زکریا چکاپ

سندرم روده تحریک پذیر (IBS)

سندرم روده تحریک پذیر (IBS) یک بیماری شایع و مزمن در سیستم گوارش است. علائم می­تواند شامل درد معده، نفخ، اسهال و / یا یبوست باشد. تصور می شود که یک نفر از هر پنج نفر در دوره ای از  زندگی تحت تأثیر IBS  قرار می­گیرد و این بیماری معمولاً اولین بار در سن 20 تا 30 سالگی ایجاد می­شود. زنان دوبرابر بیشتر از مردان مبتلا می­ شوند. این وضعیت اغلب مادام العمر است ، اگرچه علائم ممکن است طی چندین سال تغییر کند. IBS خطری جدی برای سلامت جسمی شما ایجاد نمی­کند و احتمال ابتلا به سرطان یا سایر بیماری­های مرتبط با روده را افزایش نمی­دهد.

علائم IBS

علائم IBS در افراد متفاوت است و برخی از افراد بیشتر از دیگران تحت تأثیر قرار می­گیرند. علائم ممکن است اغلب در زمان استرس یا پس از خوردن برخی غذاها بدتر شوند. ممکن است برخی از علائم IBS پس از رفتن به توالت از بین بروند یا کاهش یابند  . 

چه موقع باید به پزشک مراجعه کنید

در صورت داشتن علائم IBS به پزشک خود مراجعه کنید. پزشک برای رد سایر شرایط، آزمایش خون انجام می­دهد. 

چه عواملی باعث IBS می­شود؟

علت دقیق IBS مشخص نیست. دلایل زیادی مطرح شده است اما ثابت نشده است که هیچ یک مستقیماً منجر به IBS می­شوند. علائم IBS بسیار شبیه به بیماری­های دیگر است. قبل از هرگونه تغییر در رژیم غذایی، اطمینان حاصل کنید که پزشک عمومی یا متخصص گوارش بیماری التهابی روده (IBD) ، بیماری سلیاک یا سایر بیماری­ های روده را رد کرده است. 

IBS چگونه درمان می ­شود؟ 

هیچ درمانی قطعی برای IBS وجود ندارد، اما علائم اغلب با ایجاد تغییر در رژیم غذایی و سبک زندگی شما قابل کنترل است. به عنوان مثال، ممکن است موارد زیر کمک کنند:

• یک رژیم غذایی سالم و متعادل را دنبال کنید
• هیدراته بمانید(آب کافی مصرف نمایید)
• به طور منظم ورزش کنید
• سطح استرس خود را مدیریت کنید

گاهی اوقات دارو برای افراد مبتلا به IBS تجویز می­ شود تا علائمی ناشی از بیماری را درمان کند. 

زندگی با IBS

IBS قابل پیش بینی نیست. ممکن است ماه ­ها بدون علائم باشید، اما ناگهان علائم بروز کنند. این شرایط همچنین می­تواند دردناک و ناتوان کننده باشد و می­تواند بر کیفیت زندگی و وضعیت احساسی شما تأثیر منفی بگذارد. زندگی با IBS ممکن است منجر به احساس افسردگی و اضطراب شود.

علائم IBS

IBS یک بیماری مادام العمر است و علائم آن اغلب متفاوت است. به نظر می رسد در برخی افراد علائم ناشی از تغذیه افراد است. 

علائم اصلی

شایعترین علائم IBS عبارتند از:

• درد و گرفتگی شکمی ، که ممکن است با حرکت روده ­ها برطرف شود
• تغییر در عادات روده ­ای شما - مانند اسهال، یبوست یا گاهی اوقات هر دو
• نفخ و تورم معده
• باد بیش از حد (نفخ شکم)
• گاهی اوقات نیاز فوری به دفع را تجربه می­ کنید

مشکلات دیگر 

علاوه بر علائم اصلی، مبتلایان به IBS می­توانند مشکلات دیگری را نیز تجربه کنند. این علائم می­تواند شامل موارد زیر باشد: 

• کمبود انرژی (بی حالی)
• احساس بیماری
• كمر درد

علائم IBS همچنین می تواند تأثیر قابل توجهی در زندگی روزمره فرد و وضعیت روانی وی داشته باشد. در نتیجه، بسیاری از افراد مبتلا به این بیماری احساس افسردگی و اضطراب دارند.

