زکریا چکاپ
سرطان کبد
سرطان کبد
سرطان کبد اولیه یک نوع غیر شایع اما جدی سرطان است که در کبد شروع میشود. این بیماری از سرطان کبد ثانویه، که سرطان ابتدا در نقطه دیگری از بدن رخ میدهد سپس به کبد منتشر میشود، جداست.
ادامه این متن تنها به سرطان کبد اولیه میپردازد.
علائم و نشانه ها
علائم سرطان کبد اغلب مبهم است و تا زمانی که سرطان به مرحله پیشرفته نرسد، ظاهر نمی شود. این علائم عبارتند از:
کاهش وزن بدون دلیل مشخص
از دست دادن اشتها
احساس پری زیاد بعد از غذا خوردن حتی اگر وعده غذایی کوچک باشد
حالت تهوع و استفراغ
درد یا تورم در شکم
یرقان(زرد شدن پوست و سفیدی چشم ها)
خارش پوست
احساس خستگی و ضعیف بودن
اگر هر کدام از علائم نوشته شده در بالا را مشاهده کردید پزشک خود را ملاقات کنید. با اینکه احتمال اینکه این علائم ناشی از بیماری شایعتری باشد، مثل یک عفونت، بهتر است بررسی شوید.همچنین اگر در گذشته تشخیص بیماری دیگر درگیر کننده کبد برای شما داده شده، مثل سیروز یا عفونت هپاتیت C و سلامت شما ناگهان از بین رفته است، باید با پزشک خود تماس بگیرید.
چه چیزی سرطان کبد را ایجاد می کند؟
علت دقیق سرطان کبد ناشناخته است، اما بیشتر موارد در ارتباط با آسیب و اسکاری شدن(فیبروزی شدن) کبد که به عنوان سیروز شناخته میشود، است.
سیروز میتواند علل مختلفی داشته باشد از جمله نوشیدن مقادیر زیادی الکل برای سالهای طولانی و ابتلای طولانی مدت به عفونت هپاتیت B یا هپاتیت C ویروسی.
به علاوه باور بر این است که چاقی و رژیم غذایی ناسالم میتواند خطر سرطان کبد را افزایش دهد چون این حالت میتواند منجر به بیماری کبد چرب غیرالکلی شود.
با پرهیز یا محدود کردن الکل، خوردن غذای سالم و ورزش منظم و واکسیناسیون و انجام اقدامات حفاظتی برای کاهش ابتلا به هپاتیت B و C، احتمالا میتوانید بطور چشمگیری شانس ابتلای خود به سرطان کبد را کاهش دهید.
چه کسانی مبتلا میشود؟
احتمال ابتلای به این بیماری در افرادی که عوامل خطر این بیماری را دارند، بالاست.
تعداد افرادی که درگیر سرطان کبد میشوند با افزایش سن به شدت افزایش می یابد، حدود 8 نفر از هر 10 نفر با تشخیص سرطان کبد 60 ساله یا بالاتر هستند، اگرچه این بیماری افراد زیادی با سن کمتر را هم درگیر میکند. حدود 2 نفر از هر 3 نفر درگیر، مرد هستند.
در طول چند دهه گذشته، سطح سرطان کبد بطور قابل توجهی افزایش یافته است، که ممکن است نتیجه افزایش سطح مصرف الکل و چاقی باشد.
تشخیص و غربالگری
معمولا سرطان کبد بعد از مشورت با یک پزشک عمومی و ارجاع به یک متخصص بیمارستانی برای آزمایش های بیشتر مثل اسکن های کبد تشخیص داده میشود.
با این حال، معاینات منظم برای سرطان کبد(که به عنوان مراقبت و کنترل شناخته میشود) اغلب برای افرادی که خطر بالای ابتلا به بیماری را دارند مثل افرادی که سیروز دارند، توصیه میشود.
انجام دادن معاینه منظم، به اطمینان از تشخیص زودهنگام کمک میکند. هرچه سرطان کبد زودتر تشخیص داده شود، احتمال موثرتر بودن درمان بیشتر است.
سرطان کبد چگونه درمان می شود؟
درمان سرطان کبد به مرحله ای که بیماری در آن قرار دارد بستگی دارد. اگر زود تشخیص داده شود، ممکن است از بین بردن سرطان بطور کامل امکان پذیر باشد.
