زکریا چکاپ
شپش و تخم شپش سر
شپش و تخم شپش سر
شپش ها حشرات ریزی هستند که در موی سر زندگی می کنند. تخم شپش تخمهای خالی هستند که به موها متصل میشوند و شپش ها از آنها بیرون می آیند. شپش سر یک مشکل شایع است، مخصوصاً در کودکان دانش آموز ۴ تا ۱۱ سال. شپش های سر عمدتاً بی خطر هستند، اما این حشرات اگر درمان نشوند، می توانند برای مدت طولانی روی سر زنده بمانند و مقابله با آنها میتواند آزاردهنده و ناامید کننده باشد.
نحوه پیدا کردن شپش سر
پیدا کردن شپش سر حتی وقتی که سر و موها را با دقت تفتیش می کنید هم می تواند مشکل باشد.
شپش ها حشرات سفید و یا خاکستری-قهوه‌ای هستند که اندازه آنها میتواند از سر سوزن تا دانه های کنجد متغیر باشد.
تنها راهی که میتوان مطمئن بود فردی مبتلا به شپش سر است، این است که حین شانه کردن با شانه مخصوص دندانه ریز، شپش زنده پیدا شود. به این روش شانه زدن تشخیصی (detection combing) گفته میشود.
از علائم دیگر می توان موارد زیر را نام برد:
- تخم های کوچک سفید رنگ موجود در موها، در پشت گوش ها و یا در پشت گردن.
- خارش پوست سر
- وجود بثورات در پشت گردن
- احساس حرکت چیزی در بین موها
چگونه می توان شپش سر را از بین برد
روش های درمانی از بین برنده شپش سر در داروخانه ها، سوپر مارکت ها و به صورت آنلاین در دسترس هستند. شما معمولاً نیازی به ویزیت توسط پزشک ندارید.
روش های درمانی اصلی عبارتند از:
- لوسیون ها یا اسپری هایی که شپش سر را می کشد-این روش می تواند بسیار موثر واقع شود اما بعضی از آنها برای زنان باردار و شیرده و کودکان زیر ۲ سال مناسب نمی باشد
- از بین بردن شپش سر توسط شانه مخصوص-این روش برای تمامی افراد مناسب و نسبتاً ارزان است، اما نیاز است این روش چندین بار تکرار شود که ممکن است انجام کامل آن مدت زمان زیادی طول بکشد
اگر در انتخاب بهترین روش درمانی برای خود یا فرزندانتان شک دارید، داروساز می تواند به شما در این باره مشاوره دهد .
توجه داشته باشید که باید دستورالعمل های روش درمانی را به طور کامل و با دقت اجرا کنید.
چطور به شپش سر مبتلا میشویم
شپش سر از طریق تماس مستقیم سر فرد آلوده با سر دیگران منتقل می شود. این موجودات از موهای یک شخص به موهای شخص دیگری منتقل می شود.
شپش سر:
- نمی تواند پرواز کند، شنا کند و یا بجهد
- انتقال آنها توسط اشیایی مانند کلاه ها، شانه ها و یا بالش ها بسیار بعید است.
- ترجیحی برای زندگی در موهای کثیف، تمیز، کوتاه یا بلند ندارد.
- فقط انسان ها را مبتلا میکند و نمی‌تواند از حیوانات منتقل شود.
- هنگامی که شپش را از مو جدا می کنید، معمولاً طی ۱۲ تا ۲۴ ساعت میمیرد.
پیشگیری از ابتلا به شپش سر
پیشگیری از ابتلا به شپش سر بسیار مشکل می باشد.
در صورتی که شما نگران ابتلا به این بیماری در خودتان و یا فرزندتان هستید، می توانید از روش شانه زدن تشخیصی-برای مثال یک بار در هفته-استفاده کنید.
لوسیون ها و اسپری ها از ابتلا به شپش سر جلوگیری نمی کند و فقط در صورتی می توان آنها را استفاده کرد که شما یک شپش زنده در موی سر خود و یا موی سر کودکتان پیدا کنید.