چه موقع باید به پزشک خود مراجعه کنید

در این موارد باید پزشک خود را ملاقات کنید:

• اگر فکر می کنید علائم IBS را دارید، آنها می­توانند علت را شناسایی کنند - آنها اغلب می­توانند این کار را با سوال در مورد علائم شما انجام دهند، اگرچه گاهی اوقات برای رد سایر شرایط آزمایشات تکمیلی لازم است
• احساس اضطراب یا افسردگی می ­کنید - این مشکلات به ندرت بدون درمان بهبود می­یابند و می­توانند علائم IBS را بدتر کنند

اگر علائم دیگری دارید، باید سریعاً به پزشک مراجعه کنید، از جمله:

• کاهش وزن بدون دلیل
• تورم یا توده در معده یا مقعد
• خونریزی از مقعد
• علائم کم خونی
• مشکلات مثانه - مانند نیاز به بیدار شدن برای ادرار شبانه، احساس نیاز فوری به ادرار و مشکل در تخلیه کامل مثانه
• درد در هنگام رابطه جنسی (دیس پارونیا)
• بی اختیاری

این موارد گاهی اوقات می تواند نشانه یک بیماری بالقوه جدی ­تر باشد.

تشخیص IBS

هیچ آزمایش خاصی برای IBS وجود ندارد. این وضعیت هیچگونه ناهنجاری قابل تشخیصی را در سیستم گوارشی شما ایجاد نمی­ کند. در بیشتر موارد، تشخیص براساس این است که آیا علائم معمولی IBS را دارید یا خیر. اگر حداقل به مدت 6 ماه علائم زیر را داشته باشید، پزشک شما را از نظر IBS ارزیابی می­کند:

• درد یا ناراحتی شکمی (معده)
• نفخ شکم
• تغییر در عادت روده - مانند دفع مدفوع بیشتر، اسهال و / یا یبوست

در صورت داشتن درد یا ناراحتی در شکم که با دفع برطرف می­شود یا با نیاز به دفع مکرر مرتبط است یا تغییر در قوام مدفوع همراه است، تشخیص IBS بررسی می­شود. این وضعیت باید حداقل با دو علامت از چهار علامت زیر همراه باشد:

• تغییر در نحوه دفع - مانند نیاز به فشار، احساس فوریت یا احساس اینکه روده­ های خود را به درستی تخلیه نکرده ­اید
• نفخ، سختی یا تنش در معده شما
• علائم شما بعد از غذا خوردن بدتر می­ شود
• مدفوع موکوسی

رد سایر شرایط

بسیاری از موارد IBS تنها براساس علائم شما قابل تشخیص است. گاهی اوقات ممکن است برای بررسی سایر علل احتمالی به آزمایشات بیشتری نیاز باشد. پزشک شما آزمایش خون را برای رد سایر مواردی که باعث علائم مشابه می­ شوند، انجام می­ دهد. اینها شامل عفونت یا بیماری سلیاک (یک بیماری گوارشی است که در آن فرد واکنش نامطلوبی به گلوتن دارد) می باشند. همچنین یک نمونه از مدفوع شما اغلب از نظر وجود ماده ­ای به نام کالپروتکتین مورد آزمایش قرار می­گیرد. این ماده با التهاب توسط روده تولید می­شود. وجود آن در مدفوع می­تواند به این معنی باشد که علائم شما در اثر بیماری التهابی روده (IBD) ایجاد می­شود. 

بررسی علایم هشدار

هنگامی که علائم هشدار خاصی دارید که نشان می­ دهد احتمالاً بیماری جدی ­تری دارید ، آزمایشات بعدی لازم خواهد بود. این علائم عبارتند از:

• کاهش وزن بدون دلیل
• تورم یا توده در معده یا مقعد
• خونریزی از مقعد
• کم خونی

در صورت وجود موارد زیر  انجام آزمایش­ های دیگر نیز ممکن است توصیه شود:

• سابقه خانوادگی سرطان روده یا سرطان تخمدان داشته باشید
• بیش از 50 سال سن دارید و تغییراتی در عادات دفع شما ایجاد شده­ اند که بیش از شش هفته طول کشیده است

در این موارد، پزشک ممکن است انجام کولونوسکوپی را برای بررسی وجود ناهنجاری در روده بزرگ توصیه کند. در کولونوسکوپی راست روده و روده بزرگ با استفاده از آندوسکوپ از طریق مقعد بررسی می­ شوند.

درمان IBS

علائم سندرم روده تحریک پذیر (IBS) را اغلب می­توان با تغییر رژیم غذایی و شیوه زندگی و درک ماهیت بیماری کنترل کرد. در بعضی موارد، دارو یا درمان­ های روانشناختی نیز ممکن است مفید باشد.

