زکریا چکاپ
سرفه
سرفه
سرفه یک عمل رفلکسی برای پاک کردن راه‌های هوایی از موکوس و محرک‌هایی مثل گرد و خاک یا دود است. سرفه به ندرت نشانه وجود یک مورد جدی است.
سرفه خشک یعنی سرفه نسبتا شدید است و خلط (موکوس غلیظ) تولید نمی‌کند.سرفه خلط دار یعنی برای کمک به پاک شدن راه‌های هوایی خلط تولید می‌شود.
بیشتر سرفه‌ها در عرض سه هفته بهبود می‌یابند و نیاز به درمان ندارند. برای سرفه‌های ماندگار بهتر است به پزشک مراجعه کنید که او علت را کشف کند.
علت ایجاد سرفه چیست؟
برخی از علت‌های سرفه کوتاه مدت(حاد) و بلند مدت(مزمن) در زیر نمایش داده شده‌اند.
سرفه های حاد:
علل شایع سرفه حاد عبارتند از:
- عفونت دستگاه تنفس فوقانی که روی گلو،سینوس‌ها و نای اثر می‌گذارد.مثل سرماخوردگی،آنفلوانزا، التهاب حنجره،سینوزیت یا سیاه سرفه و کووید19
- عفونت دستگاه تنفس تحتانی که روی ریه‌ها و راه‌های هوایی تحتانی اثر می‌گذارد. مثل برونشیت حاد و ذات الریه
- آلرژی مثل التهاب آلرژیک مخاط بینی یا زکام(تب یونجه)
- عود ناگهانی یک وضعیت بلند مدت مثل آسم، بیماری انسدادی مزمن ریه(COPD) یا برونشیت مزمن
- استنشاق گرد و خاک یا دود
سرفه های مزمن
سرفه مزمن(بلند مدت) می‌تواند ناشی از موارد زیر باشد:
- یک عفونت طولانی مدت دستگاه تنفس مثل برونشیت مزمن
- آسم که علائم دیگری هم ایجاد می‌کند مثل ویز(صدایی غیرعادی در ریه)، سفتی قفسه سینه و تنگی نفس
- آلرژی
- سیگار کشیدن_ سرفه در فرد سیگاری می‌تواند یکی از علائم بیماری انسدادی مزمن ریه باشد.
- برونشکتازی_که درآن راه‌های هوایی ریه‌ها بطور غیرعادی گشاد می‌شوند.
- ترشح از پشت بینی_ ورود موکوس از پشت بینی به گلو ناشی از شرایطی مثل التهاب مخاط بینی یا سینوزیت
- بیماری رفلکس معدی_مروی(GORD) که در آن گلو در اثر نشت اسید معده تحریک می‌شود.
- داروهای مصرفی مثل مهارکننده آنزیم مبدل آنژیوتانسین که برای درمان فشار خون بالا و بیماری قلبی عروقی مصرف می‌شود.
در بیشتر موارد پزشک نگران خشک یا خلط دار بودن سرفه نیست ولی نیاز دارد بداند که آیا فرد خلط بیش از حد یا تیره‌تر از حد معمول تولید می‌کند یا خیر.
به ندرت سرفه مزمن می‌تواند نشانه‌ای از یک وضعیت خطرناک‌تر مثل سرطان ریه، نارسایی قلبی ، آمبولی ریه(لخته خون در ریه) یا سل باشد.
سرفه در کودکان
سرفه در کودکان اغلب عللی مشابه موارد گفته شده در بالا دارد. مثلا عفونت‌های دستگاه تنفسی، آسم و GORD( بیماری رفلکس معدی مروی)، همه می‌توانند روی کودکان اثر بگذارند.
علل سرفه که در کودکان شایع‌تر از بالغین هستند عبارتند از:
- برونشیت_ عفونت خفیف دستگاه تنفس که معمولا علائمی مشابه سرماخوردگی ایجاد می‌کند.
