سرطان پوست (ملانوما)

ملانوما به سرطان پوستی گفته می شود که می تواند به اندامهای دیگر بدن نیز گسترش یابد.

شایعترین نشانه های ملانوما، ظاهر شدن خال جدید یا تغییر در خالهای موجود است. ملانوما در هر کجای بدن ممکن است ظاهر شود اما پشت، پاها، بازوها و صورت بیشترین بخشهایی هستند که تحت تاثیر قرار می گیرند. در بیشتر موارد ملانوما ظاهر غیرعادی و بیش از چند رنگ دارد. همچنین ممکن است بزرگتر از خالهای عادی باشند و گاهی همراه با خارش هستند یا خونریزی می کنند. یک چک لیست "ABDCE" طراحی شده است تا به افراد کمک کند فرق بین خال معمولی و ملانوما را تشخیص دهند.

در این بخش تنها به نوعی از ملانوما خواهیم پرداخت که به ملانومای گسترش سطحی[1] موسوم است و 70% از تمام ملانوماها را در بر می گیرد.

انواع دیگر ملانوما به صورت زیر خلاصه شده اند:

ملانومای گره ای[2]

ملانومای گره ای نوعی ملانومای با رشد سریع است که بیشتر در افراد میانسال شایع است. ممکن است از یک خال موجود ایجاد نشود و می تواند در نواحی از بدن که در معرض آفتاب قرار نمی گیرند نیز دیده شود.

ملانومای بدخیم کک مکی[3]

ملانومای بدخیم کک مکی بیشتر در افراد سالمند شایع است و همچنين کسانی که بیشتر روز را در بیرون می گذرانند. روی صورت دیده می شود و درعرض چند سال به کندی رشد می کند.

ملانومای کک مکی اندامهای محیطی[4]

ملانومای کک مکی اندامهای محیطی نوع نادری از ملانوماست که معمولا در کف دستها و کف پا یا ناخن انگشت بزرگ پا دیده می شود. این سرطان شایعترین نوع ملانوما در افرادی است که رنگ پوست تیره دارند.

چرا ملانوما ایجاد می شود؟

ملانوما زمانی دیده می شود که برخی از سلولهای پوست به طور ناهنجاری رشد می کنند. تصور می شود که قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش  (UV)از منبع های طبیعی یا مصنوعی تا حدی در ایجاد آن نقش دارد.

موارد خاصی می توانند امکان ملانوما را افزایش دهد مثل:

داشتن خال یا کک مکهای زیاد

رنگ پوست رنگ پریده که به راحتی می سوزد

موهای قرمز یا بلوند

عضوی از خانواده که قبلا ملانوما داشته است

تشخیص ملانوما

اگر متوجه هر گونه تغییری در خالهایتان شدید با پزشکتان صحبت کنید. پزشک  اگر فکر کند که ملانوما دارید شما را به یک کلینیک تخصصی یا بیمارستان ارجاع می دهد.

در بیشتر موارد، یک خال مشکوک را با جراحی بر می دارند و مطالعه می کنند تا ببینند آیا سرطانی هست یا خیر. به این کار بیوپسی (نمونه برداری) گفته می شود.

همچنین از شما آزمایش گرفته می شود تا مشخص کنند که آیا ملانوما به بخشهای دیگر بدن شما گسترش یافته است یا خیر. به این آزمایش، بیوپسی از غده لنفاوی گفته می شود.

ملانوما چگونه درمان می شود؟

درمان اصلی ملانوما، جراحی است، هرچند درمان شما به شرایطتان بستگی دارد. اگر ملانوما در مراحل اولیه تشخیص داده و درمان شود، معمولا جراحی موفقیت آمیز است. اگر ملانوما تا مراحل پیشرفته تشخیص داده نشود، درمان بیشتر برای کند کردن انتشار سرطان و کاهش علائم انجام می شود. درمان معمولا شامل داروهایی مثل شیمی درمانی هم می شود. اگر قبلا ملانوما داشته اید، این امکان وجود دارد که بيماری باز برگردد. اگر سرطان شما انتشار بیشتری داشته و شدید بوده باشد خطر عود افزایش می یابد.

اگر تیم سرطان شناسی شما احساس کند خطر زیادی برای بازگشت ملانوما وجود دارد، احتمالا لازم است مرتب چکاپ بدهید تا سلامتی شما مرتبا رصد شود. همچنین به شما آموزش داده می شود چگونه پوست و غده های لنفاوی خود را معاینه کنید، این کار به تشخیص ملانوما در صورت بازگشت کمک می کند.