تنظیم رژیم غذایی

اولین قدم در تلاش برای کاهش علائم IBS ، پیروی از یک رژیم غذایی سالم و متعادل است.

هدف:

• وعده­ های غذایی منظم از جمله صبحانه، ناهار و یک وعده عصرانه بخورید (در صورت لزوم، می­توانید میان وعده­ های کوچک نیز داشته باشید)
• از حذف وعده­ های غذایی یا غذا خوردن در اواخر شب خودداری کنید
• برای صرف وعده­ های غذایی خود وقت بگذارید و غذای خود را به خوبی بجوید

مصرف مایعات

مصرف مایعات کافی برای سلامت کلی مهم است. همچنین ممکن است علائم شما، به خصوص یبوست را کاهش دهد. این امر به ویژه هنگام افزایش فیبر در رژیم غذایی یا جایگزینی مایعات از دست رفته در هنگام اسهال بسیار مهم است. سعی کنید حداقل 8 فنجان یا لیوان (2-1/5 لیتر) مایعات در روز بنوشید (در صورت اسهال یا در حال افزایش مصرف فیبر ممکن است به مقدار بیشتری نیاز داشته باشید). گزینه­ های خوب شامل آب، نوشیدنی ­های بدون قند و نوشیدنی­ های بدون کافئین است. هدف کاهش نوشیدنی­ های گازدار یا نوشیدنی­ های حاوی کافئین زیاد است.

کافئین

کافئین معمولاً در چای، قهوه، نوشیدنی­های انرژی­ زا و کولا یافت می­شود. در دستورالعمل­ها آمده است که بزرگسالان نباید بیش از 400 میلی گرم کافئین در روز و بیش از 200 میلی گرم در روز در دوران بارداری مصرف نمایند. اگر فکر می­کنید کافئین ممکن است روی علائم شما تأثیر بگذارد، سعی کنید آن را بیشتر کاهش داده یا کاملاً حذف کنید. جدول زیر محتوای معمول کافئین در نوشیدنی­ های معمولی را نشان می­دهد. برچسب­ های محصول را برای مقدار دقیق برند­ها و انواع خاص بررسی کنید. 

نکاتی برای کاهش مصرف کافئین:

• مصرف چای و قهوه را کاهش دهید و هدف خود را تغییر دادن به انواع بدون کافئین و طبیعی مانند چای­ های گیاهی کنید.
• نوشابه و نوشیدنی گازدار را محدود کنید. انواع بدون کافئین در دسترس است، اما به طور کلی محدود کردن نوشیدنی­ های گازدار بهترین کار است.
• نوشیدنی های انرژی زا مانند Red Bull ، Monster و Rock Star سرشار از کافئین هستند و باید از مصرف آنها خودداری کنید.

الکل

الکل می­تواند علائم IBS را بدتر کند. مصرف الکل را ترک کنید یا در صورت عدم توانایی در قطع الکل سعی کنید توصیه های مربوط به مصرف بی خطر الکل را دنبال کنید و بیش از 14 واحد در هفته ننوشید. اگر 14 واحد می­نوشید، این کار را در سه روز یا بیشتر پخش کنید و روزهای منظم بدون الکل داشته باشید.

غذاهای چرب

غذاهای پرچرب باید به عنوان بخشی از یک رژیم غذایی سالم محدود شوند. همچنین نشان داده شده است که آن ها برخی از علائم IBS ، به ویژه اسهال را تشدید می­کنند. این غذاها عبارتند از: 

• غذاهای سرخ شده
• فست فود
• شیرینی
• چیپس
• کیک ­ها

برای بهبود سلامت و علائم احتمالی IBS مصرف این غذاها در مقادیر کم و به ندرت باید صورت پذیرد. بسیاری از انواع کم چرب یک گزینه سالم تر برای مصرف هستند. 

شیرین­ کننده ­ها

یک شیرین کننده به نام سوربیتول می­تواند باعث اسهال شود. این مورد در برخی از شیرینی­ های بدون قند، آدامس و نعناع وجود دارد. این ماده را می­توان در محصولات "دیابتی" و لاغری نیز یافت. برچسب ها را بررسی کنید و این محصولات را محدود کنید.