نیازی به تعطیل کردن کار و یا مدرسه و شستن لباسها و ملافه ها با آب داغ نیست زیرا به نظر می‌رسد این اقدام ها کمکی به جلوگیری از شیوع شپش سر نمی کند.
تشخیص شپش سر و تخم شپش
پیدا کردن شپش زنده از بین موهای سر خودتان یا فرزندتان، تنها راه مطمئن تشخیص ابتلا به شپش سر میباشد.
پیدا کردن شپش در سر بسیار مشکل است و در نتیجه بهترین راه بیرون کشیدن شپش ها توسط شانه های تشخیصی است.
شانه های تشخیصی شانه های پلاستیکی دندانه دار مخصوصی هستند که می توانید آنها را از داروخانه های محلی، سوپرمارکتها و یا به صورت آنلاین تهیه کنید. شانه ای با دندانهای صاف که فاصله بین دندانه ها 0/3-0/2 میلی متر است، بهترین شانه محسوب میشود.
روش شانه کردن تشخیصی را میتوان هم روی موهای خشک و هم روی موهای مرطوب عملی کرد. شانه زدن خشک زمان کمتری از شما میگیرد اما شانه زدن مرطوب(wet combing) به این دلیل که شستن موها با نرم کننده مانع حرکت شپش سر میشود، دقیق تر میباشد.
شانه زدن تشخیصی مرطوب
برای استفاده از این روش ابتدا باید موهای خود را با یک شامپوی معمولی بشورید و در ادامه از مقدار زیادی نرم کننده استفاده کنید، از یک شانه معمولی دندانه درشت برای صاف کردن و باز کردن گره موها استفاده کنید.
هنگامی که دیگر توانستید شانه را آزادانه و بدون گیر کردن در بین موها حرکت دهید، می توانید از شانه تشخیصی شپش استفاده کنید.
مطمئن شوید که دندانهای شانه را از سمت ریشه موها وارد می کنید به صورتی که لبه دندانه ها به آرامی با پوست سر برخورد کند و شانه را از سمت ریشه به سمت ساقه موها بکشید و با هر حرکت شانه را بررسی کنید و در صورت وجود شپش یا تخم شپش، آن را توسط دستمال کاغذی و یا شست و شو پاک کنید. مو ها را دسته به دسته بررسی کنید تا مطمئن شوید موهای سر به طور کامل شانه شده است.
این کار را حداقل دوبار تکرار کنید تا مطمئن شوید هیچ بخشی از سر را فراموش نکرده اید. تا زمانی که دیگر هیچ شپشی پیدا نشود، این کار باید ادامه دهید. در صورت ابتلا به شپش سر، موهای تمام افراد خانواده باید بررسی شود و در صورت یافتن شپش سر روی موی آنها، درمان ایشان را در همان روز آغاز کنید.
شانه زدن تشخیصی خشک
برای اجرای این روش:
از یک شانه معمولی دندانه درشت برای صاف کردن و باز کردن گره موها استفاده کنید. هنگامی که دیگر توانستید شانه را آزادانه و بدون گیر کردن در بین موها حرکت دهید، می توانید از شانه تشخیصی شپش استفاده کنید.
باید شانه را از سمت ریشه موها به سمت پایین حرکت دهید و دقت کنید که لبه دندانه های شانه به آرامی با کف سر برخورد کند. موها را از سمت ریشه به سوی پایین موها شانه کنید و با هر بار شانه زدن، به دنبال پیدا کردن شپش ها باشید. اگر یک حشره دیدید آن را به کمک انگشت شست خود به جلوی شانه فشار دهید . قبل از آنکه به سراغ قسمت‌های دیگر مو بروید، هر دسته مو را ۳ تا ۴ بار شانه کنید و مطمئن شوید تمام موها به طور کامل شانه شده است.
در صورت ابتلا به شپش سر، موهای تمام افراد خانواده باید بررسی شود. و در صورت یافتن شپش سر روی موی آنها، درمان ایشان را در همان روز آغاز کنید.
