زکریا چکاپ

سرطان پروستات

سرطان پروستات شایعترین سرطان در مردان می باشد .این بیماری معمولا به تدریج پیشروی کرده بنابراین ممکن است برای چند سال هیچ علامتی از آن بیماری نداشته باشید.

علائم معمولاً فقط زمانی مشخص می شوند که پروستات شما به اندازه کافی بزرگ باشد که بتواند مجرای ادرار (لوله ای که ادرار را از مثانه به آلت تناسلی می رساند) تأثیر بگذارد. وقتی این اتفاق می افتد ، ممکن است مواردی مانند افزایش نیاز به دفع ادرار ، فشار آوردن در هنگام ادرار و احساس  عدم تخلیه مثانه به طور کامل را مشاهده کنید. این علائم نباید نادیده گرفته شود، اما به  معنی ابتلای قطعی به سرطان پروستات نمی باشد. به احتمال زیاد علت آنها وضعيت دیگری مانند هیپرپلازی خوش خیم پروستات است (همچنین به عنوان BPH یا بزرگ شدن پروستات نیز شناخته می شود).

پروستات چیست؟

پروستات یک غده کوچک در لگن است که فقط در مردان یافت می شود و بین آلت تناسلی و مثانه واقع شده و مجرای ادرار را احاطه کرده است.عملکرد اصلی پروستات کمک به تولید منی است. این غده مایع سفید غلیظی را تولید می کند که با اسپرم تولید شده توسط بیضه مخلوط شده و مایع منی را ایجاد می کند.

چرا سرطان پروستات اتفاق می افتد؟

علل سرطان پروستات تا حد زیادی ناشناخته است. با این حال ، موارد خاص می توانند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهند. با افزایش سن احتمال ابتلا به سرطان پروستات افزایش می یابد. بیشتر موارد در مردان 50 ساله یا بیشتر ایجاد می شود. مردانی که دارای خویشاوندان درجه یک مرد (مانند پدر یا برادر) مبتلا به سرطان پروستات هستند در معرض خطر ابتلای بیشتری می باشند.

آزمایشات مربوط به سرطان پروستات

هیچ آزمایش واحدی برای سرطان پروستات وجود ندارد.

تمام آزمایشاتی که برای کمک به تشخیص بیماری استفاده می شود دارای مزایا و خطرات است که پزشک باید آنها را با شما در میان بگذارد.

آزمایشاتی که معمولاً برای سرطان پروستات استفاده می شود شامل آزمایش خون ، معاینه فیزیکی پروستات (معروف به معاینه رکتوم دیجیتال یا DRE) و نمونه برداری از بافت زنده می باشد.آزمایشی که تحت عنوان آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) شناخته می شود ، سطح PSA را اندازه گیری می کند و ممکن است به تشخیص سرطان پروستات در اوایل بيماری کمک کند. به طور معمول آزمایشات PSA برای غربالگری سرطان پروستات به مردان ارائه نمی شود ، زیرا نتایج آن غیرقابل اعتماد است. زیرا افزايش PSA جهت سرطان پروستات اختصاصی نیست. PSA می تواند به دلیل رشد غیر سرطانی خوشخيم  پروستات (BPH) ، عفونت دستگاه ادراری یا التهاب پروستات و همچنین سرطان پروستات افزایش یابد. افزایش سطح PSA همچنین نمی تواند به پزشک بگوید آیا مردی سرطان پروستات تهدید کننده زندگی دارد یا خیر. این بدان معنی است که PSA افزایش یافته می تواند منجر به آزمایش و درمان های غیرضروری شود. .با این حال،هنگامی که مزایا و خطرات برای شما توضیح داده شود می توانید از نظر سرطان پروستات آزمایش شوید.

چگونه سرطان پروستات درمان می شود؟

برای بسیاری از مردان مبتلا به سرطان پروستات ، درمان بلافاصله ضروری نیست.  اگر سرطان در مراحل اولیه باشد و علائمی ایجاد نکند ، ممکن است سیاست "انتظار و مراقب" یا "نظارت فعال" اتخاذ شود. این شرايط شامل نظارت دقیق بر وضعیت شما است.برخی از بیماران سرطان در صورتی که در مراحل اول بیماری درمان شوند، میتوانند بهبود یابند. درمان ها شامل جراحی برداشتن پروستات، رادیوتراپی و هورمون درمانی می باشد.برخی از موارد بیماری در مراحل پيشرفته یعنی هنگامی که بیماری در بدن فرد كه  به طور خاص شامل درگيری استخوان می باشد، پخش شده باشد قابل درمان نبوده و تمرکز روی طولانی کردن زندگی و کاهش عوارض بیماری می باشد.همه گزینه های درمانی خطر عوارض جانبی چشمگیر از قبیل :اختلال نعوظ  و بی اختیاری ادرار را دارند.به همین دلیل بسیاری از مردان درمان خود را به تاخیر انداخته و باعث پخش شدن سرطان به بخش های دیگر می شوند.