غذاهای فراوری شده

غذاهای فرآوری شده یا دوباره گرم شده حاوی نشاسته مقاوم هستند که هضم آن برای بدن دشوار است. غذاهای فرآوری شده عبارتند از:

• غذاهای آماده
• سالاد سیب زمینی و ماکارونی
• چیپس
• نان­ های نیمه پخته

این نشاسته ­ها می­توانند علائم باد، نفخ و اسهال را تشدید کنند. برای محدود کردن این موارد، وعده های غذایی خود را با استفاده از غذاهای تازه تا جایی که ممکن است تهیه کنید.

فیبر

به افراد مبتلا به IBS اغلب توصیه می­شود مقدار فیبر موجود در رژیم غذایی خود را اصلاح کنند. غذاهایی که حاوی فیبر هستند عبارتند از:

• سبزیجات
• میوه
• نان سبوس دار

پزشک شما می­تواند در مورد میزان توصیه شده مصرف فیبر توصیه کند.

رژیمی با FODMAP کم 

اگر نفخ مداوم یا مکرر دارید، یک رژیم غذایی خاص به نام رژیم FODMAP کم می­تواند موثر باشد. رژیم غذایی FODMAP کم فقط باید در موارد زیر رعایت شود:

• شما به توصیه­ های دیگر عمل کرده ­اید و علائم بیماری رفع نشده است
• پزشک خود را ملاقات کرده­ اید و سایر موارد نیز منتفی هستند
• شما توسط پزشک عمومی خود معرفی شده­ اید و توسط یک متخصص تغذیه آموزش دیده پشتیبانی می­ شوید

متخصص تغذیه

رژیم کم FODMAP برای همه مناسب نیست و فقط باید پس از مشاوره غذایی استفاده شود. رژیم کم FODMAP یک مداخله کوتاه مدت است که به دنبال فرآیند عدم مصرف بعضی غذاها انجام می­شود و سپس به تدریج دوباره غذاها را به رژیم خود وارد می­کنید تا بفهمید کدام غذاها بر علائم IBS شما تأثیر می­گذارند.

پروبیوتیک ­ها

پروبیوتیک­ها مکمل­های غذایی هستند که سازندگان محصولات ادعا می­کنند می­توانند به بهبود سلامت دستگاه گوارش کمک کنند. آنها حاوی به اصطلاح "باکتری­های مفید" هستند که ظاهرا می­توانند تعادل طبیعی باکتریهای روده را در صورت بر هم خوردن بازیابی کنند. به نظر برخی از افراد، مصرف منظم پروبیوتیک در تسکین علائم IBS کمک می­کند. با این حال، شواهد کمی برای اثبات این موضوع وجود دارد. دقیقاً مشخص نیست که پروبیوتیک­ ها چه مزایایی دارند و کدام یک از آنها موثر هستند. اگر می­خواهید یک محصول پروبیوتیک را امتحان کنید، باید حداقل چهار هفته آن را مصرف کنید تا ببینید آیا علائم شما بهبود می­یابد یا خیر. شما باید توصیه های سازنده را در مورد دوز مصرفی دنبال کنید.

دارو

تعدادی از داروهای مختلف می­تواند برای کمک به درمان IBS استفاده شود، از جمله: 

• ضد اسپاسم - که به کاهش درد و گرفتگی شکم (معده) کمک می­کند
• ملین­ ها - که می­توانند به رفع یبوست کمک کنند
• داروهای ضد تحرک دستگاه گوارش- که می­تواند به رفع اسهال کمک کند
• داروهای ضد افسردگی با دوز کم - که در اصل برای درمان افسردگی طراحی شده­ اند، اما همچنین می­توانند به کاهش درد معده و کرامپ مستقل از هرگونه اثر ضد افسردگی کمک کنند.

تمام داروها باید به دنبال توصیه پزشک یا پیروی از دستورات کارخانه سازنده مصرف شوند.

درمان­ های روان شناختی

اگر علائم IBS شما بعد از 12 ماه از درمان همچنان مشکل ساز شود، پزشک ممکن است شما را برای نوعی از درمان که به عنوان مداخله روان شناختی شناخته می­شود، ارجاع دهد. انواع مختلفی از روان درمانی وجود دارد. همه آنها شامل آموزش تکنیک­ هایی برای کمک در کنترل بهتر وضعیت شما هستند. شواهد خوبی وجود دارد که نشان می­ دهد آنها ممکن است به برخی از افراد مبتلا به IBS کمک کند.