چه کسانی در معرض خطر ملانوما هستند؟

بیش از یک چهارم موارد تشخیص داده شده افراد زیر 50 سال هستند که در مقایسه با بیشتر انواع دیگر سرطانها غیرمعمول است.

آیا می توان از ملانوما پيشگيری كرد؟

همیشه نمی توان جلوی ملانوما را گرفت، اما می توانید با محدود کردن قرارگیری در معرض نور UV احتمال ابتلا را كاهش دهيد.

همچنین می توانید با استفاده از کرمهای ضد آفتاب و پوشاندن بدن در زیر نور خورشید از خودتان در مقابل نور آفتاب محافظت کنید. همچنین از نیمکت های آفتاب گیری و لامپ های سولاریوم اجتناب کنید.

چک کردن مرتب خالها و کک و مکها می تواند به شما کمک کند به تشخیص زودهنگام برسید و شانس درمان موفقیت آمیز شما را بالا می برد.

علائم ملانوما

اولین نشانه ملانوما اغلب ظاهر شدن خال جدید یا تغییر در ظاهر خال موجود است.

خالهای معمولی گرد یا بیضی شکل هستند، لبه های صاف دارند و بیش از 6 میلیمتر قطر ندارند.

اگر متوجه تغییراتی در یک خال، کک مک یا لکه پوستی شدید هر چه زودتر به دیدن پزشکتان بروید مخصوصا اگر این تغییرات چندین هفته یا ماه است که ایجاد شده اند.

نشانه هایی که باید در یک خال به دنبال آنها باشید به صورت زیر است:

بزرگتر شدن

تغییر شکل دادن

تغییر رنگ دادن

خونریزی داشتن یا پوسته پوسته شدن

خارش یا درد

یک روش مفید برای تشخیص تفاوت بین یک خال عادی و ملانوما، چک لیست ABCDE است:

نامتقارن بودن- ملانوماها دو نیمه بسیار متفاوت دارند و شکلشان نامنظم است

لبه های خال- ملانوماها لبه ناهنجار یا کنگره دار دارند.

رنگ- ملانوماها ترکیب دو رنگ یا بیشتر دارند

قطر- ملانوماها بیش از 6 میلیمتر قطر دارند

بزرگ شدن یا بالا آمدن- خالی که به مرور زمان تغییر اندازه می دهد به احتمال زیاد ملانوماست

ملانوماها در هر جای بدن ممکن است دیده شوند اما بیشتر روی پشت، پاها، بازوها و صورت شایع هستند. گاهی در زیر یک ناخن نیز رشد می کنند.

در موارد نادر، ملانوما می تواند در چشم نیز رشد کند. اگر متوجه نقطه های تاریک یا تغییر در دید شدید، می تواند نشانه ملانوما باشد هرچند به احتمال زیاد به هنگام معاینه مرتب چشم تشخیص داده می شود.

دلایل ملانوما

بیشتر سرطانهای پوست به دلیل اشعه ماوراء بنفش (UV) ایجاد می شوند که به DNA سلولهای پوستی آسیب می زند. منبع اصلی UV نور خورشید است.

نور خورشید سه نوع اصلی نور UV دارد:

ماورای بنفش A

ماورای بنفش B

ماورای بنفش C

اتمسفر زمین جلوی UVC را می گیرد اما UVA و UVB با مرور زمان به پوست صدمه می زنند و احتمال رشد سرطان را بالا می برند. تصور می شود UVB منبع اصلی سرطان پوست باشد.

منابع مصنوعی نور مثل لامپ حمام آفتاب و سولاریوم خطر ایجاد سرطان پوست را بالا می برند.

تشخیص ملانوما

همان طور که شرایط ملانوما تقریبا نادر است بسیاری از پزشکان هر چند سال یک بار با موردی این چنینی مواجه می شوند. همیشه حواستان به خالهایتان باشد و اگر متوجه هر گونه تغییری در خالهایتان شدید با پزشکتان تماس بگیرید. عکس گرفتن از هر تغییری آن را مستند و به تشخیص کمک می کند.

مراجعه به متخصص

پزشك عمومی شما را به کلینک پوست یا بیمارستان ارجاع می دهد تا اگر مشکوک به ملانوما بودید از شما آزمایش های بیشتری گرفته شود. باید در عرض دو هفته بعد از دیدن پزشکتان به دیدن یک متخصص بروید. متخصص پوست یا جراحی زیبایی خال و بقیه پوست را معاینه می کند. همچنین ممکن است بخشی از خال را بردارند و برای آزمایش بفرستند تا مشخص شود که آیا خال سرطانی هست یا خیر. معمولا یک نمونه برداری تحت بی حسی موضعی انجام می شود به این معنی که ناحیه اطراف خال بی حس می شود و شما دردی احساس نمی کنید. اگر سرطان تایید شود معمولا لازم است جراحی بیشتری انجام شود که اغلب یک جراح پلاستیک انجام می دهد و ناحیه وسیعتری از پوست را برمی دارد.