گزینه های درمان در مراحل ابتدایی سرطان کبد عبارتند از:
برداشتن با جراحی_جراحی برای برداشتن قسمتی از کبد
پیوند کبد_ که در آن کبد با یک کبد از فرد دهنده، جایگزین میشود
از بین بردن(ریشه کنی) با رادیوفرکانس یا مایکروویو_ که از مایکروویو(موج های با طول موج کوتاه) یا موج های رادیویی برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده میشود.
با این حال تنها نسبت کمی از سرطان های کبد در مرحله ای تشخیص داده میشوند که این درمان ها مناسب است. بیشتر افراد زمانی تشخیص داده میشوند که سرطان برای برداشتن یا از بین بردن کامل بیش از حد گسترده شده است.
در این موارد، درمان هایی مثل شیمی درمانی برای کاهش سرعت گسترش سرطان و تسکین دادن علائمی مثل درد و ناراحتی استفاده میشود.
پیش آگهی سرطان کبد
چون سرطان کبد اغلب در مرحله پیشرفته شناسایی میشود، تنها حدود یک نفر از هر 5 نفر مبتلا حداقل یک سال بعد از تشخیص اولیه زنده میماند و تنها 1 نفر از هر 20 نفر حداقل 5 سال زنده میماند.
علل سرطان کبد
علت دقیق سرطان کبد ناشناخته است، اما بیشتر موارد با یک مشکل کبدی به نام سیروز مرتبط است.
این حالت زمانی است که بافت کبد جوشگاهی(فیبری) شده و نمیتواند بیشتر کارهای معمول خود را انجام دهد.
سرطان حالتی است که در آن سلولها در نقطه خاصی از بدن بطور غیرقابل کنترل رشد میکنند و تکثیر میشوند و یک توده بافتی به نام تومور را ایجاد میکنند.
در موارد سرطان کبد، مشخص نیست که چرا و چگونه سلولهای کبد درگیر میشوند، اما نشان داده شده که سیروز میتواند شانس ابتلای یک فرد به این بیماری را افزایش دهد. اما بیشتر موارد سیروز منجر به سرطان کبد نمیشود و افرادی که سیروز ندارند هم میتوانند به سرطان کبد مبتلا شوند.
علل شایع سیروز
علل اصلی سیروز در زیر بیان شده است
نوشیدن سنگین و آسیب زا الکل
کبد یک عضو سخت و قابل ترمیم است. این عضو میتواند آسیب زیادی که اعضای دیگر را از بین ببرد را تحمل کند و در ترمیم خود تواناست. اما با وجود حالت بازسازی کبد، مصرف اضافی الکل برای سالهای طولانی میتواند به آن آسیب برساند. هر موقع که الکل مینوشید، کبد شما الکل سمی را از خونتان تصفیه میکند و بعضی از سلولهای کبدی می میرند. کبد میتواند سلولهای جدید تولید کند اما اگر برای سالها مقدار زیادی الکل بنوشید، کبد شما توانایی اش برای انجام این کار را از دست میدهد و در طول زمان آسیب می بیند و فیبری میشود.
بیماری کبد چرب غیرالکلی
بیماری کبد چرب غیرالکلی زمانی رخ میدهد که رسوبات کوچک چربی در بافت کبد جمع میشود. این بیماری یک مشکل رایج است و در بیشتر افراد هیچ علائم قابل مشاهده ای ایجاد نمیکند. اما در بعضی افراد سطوح بالای چربی میتواند کبد را ملتهب کند. در طول زمان، التهاب میتواند کبد را اسکاری(فیبری) کند.
علت دقیق بیماری کبد چرب غیرالکلی نامشخص است، اما این بیماری با چاقی و دیابت نوع 2 در ارتباط است.
هپاتیت C
یک عفونت طولانی مدت هپاتیت C میتواند التهاب و فیبری شدن کبد را ایجاد کند. هپاتیت C با تماس خونی منتقل میشود. شایع ترین راههای انتقال که در سراسر جهان اتفاق می افتد عبارتند از بهداشت ضعیف با استفاده از سوزن های آلوده یا استفاده از داروی تزریقی(مواد مخدر) که در آن هرکدام از وسایل تزریق(نه فقط سوزن) به اشتراک گذاشته میشود.