درمان­ های روان شناختی که ممکن است به افراد مبتلا به IBS ارائه شود شامل موارد زیر است:

• روان درمانی - نوعی از درمان شامل مکالمه با یک درمانگر آموزش دیده برای کمک به شما در بررسی دقیق مشکلات و نگرانی­ های شما
• درمان رفتاری شناختی (CBT) - نوعی روان درمانی که شامل بررسی چگونگی ارتباط باورها و افکار با رفتار و احساسات است و روش ­هایی را برای تغییر رفتار و روش تفکر شما برای کمک به شما در کنار آمدن با شرایط خود آموزش می­دهد.
• هیپنوتیزم درمانی - جایی که از هیپنوتیزم برای تغییر نگرش ذهن ناخودآگاه شما نسبت به علائم استفاده می­ شود

کاهش استرس

کاهش سطح استرس همچنین ممکن است باعث کاهش دفعات و شدت علائم IBS شود. برخی از راه­ های کمک به تسکین استرس عبارتند از:

• تکنیک­ های آرام سازی - مانند مراقبه یا تمرینات تنفسی
• فعالیت­ های بدنی - مانند یوگا، پیلاتس یا تای چی
• ورزش منظم - مانند پیاده­ روی، دویدن یا شنا

اگر استرس خاصی داشته باشید، ممکن است از نوعی مشاوره مانند مشاوره استرس یا درمان رفتاری شناختی (CBT) بهره مند شوید.

زندگی با IBS

زندگی با IBS می­تواند چالش برانگیز باشد اما با پشتیبانی و اطلاعات مناسب، کاملاً قابل کنترل است. ایجاد تغییرات جزئی در رژیم غذایی روزمره و روال فکری و ذهنیت شما تأثیر زیادی در مدیریت وضعیت خواهد داشت.

IBS و سلامت روان شما

به دلیل شعله ور شدن و عوارض IBS ، ممکن است احساس افسردگی و اضطراب داشته باشید. اگر احساس افسردگی یا اضطراب دارید و زندگی روزمره شما را تحت تأثیر قرار می­دهد با پزشک خود صحبت کنید. این مشکلات بدون درمان به ندرت بهبود می­ یابند و پزشک می­ تواند درمان­ هایی مانند داروهای ضد افسردگی یا درمان رفتاری شناختی (CBT) را که می­تواند به شما کمک کند با IBS کنار بیایید را توصیه کند. با درمان های پزشکی و روانشناختی مناسب، شما باید بتوانید یک زندگی عادی، کامل و فعال با IBS داشته باشید.

کاهش نفخ و گرفتگی عضلات

زندگی با IBS به این معنی است که اغلب بعد از غذا خوردن دچار نفخ شکم یا گرفتگی می­شوید. بعضی از کارها وجود دارد که می­تواند نفخ و گرفتگی شما را تسکین دهد. این شامل:

• خوردن وعده­ های غذایی کوچک اما منظم
• خوردن مرتب جو دوسر
• اجتناب از غذاهایی که هضم آنها سخت است مانند گل کلم و جوانه بروکسل
• ورزش منظم

ورزش

بسیاری از افراد دریافتند که ورزش به تسکین علائم IBS کمک می­کند. پزشک می­ تواند در مورد نوع ورزشی که برای شما مناسب است به شما مشاوره دهد. در هر هفته حداقل 150 دقیقه فعالیت هوازی با شدت متوسط مانند دوچرخه سواری یا پیاده روی سریع را در نظر داشته باشید. این ورزش باید به قدری سنگین باشد که بتواند ضربان قلب و تنفس شما را افزایش دهد.

مسافرت با IBS

سفر با IBS ممکن است کمی برنامه ­ریزی اضافی داشته باشد اما هنوز هم بسیار ممکن است. اگر با ماشین مسافت زیادی را طی می­ کنید، می­ توانید:

• از توقف­ گاه های احتمالی در مسیر سفر خود که می ­توانید از توالت استفاده کنید آگاه باشید (برنامه­ هایی برای این کار وجود دارد)
• غذای خودتان را بیاورید
• مقدار زیادی آب بنوشید و هیدراته بمانید

اگر با هواپیما سفر می­کنید می­ توانید:

• از خوردن وعده های غذایی هواپیما که می­توانند علائم IBS را تحریک کنند، اجتناب کنید
• مقدار زیادی آب بنوشید و هیدراته بمانید
• قرص­های اسهال / یبوست را در چمدان خود حمل کنید
• اطمینان حاصل کنید که داروی مورد نیاز شما برای سفر بسته بندی شده است و هر داروی مورد نیاز را در چمدان به همراه دارید.