درمان شپش و تخم شپش سر
روش های درمانی از بین برنده شپش سر برای خرید از داروخانه ها، سوپر مارکت ها و به صورت آنلاین در دسترس هستند.
روش های درمانی اصلی عبارتند از:
لوسیون ها و اسپری ها
شانه زدن تشخیصی مرطوب
در صورت یافتن شپش سر در موهای فردی در خانواده، درمان ایشان در همان روز باید شروع گردد.
اگر روش درمانی برای بار اول نتیجه نداد، شما باید آن را چندین بار تکرار و یا روش های دیگر را امتحان کنید و یا از پرستار مدرسه، مراقب سلامت، داروساز و یا پزشک عمومی مشورت بگیرید.
لوسیون و اسپری
چندین محصول متفاوت وجود دارد که میتوان جهت از بین بردن شپش سر بر روی پوست سر و یا موها استفاده کرد که عبارتند از:
اسپری یا لوسیون دایمتیکون - بعد از از استفاده باید ۸ ساعت روی موها بماند (معمولاً یک شب)
ژل اسپری دایمتیکون ۴ درصد - بعد از استفاده باید ۱۵ دقیقه روی موها بماند
اسپری روغن معدنی و دایمتیکون - بعد از استفاده باید ۱۵ دقیقه روی موها بماند
ایزوپروپیل میریستات و محلول سایکلومتیکون - بعد از استفاده باید ۵ الی ۱۰ دقیقه روی موها بماند
بعضی از روش های درمانی برای اطمینان از کشته شدن شپش های تازه از تخم درآمده باید دوبار - به فاصله ۷ روز - تکرار شوند.
شانه کردن تشخیصی باید معمولاً دو تا سه روز بعد از اتمام درمان نیز دوباره انجام شود.
تکرار این عمل برای بررسی هر شپش زنده بعد از ۷ روز لازم است.
در مواقع استفاده از دارو ها حتماً بروشور و یا پاکت آن را چک کنید تا مطمئن شوید که آن محصول برای شما مناسب است یا خیر، مخصوصاً اگر شما باردار یا شیرده هستید و یا کودک شما زیر ۲ سال سن دارد.
داروساز شما می تواند به شما یک روش درمانی مناسب را پیشنهاد دهد و همچنین در صورت لزوم راه استفاده درست آن را نیز توصیه کند.
شانه زدن مرطوب
به جدا کردن شپش سر با استفاده از شانه ی دندانه ریز مخصوص، شانه زدن مرطوب گفته میشود. این روش میتواند برای همه افراد مناسب باشد و بسیار ارزان است.
شانه های جدا کننده شپش زیادی برای خرید وجود دارند. شانه های دندانه ریز مخصوصی که فاصله بین دندانه ها 0/3-0/2 میلی متر است، بهترین نوع شانه برای جدا کردن شپش محسوب میشود. اگرچه شانه هایی با فاصله دندان های کمتر می توانند جهت جدا کردن تخم های شپش بعد از درمان استفاده شود.
معمولاً همراه با شانه دستورالعمل نحوه استفاده از آن وجود دارد اما یک روش معمول در قسمت زیر توضیح داده شده است:
ابتدا موهای خود را با یک شامپوی معمولی بشورید و در ادامه از مقدار زیادی نرم کننده استفاده کنید.
از یک شانه معمولی دندانه درشت برای صاف کردن و باز کردن گره موها استفاده کنید. هنگامی که دیگر توانستید شانه را آزادانه و بدون گیر کردن در بین موها حرکت دهید، می توانید از شانه تشخیصی شپش استفاده کنید.
مو ها را دسته به دسته بررسی کنید تا مطمئن شوید موهای سر به طور کامل شانه شده است. این کار را حداقل دوبار تکرار کنید تا مطمئن شوید هیچ بخشی از سر را فراموش نکرده اید. تا زمانی که دیگر هیچ شپشی پیدا نشود، این کار باید ادامه دهید.
این پروسه را در روزهای 5، 9 و 13 تکرار کنید. شانه کردن تشخیصی باید در روز 17 نیز برای بررسی هر گونه شپش زنده روی سر انجام شود.