اگر سیگار میکشید یا الکل مینوشید و هپاتیت C دارید خطر ابتلای شما به سرطان کبد بیشتر افزایش می یابد.
درمان زودهنگام هپاتیت C مزمن با داروی ضد ویروسی میتواند از فیبری شدن کبد جلوگیری کند.
علل دیگر سیروز
علل کمتر رایج سیروز در زیر توضیح داده شده است.
هپاتیت B
هپاتیت B ویروسی است که از طریق خون یا دیگر مایعات آلوده بدن، مثل بزاق، منی و مایعات واژنی منتقل شود.
مثل هپاتیت C ، هپاتیت B از طریق تماس خونی منتقل میشود. این بیماری بطور بسیار شایعی از طریق مادر به فرزند هنگام تولد و در اوایل زندگی منتقل میشود و به طور نادر از طریق رابطه جنسی یا تزریق دارو منتقل میشود.
همانند هپاتیت C، هپاتیت B هم میتواند التهاب و فیبری شدن کبد در طول زمان را بوجود آورد.
اگر سیگار میکشید و هپاتیت B دارید، خطر ابتلای شما به سرطان کبد بیشتر افزایش می یابد.
درمان زودهنگام هپاتیت B مزمن با داروی ضد ویروس همیشه نیاز نیست اما میتواند بطور قابل توجهی خطر فیبری شدن کبد را کاهش دهد.
هموکروماتوز(زیادی آهن در خون)
هموکروماتوز یک بیماری ژنتیکی است که در آن بدن مقدار بیش از حد آهن را از غذاها ذخیره میکند.
مقادیر اضافی آهن تاثیر سمی بر کبد دارد و در طول زمان باعث فیبری شدن میشود، اگرچه درمان میتواند خطر منجر شدن این بیماری به سرطان کبد را کاهش دهد.
سیروز صفراوی اولیه
سیروز صفراوی اولیه یک بیماری کبدی نادر است که به درستی شناخته نشده است.
یکی از کارهای اصلی کبد تولید مایعی به نام صفراست که توسط بدن برای تجزیه چربی ها استفاده میشود. صفرا توسط تعدادی از لوله ها به نام مجاری صفراوی به سیستم گوارشی انتقال می یابد.
به دلایل نامعلوم، در موارد سیروز صفراوی اولیه ، مجاری صفراوی به تدریج آسیب می بینند. این حالت در نهایت منجر به تجمع صفرا درون کبد میشود که به کبد آسیب میزند و منجر به سیروز میشود.
تشخیص سرطان کبد
برای بیشتر افراد، مرحله اول تشخیص سرطان کبد مشورت با پزشک است، اگرچه افرادی که در معرض خطر هستند معمولا بطور منظم برای شناسایی بیماری آزمایش میشوند.
اگر به پزشک مراجعه می کنید، درباره علائم، زمان شروع علائم و زمانی که علائم قابل مشاهده است از شما سوال میکند. اگر گمان کند که به آزمایش های بیشتری نیاز دارید، شما را به یک متخصص بیمارستانی ارجاع میدهد. بعضی از آزمایش هایی که ممکن است انجام دهید در زیر توضیح داده شده است.
پایش برای سرطان کبد
اگر در گروه پرخطر برای ابتلا به سرطان کبد هستید، غربالگری منظم_ که به عنوان پایش شناخته می شود_ اغلب توصیه میشود. این امر به این دلیل است که هرچه سرطان زودتر تشخیص داده شود، احتمال درمان شدن آن بیشتر است.
پایش معمولا هر 6 ماه یک بار انجام میشود و اغلب شامل موارد زیر است:
اسکن های اولتراسوند_ موج های صوت با فرکانس بالا برای تشکیل تصویری از کبد استفاده میشود که میتواند هر مشکل غیرطبیعی را نشان دهد.
آزمایش های خون_ خون شما برای بررسی یک پروتئین به نام آلفا فیتوپروتئین(AFP) آزمایش میشود که این پروتئین در بعضی از افراد مبتلا به سرطان کبد یافت میشود.
اگر سیروز دارید(فیبری شدن کبد) پایش اغلب توصیه میشود اگرچه عوامل دیگری هم وجود دارد که میتواند روی خطر ابتلا به سرطان کبد اثرگذار باشد.