درمان ملانوما

ملانوما سطح 1

درمان ملانومای سطح 1 شامل برداشتن ملانوما با جراحی و ناحیه ای از پوست اطراف آن می شود- به این جراحی، جراحی برشی گفته می شود.

ملانومای سطح 2 و 3

همانند ملانومای سطح 1 هر ناحیه سرطانی برداشته می شود. پوست باقی مانده یا به طور مستقیم بسته می شود یا در صورت لزوم از یک پیوند پوستی استفاده می شود.

جلسات پیگیری درمان

زمانی که ملانوما برداشته شد، لازم است جلسات پیگیری درمان داشته باشید تا سطح بهبودی شما مشخص شود و هر گونه علائم بازگشت ملانوما تحت نظر باشد. ممکن است به شما برای پيشگیری از برگشت ملانوما درمانهایی پیشنهاد شود که به آنها درمانهای کمکی گفته می شود. همچنین می توانید برای علائم، از درمانهای دیگر کمک بگیرید از جمله:

پرتودرمانی

درمان دارویی

پرتودرمانی

 ممکن است بعد از یک جراحی از پرتودرمانی استفاده شود تا غده های لنفاوی را از بین ببرد و همچنین می تواند در موارد ملانومای پیشرفته به کاهش علائم کمک کند.

درمان دارویی

در سال های اخیر پیشرفت های زیادی در درمان ملانوما به وجود آمده است. با معرفی داروهایی با فرمولاسیون جدید به درمانگاهها ،داروهای مورد استفاده برای درمان ملانوما مرتبا تغییر می کنند.

داروهایی که در حال حاضر مصرف می شوند شامل:

ومورافنیب

ایپیلیموماب

نیوولومب

همه این داروها مناسب همه افراد نیستند. متخصص شما در مورد یک درمان مناسب با شما صحبت خواهد کرد.

شیمی درمانی : شیمی درمانی شامل استفاده از داروهای ضد سرطان برای کشتن سلولهای سرطانی می شود. معمولا برای درمان ملانوماهایی استفاده می شود که به بخشهای دیگر بدن انتشار یافته اند و بیشتر برای کمک به کاهش علائم ملانومای پیشرفته استفاده می شوند. از چندین داروی شیمی درمانی برای درمان ملانوما استفاده می شود و گاهی با هم مصرف می شوند. داروهایی که بیشتر برای ملانوما استفاده می شوند، داکاربازین و تموزولومید است. هر چند می توان از انواع داروهای مختلف دیگر نیز استفاده کرد. متخصص شما درباره مناسبترین دارو با شما صحبت خواهد کرد.

شیمی درمانی الکتریکی

شیمی درمانی الکتریکی درمان احتمالی ملانوما محسوب می شود. زمانی این درمان استفاده می شود که:

جراحی مناسب نباشد یا پرتودرمانی جواب نداده باشد و همچنين شیمی درمانی جواب نداده باشد

این درمان شامل تزریق داروهای شیمی درمانی به صورت وریدی (مستقیم داخل ورید) می شود. پالسهای کوتاه قوی الکتریسیته با استفاده از الکترودها مستقیما به تومور فرستاده می شوند.

ایمنی درمانی

در ایمنی درمانی از داروهایی استفاده می شود (که اغلب از موادی تشکیل می شوند که به طور طبیعی در بدن وجود دارد)که سیستم ایمنی بدنتان را وادار می کنند با ملانوما بجنگند. دو درمان معمول آن برای ملانوما شامل اینترفرون-آلفا و اینترلوکین-2 می شود. هر دو دارو به صورت تزریقی (یا در خون، زیر پوست یا داخل غده های ملانوما) وارد بدن می شوند.

آنتی بادیهای تک دودمانی

سیستم ایمنی بدن تمام مدت در حال ساختن آنتی بادی است که معمولا راهی برای کنترل عفونت محسوب می شود. آنها موادی هستند که ترکیبات بیگانه در بدن را تشخیص می دهند و به نابود کردن آنها کمک می کنند. آنتی بادیها را می توان در آزمایشگاه تولید کرد و می توان از آنها برای شناسایی و نابودی اهداف خاص یا  برای سرطان یا برای بخشهای خاص بدن استفاده کرد.

[1]superficial spreading melanoma

[2]Nodular melanoma

[3]Lentigo maligna melanoma

[4]Acral lentiginous melanoma