شیردهی

پیش‌گفتار

 شیر مادر بهترین غذا برای فرزند است. شیر مادر مغذی، مناسب و ارزان است. شیر مادر می‌تواند در برابر عفونت‌ها از نوزاد حفاظت کند و از بیماریهایی مانند آسم و دیابت پیشگیری می‌کند. از طرفی شیردادن از مادران در برابر سرطان پستان و تخمدان حفاظت کند. همچنین باعث کاهش وزن مادر پس از زایمان می‌شود.

هرچند شیردادن امری طبیعی است اما شروع آن تقریباً برای تمام مادران دشوار به نظر می‌رسد. آنچه در پی می‌آید گامهایی است که می‌تواند به شیردهی موفق بیانجامد.

۱. پیش از زایمان در مورد شیر دادن بیاموزید. گروه‌های حمایت از مادران شیرده را بیابید، در کلاس‌های پیش از زایمان شرکت کنید، کتاب بخوانید و فیلم‌های آموزشی ببینید.

۲. پس از زایمان، بخواهید که نوزاد را هرچه زودتر روی شکم شما قرار دهند. مطالعات نشان داده‌اند که ساعت‌های اولیه پس از تولد، نوزادان به طور غریزی به سمت سینه مادر حرکت می‌کنند و آن را به دهان می‌گیرند.

۳. تغذیه با شیر خود را پس از زایمان در اولین فرصت (در ساعت اول بعد از زایمان) آغاز نمایید. بعد از زایمان نوزاد حدود 40-30 دقیقه بیدار است و سپس برای استراحت می‌خوابد.

۴. کمک و حمایت همسر، خانواده، پرستاران، متخصص و دوستان علاقه مند را بپذیرید.

شیر مادر چگونه تغییر می‌کند؟

۱. از تولد تا روز سوم پس از آن، شیر تولیدی مایعی غلیظ و زردرنگ است. این مایع «آغوز» نامیده می‌شود و میزان زیادی ویتامین و پروتئین برای حفاظت از نوزاد شما در برابر عفونت دارد. این مایع، ملین ملایمی است که به راه افتادن روده‌ها و اجابت مزاج نوزاد هم کمک می‌کند.

۲. از روز ۳ تا روز ۱۰، شیر اولیه تولید می‌شود. این شیر آب بیشتری دارد.

۳. از روز ۱۰ به بعد، شیر کامل تولید می‌شود. این شیر از این نظر منحصر به فرد است که ترکیب آن در طول روز تغییر می‌کند به گونه‌ای که محتوای چربی در طول یک نوبت تغذیه افزایش می‌یابد یعنی اکثر چربی در انتهای وعده شیر خوردن نوزاد به وی می‌رسد تا در پایان یک نوبت شیردهی سیر شود و مدتی بخوابد.

۴. از تغذیه توأم شیر مادر و شیر مصنوعی در هفته‌های اول باید ممانعت نمود مگر آنکه پزشک به شما توصیه نماید.

۵. در صورت محرومیت نوزاد از شیر مادر، شیر مصنوعی مغذی است هر چند مزایای شیر مادر را ندارد.

۶. بنا به توصیه پزشک در برخی موارد نادر قطع دایمی یا گذرای شیر مادر لازم است.

روش صحیح شیر دادن به کودک

 پستان گرفتن مناسب، شیر خوردن را برای شیرخوار آسان‌تر و مشکلات کمتری برای مادر ایجاد می‌کند.

• شیرخوار را محکم در آغوش بگیرید به طوری که دهان شیرخوار روبروی پستان شما قرار بگیرد. با یک دست تکیه گاهی برای سر شیرخوار ایجاد کنید و در همان حال پایین تنه شیرخوار را به سینه خود بچسبانید.

• صبر کنید تا شیرخوار دهانش را خوب باز کند. سپس او را به سمت پستانتان بکشید به طوری که اول چانه‌اش با پستان تماس پیدا کند. نوک پستان را وارد دهان شیرخوار نکنید. لبهای شیرخوار باید دور هاله پستان بچسبد. 

• نوک پستان باید مقابل کام بالای شیرخوار قرار داشته باشد. هنگامیکه شیرخوارآن را می‌مکد نباید دردی وجود داشته باشد. 

• دهان شیرخوار باید هاله ( بخش رنگی اطراف نوک پستان) را کاملاً بپوشاند. مهم‌تر این که نیمه پایینی هاله کاملاً با دهان نوزاد پوشیده شده باشد. 

• هنگام شیردهی چانه شیرخوار باید کاملاً زیر پستان و بینی شیرخوار بسیار نزدیک به پوست پستان باشد اما نوک بینی شیرخوار در پستان فرو نرود و بتواند به راحتی تنفس کند. 

• اگرشیرخوار به خوبی پستان را گرفته باشد، با کشیدن ملایم سر به عقب پستان را ول نمی‌کند. نوک پستان نباید هیچ دردی داشته باشد. 

• اکثر مادران وضعیتی را که خود نشسته‌اند و شیرخوار را در آغوش گرفته‌اند آسان‌ترین وضعیت شیردهی می‌دانند. شیردهی در سایر وضعیتها مثل دراز کش و نیمه نشسته را تنها زمانی که شیردهی مناسب و باثبات شد، امتحان کنید.

• می‌توانید یک بالش روی ران خود بگذارید تا به عنوان تکیه گاه دستتان برای نگهداشتن شیرخوار -  وقتی شیرخوار بزرگتر و سنگین‌تر می‌شود- از آن استفاده کنید. این بالش به خصوص اگر زایمان با روش سزارین انجام شده باشد، بسیار مؤثر است.

• اگر شیرخوار به درستی پستان را نگرفته است، او را جدا و دوباره امتحان کنید. اگر اجازه دهید شیرخواری که به خوبی پستان را نگرفته است به شیر خوردنش ادامه دهد، نتیجه آن تغذیه ناکافی و ایجاد درد برای شما خواهد بود. 

• اگر احساس درد می‌کنید ،شیرخوار را جدا و دوباره شروع کنید.  اجازه ندهید کودک با مکیدن فقط نوک سینه شیر بخورد.

•هنگام شیردادن به شیرخوار، نگران امور دیگر نباشید. 

• آسوده باشید! نوشیدنی گرم بنوشید. اجازه دهید دیگران به شما کمک کنند.

نشانه‌های پستان گرفتن صحیح و درست شیر خوردن نوزاد 

مکیدن مناسب

 هنگامی که شیر خوار پستان را بگیرد، شروع به مکیدن می‌کند. این عمل شامل توالی خاصی از حرکات است: 

۱. شیرخوار دهان را بازتر می‌کند. چانه در تماس با پستان و لب پائینی به سمت بیرون برگشته است.

۲. شیرخوار مکث می‌کند. مکیدن‌های آرام و عمیق همراه با وفقه های کوتاه مدت دارد تا شیر به دهان جریان یابد.

۳. شیرخوار دهان را می‌بندد. این توالی تکرار می‌شود تا وقتی که دهان پر از شیر شود و شیرخوار شیر را فرو دهد. شما باید بتوانید فرو دادن شیر را ببینید و صداهای قورت دادن شیر را بشنوید. 

۴. مادر هیچ گونه دردی در پستان احساس نمی‌کند.

۵. نوزاد وقتی احساس سیری می‌کند، خودش پستان را رها می‌کند.