فواید بالقوه پایش قبل از ورودتان به هرگونه برنامه غربالگری، باید با شما به بحث گذاشته شود.
آزمایش های بیشتر
آزمایش های بالا میتواند برای افرادی که بطور منظم غربالگری نمیشوند هم برای بررسی وجود سرطان کبد استفاده شود.
اگر این تستهای اولیه نشان دهد که احتمال ابتلای شما به سرطان کبد وجود دارد، یک یا چند آزمایش معمولا برای تایید تشخیص به کار برده میشود.
آزمایش های بیشتر عبارتند از:
CT اسکن(مقطع نگاری رایانه ای)_ یک سری عکس X-ray از کبدتان گرفته میشود تا یک تصویر سه بعدی با جزئیات بیشتر بدست آید
اسکنMRI(تصویربرداری تشدید مغناطیسی)_ از یک محیط مغناطیسی قوی و امواج رادیویی برای تشکیل یک تصویر از درون کبد استفاده میکند
نمونه برداری_ یک سوزن به شکم شما وارد میشود تا یک نمونه کوچک از بافت کبد برداشته شود، که بعدا در آزمایشگاه برای یافتن سلولهای سرطانی بررسی میشود
لاپاراسکوپی_ یک برش کوچک در شکم شما تحت بیهوشی عمومی ایجاد میشود و یک دوربین انعطاف پذیر به نام اندوسکوپ برای معاینه کبد استفاده میشود.
بعد از اینکه این تستها انجام شد، معمولا تایید تشخیص سرطان کبد و تشخیص مرحله بیماری، ممکن خواهد بود.
درمان سرطان کبد
درمان سرطان کبد به مرحله بیماری بستگی دارد. درمان میتواند شامل جراحی و دارو باشد.
تیم های درمان سرطان
اکثر بیمارستانها از تیم های بین رشته ای برای درمان سرطان کبد استفاده میکنند. این تیم ها متخصصانی هستند که برای تصمیم گیری درمورد بهترین راه انجام درمان، باهم کار میکنند.
تصمیم گیری درمورد بهترین درمان برای شما اغلب میتواند گیج کننده باشد. تیم سرطان شما پیشنهاد میدهد که بنظرشان کدام گزینه درمان بهتر است، اما تصمیم نهایی با شماست.
برنامه درمان شما
برنامه درمان پیشنهادی برای شما به مرحله ای که بیماری شما در آن قرار دارد، بستگی دارد.
اگر سرطان شما در زمان تشخیص در مرحله A است، یک درمان کامل احتمالا امکان پذیر است. سه راه اصلی که این درمان میتواند به انجام برسد عبارتند از:
برداشتن قسمت درگیر کبد
انجام پیوند کبد_ عملی برای برداشتن کبد و جایگزین کردن آن با یک کبد سالم
استفاده از گرما برای کشتن سلولهای سرطانی_ که به عنوان ریشه کنی با رادیوفرکانس و مایکروویو (RFA) شناخته میشود
اگر سرطان شما در مرحله B یا C است، معمولا درمان امکان پذیر نیست. اما شیمی درمانی میتواند پیشرفت سرطان را کم کند، علائم را تسکین دهد و طول عمر را تا ماهها یا در برخی موارد سالها افزایش دهد. همچنین دارویی وجود دارد به نام سورافنیب که میتواند به افزایش طول عمر کمک کند.
اگر سرطان شما در زمان تشخیص در مرحله D است، معمولا برای کند کردن گسترش سرطان بیش از حد دیر است. به جای آن، درمان روی تسکین دادن هرگونه علائم درد و ناراحتی که ممکن است داشته باشید، تمرکز میکند.
سرطان کبد پیشرفته
درمان برای سرطان کبد پیشرفته بیشتر روی تسکین دادن علائم مثل درد و ناراحتی تمرکز میکند تا اقدام برای کند کردن پیشرفت بیماری.
بعضی از افرادی که سرطان پیشرفته کبد دارند به مسکن های قوی مثل کدئین یا حتی مورفین نیاز دارند. اسهال و یبوست عوارض شایع این نوع مسکن هاست، بنابراین ممکن است یک قرص ضد تهوع و مسهل هم به شما داده شود.