مردان بسیار نادر است. فقط زنانی که دو یا چند مورد عفونت کلیه داشته اند، ارجاع می شوند. بیشتر کودکان مبتلا به عفونت کلیه در بیمارستان تحت درمان قرار میگیرند.در بیمارستان همچنین در موارد زیر توصیه می شود :
- دچار کم آبی شدید باشید
- قادر به بلع و استفاده از مایعات یا داروها نباشید
- علائم دیگری دارید که نشان میدهد ممکن است مسمومیت خونی داشته باشید، مانند ضربان قلب سریع و از دست دادن هوشیاری
- باردار هستید و همچنین درجه حرارت بالایی دارید
- شما به طور خاص ضعیف هستید و سلامت عمومی شما ضعیف است
- علائم شما در طی 24 ساعت از شروع درمان با آنتی بیوتیک بهبود نمی یابند
- شما سیستم ایمنی ضعیفی دارید
- شما در داخل دستگاه ادراری شی خارجی دارید، مانند سنگ کلیه یا کاتتر ادرار
- دیابت دارید
- بیش از 65 سال دارید
- یک بیماری زمینه ای دارید که بر روی عملکرد کلیه شما تأثیر میگذارد، مانند بیماری کلیه پلی کیستیک یا بیماری مزمن کلیه
اگر به دلیل عفونت کلیه در بیمارستان بستری شوید، احتمالاً درمان وریدی خواهید داشت تا بتوانند به شما مایعات بدهند که بدنتان را هیدراته نگه دارد. آنتی بیوتیکها همچنین میتوانند از طریق ورید داده شوند. شما باید آزمایش خون و ادرار منظمی داشته باشید تا سلامت شما و میزان تأثیر آنتی بیوتیک ها در برابر عفونت کنترل شود. اکثر مردم به خوبی به درمان پاسخ میدهند. تا زمانی که هیچ عارضه ای وجود نداشته باشد، معمولاً به اندازه کافی بهبود می یابند که در طی سه تا هفت روز بیمارستان را ترک کنند. پس از قطع دریافت آنتی بیوتیک از طریق سرم، درمان معمولاً به قرص یا کپسول تبدیل میشود.
عوارض عفونت کلیه
بیشتر عفونت های کلیه با موفقیت و بدون عارضه درمان میشوند، گرچه برخی از افراد ممکن است مشکلات بیشتری پیدا کنند. عوارض عفونت کلیه نادر است، اما در افرادی با شرایط زیر محتمل تر است:
- کودک هستند
- بالای 65 سال هستند
- باردار هستند
- مبتلا به دیابت، بیماری مزمن کلیه یا کم خونی سلول داسی شکل هستند
- پیوند کلیه داشته اند (به ویژه در سه ماه اول پس از پیوند)
- دارای سیستم ایمنی ضعیف هستند
- به علت عفونت کلیه در بیمارستان بستری شده اند
برخی از عوارض اصلی عفونت کلیه در زیر بیان شده است.
آبسه کلیه
آبسه کلیه یک عارضه نادر، اما جدی از عفونت کلیه است، جایی که چرک در داخل بافت کلیه ایجاد میشود. تصور می شود در صورت ابتلا به دیابت بیشتر در معرض ابتلا به آبسه کلیه قرار دارید. علائم آبسه کلیه مانند علائم عفونت کلیه است. متداول ترین آنها:
- دمای بالای 38 درجه سانتیگراد یا بالاتر
- لرز
- درد شکم
- از دست دادن اشتها
- درد هنگام دفع ادرار
آبسه کلیه به طور بالقوه جدی است زیرا باکتریهای داخل آبسه میتوانند به سایر قسمتهای بدن مانند جریان خون یا ریه ها سرایت کنند و کشنده باشند. آبسه های کوچکتر را معمولاً میتوان از طریق درمان وریدی با آنتی بیوتیک درمان کرد. برای آبسه های بزرگتر معمولاً جراحی لازم است که شامل تخلیه چرک از آبسه با استفاده از سوزنی است که به کلیه وارد میشود.