- خروسک
- سیاه سرفه_ دنبال علائمی مثل حمله های شدید و کوتاه سرفه، استفراغ، و صدای "ووپ" همراه هر فرو بردن تند نفس بعد از سرفه باشید.
گاهی اوقات سرفه پایدار در کودک می‌تواند نشانه‌ای از یک وضعیت مزمن جدی مثل فیبروز سیستیک باشد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر شما یا کودکتان برای یک یا دو هفته سرفه می‌کنید معمولا نیازی به ملاقات با پزشک نیست_ با این حال باید دستور پزشکی را دنبال کنید اگر:
- بیش از 3 هفته سرفه داشتید.
- سرفه شما معمولا شدید است.
- سرفه شما با خلط خونی همراه است یا تنگی نفس، مشکلات تنفسی یا درد قفسه سینه دارید.
- علایم نگران کننده دیگر مثل کاهش وزن بی دلیل، تغییر پایدار در صدا یا توده یا تورم در گردن
اگر پزشک از علت سرفه شما مطمئن نیست ممکن است برای ارزیابی شما را به یک متخصص بیمارستانی ارجاع دهد. همچنین ممکن است بعضی تست‌ها مثل عکس قفسه سینه، تست‌های آلرژی، تست‌های تنفسی و تحلیل نمونه ای از خلط شما برای بررسی عفونت درخواست کند.
درمان سرفه
برای سرفه‌های حاد درمان همیشه ضروری نیست؛ چون احتمالا عامل آن یک عفونت ویروسی می باشد که در عرض چند هفته خودش بهتر می‌شود. می‌توانید با استراحت کردن، نوشیدن زیاد مایعات و استفاده از مسکن‌ها مثل پاراستامول(استامینوفن) یا ایبوبروفن در خانه از خود مراقبت کنید.
داروها و درمان‌های سرفه: داروهایی که ادعا می‌شود سرفه را کاهش می‌دهند و خروج خلط را قطع می‌کنند، با اینکه در برخی افراد موثر هستند، معمولا پیشنهاد نمی‌شود. این امر به این دلیل است که شواهد اندکی وجود دارند که آن‌ها از درمان‌های خانگی بهتر هستند و در ضمن این داروها برای همه مناسب نیستند.
توصیه می‌شود داروهای بدون نسخه سرماخوردگی و سرفه نباید به کودکان زیر 6 سال داده شود. کودکان بین 6 تا 12 سال فقط در‌صورت تجویز پزشک یا داروساز آن‌ها را استفاده کنند.
یک درمان خانگی شامل عسل و لیمو برای استفاده احتمالا ایمن‌تر و به همان اندازه مفید است. عسل بخاطر خطر بوتولیسم کودکان نباید به بچه های زیر یک سال داده شود.
درمان علت زمینه ای
اگر سرفه شما علت خاصی دارد، درمان آن ممکن است کمک‌کننده باشد. مثلا آسم می‌تواند با استروئیدهای استنشاقی درمان شود تا التهاب راه‌های هوایی کاهش یابد.
آلرژی‌ها می‌توانند با اجتناب از چیزهایی که به آن‌ها حساسیت دارید و استفاده از آنتی‌هیستامین‌ها برای کاهش واکنش‌های حساسیت درمان شوند.
عفونت‌های باکتریایی می‌تواند با آنتی‌بیوتیک درمان شود.
GORD (بیماری رفلکس معدی مروی) می‌تواند با استفاده از آنتی اسید برای خنثی کردن اسید معده و داروهایی که تولید اسید معده را کاهش می‌دهند، درمان شود.
COPD (بیماری انسدادی مزمن ریه) می‌تواند با گشادکننده‌های برونش( نایژک) برای گشاد کردن راه‌های هوایی درمان شود.
اگر سیگار می‌کشید احتمالا ترک آن به بهتر شدن سرفه شما کمک می‌کند.