مسمومیت خون
مسمومیت خون (سپسیس نیز نامیده میشود) یکی دیگر از عوارض نادر، اما بالقوه کشنده عفونت کلیه است. این اتفاق میافتد زمانی که باکتریها از کلیه ها به جریان خون منتقل شوند. هنگامی که باکتری در خون شما قرار گرفت، عفونت میتواند به هر قسمت از بدن شما، از جمله تمام اعضای اصلی بدن گسترش یابد. در کسی که مبتلا به عفونت کلیه است، علائم مسمومیت خون شامل موارد زیر است:
- فشار خون پایین، که باعث میشود هنگام ایستادن دچار سرگیجه شوید
- گیجی
- تعریق مفرط
- لرزش یا لرز غیرقابل کنترل
- دمای بالا یا دمای بدن کمتر از حد معمول (زیر 36 درجه سانتیگراد)
- پوست رنگ پریده
- ضربان قلب سریع
- نفس نفس زدن
مسمومیت خون یک فوریت پزشکی است که معمولاً نیاز به بستری در بخش مراقبت های ویژه بیمارستان (ICU) دارد در حالی که از آنتی بیوتیکها برای مبارزه با عفونت استفاده میشود.
عفونت شدید
یکی دیگر از عوارض نادر، اما بالقوه کشنده عفونت کلیه، بیماری به نام پیلونفریت آمفیزماتیک (EPN) است.EPN یک عفونت شدید است که در آن بافت کلیه به سرعت از بین میرود و باکتریهای عامل عفونت شروع به آزاد سازی گاز سمی میکنند که در داخل کلیه ها جمع میشود. علت دقیق آن مشخص نیست اما تقریباً همه موارد در افراد دیابتی است. درمان معمول جراحی اورژانسی برای برداشتن برخی یا تمام کلیه آسیب دیده است. تنها با یک کلیه زندگی کامل و فعال میسر است.
نارسایی کلیه
در موارد بسیار نادر، عفونت کلیه میتواند باعث آسیب شدید کلیه شود که منجر به نارسایی کلیه شود. این زمانی است که کلیه ها به درستی کار نمیکنند. نارسایی کلیه به طور بالقوه کشنده است، اما با دیالیز یا پیوند کلیه قابل درمان است.
مشکلات دیگر
عفونت کلیه همچنین میتواند عوارض دیگری از جمله فشار خون بالا یا زایمان زودرس ایجاد کند.
پیشگیری از عفونت کلیه
بهترین راه پیشگیری از عفونت کلیه این است که مثانه و مجرای ادرار از وجود باکتری ها در امان بماند. این نکات مربوط به خودیاری توضیح میدهد که چگونه میتوانید این کار را انجام دهید.
مایعات زیادی بنوشید
نوشیدن مایعات به ویژه آب به شستشوی باکتری های مثانه و دستگاه ادراری کمک میکند.
نکات مربوط به دفع ادرار
برای کمک به مجاری ادراری در برابر باکتریها:
- به محض احساس نیاز به دفع ادرار، به جای نگه داشتن ادرار خود، در اسرع وقت به توالت بروید
- پس از دفع ادرار بدن خود را از جلو به عقب پاک کنید
- با شستن دستگاه تناسلی خود هر روز و قبل از رابطه جنسی، بهداشت را رعایت کنید
- مثانه خود را بعد از رابطه جنسی خالی کنید
یبوست را درمان کنید
یبوست میتواند احتمال ابتلا به عفونت ادراری (UTI) را افزایش دهد، بنابراین سعی کنید هرگونه یبوست را به سرعت درمان کنید. درمان های پیشنهادی برای یبوست شامل موارد زیر است:
- افزایش مقدار فیبر در رژیم غذایی خود به 30-20 گرم فیبر در روز
- استفاده از ملین ملایم به صورت کوتاه مدت
- نوشیدن مایعات فراوان
در صورت عدم بهبود علائم پس از 14 روز (یا هفت روز در کودکان) به پزشک مراجعه کنید.
مراقب موارد پیشگیری از بارداری باشید
اگر مدام به UTI مبتلا میشوید (بیش از سه بار در سال بالا محسوب میشود)، از استفاده از کاندوم یا دیافراگم های روکشدار حاوی اسپرم کش خودداری کنید. زیرا اسپرم کش میتواند تولید باکتری را تحریک کند. بدون استفاده از اسپرم کش از کاندومهای روغنی استفاده کنید، زیرا انواع غیر روغنی میتوانند مجرای ادرار را تحریک کرده و در برابر عفونت آسیب پذیرتر شوند.