زندگی با سرطان پروستات

معمولا پیشرفت سرطان پروستات خیلی آرام بوده به طوری که شخص می تواند دهها سال بدون علائم و نیاز به درمان زندگی کند.اگرچه ممكن است به دلیل برخی مشکلات جسمی از قبیل اختلال نعوذ و بی اختیاری ادرار بر روی زندگی شما اثر گذار باشد. تشخیص سرطان پروستات ممکن است به فرد احساس اضطراب و افسردگی وارد نماید.شما ممکن است صحبت کردن با خانواده، دوستان، پزشکان و مردان مبتلا به سرطان پروستات، درباره  شرایطتان را سودمند بدانید.

نشانه های سرطان پروستات

سرطان پروستات به طور معمول تا زمانی که سلول ها به مقدار زیاد تکثیر شده و به مجرای ادراری فشار نیاورده بدون علامت می باشد. این وضعيت به طور معمول منجر به مشکلات مرتبط با ادرار می شود.

  علائم می تواند شامل موارد زیر باشد:

  نیاز به ادرار بیشتر ، اغلب در طول شب

نیاز فوری به دفع ادرار 

دشواری در شروع ادرار کردن 

فشار آوردن یا طولانی شدن زمان ادرار کردن

جریان ضعیف ادرار

احساس عدم تخلیه کامل مثانه

پروستات  بسیاری از مردان با افزایش سن آنها به دلایل غیر سرطانی بزرگتر شده که به آن بزرگی پروستات یا هایپر پلازی خوشخیم پروستات نیز می گویند. مهمترین نشانه های سرطان شامل درد استخوان و كمر درد، از دست دادن اشتها،درد در ناحیه بیضه ها وکاهش وزن بدون دلیل می باشد.

علل ایجاد سرطان پروستات

دلیل اصلی ایجاد سرطان پروستات ناشناخته است اگرچه برخی از عوامل می تواند خطر ابتلا به بیماری را در فرد افزایش دهد که عبارتند از:

سن: با افزایش سن خطر ابتلا به این بیماری افزایش می یابد به طوری که بیشترین موارد بیماری در سن بالای 50 سال تشخیص داده می شوند.

سابقه خانوادگی: داشتن برادر یا پدر با سابقه ابتلا به سرطان پروستات در سن زیر 60 سال ،خطر ابتلا به بیماری را در فرد افزایش می دهد.تحقیقات همچنین نشان می دهد داشتن خویشاوند درجه یک مونث با سابقه ی ابتلا به سرطان پستان نیز میتواند یک عامل خطر برای این بیماری محسوب گردد.

چاقی: تحقیقات جدید نشان می دهد بین چاقی و ابتلا به بیماری سرطان پروستات رابطه  معنی داری وجود دارد.

ورزش: مردانی که به طور منظم ورزش می کنند در معرض خطر کمتری از سرطان پروستات قرار دارند.

تغذیه :  شواهدی وجود دارد که رژیم های غذایی حاوی کلسیم، با افزایش خطر ابتلا به سرطان پروستات در ارتباط می باشد. علاوه بر این، برخی تحقیقات، نشان داده اند که میزان های بروز سرطان پروستات، در مردانی که غذاهای حاوی لیکوپن، مانند گوجه فرنگی پخته و دیگر میوه های قرمز و هم چنین غذاهای سلنیوم دار مانند دانه های خوراكی مصرف می کنند، کمتر می باشد. با این وجود، نیاز به تحقیقات بیشتری می باشد. 

تشخیص سرطان پروستات 

اگر شما علائم مربوط به سرطان پروستات را دارید، باید به پزشک مراجعه کنید. 

هیچ تست منفرد و مشخصی برای سرطان پروستات وجود ندارد. بنابراین پزشک همه نقاط ضعف و نقاط قوت آزمایش های مختلف را به شما می گوید تا اضطراب زیادی نگیرید. 

پزشک شما، احتمالا، برای چک کردن عفونت در شما، یک نمونه ادرار، درخواست خواهد کرد. هم چنین، برای چک کردن سطح آنتی ژن مخصوص پروستات (PSA)، یک نمونه ی خون خواهد گرفت. علاوه بر این، پروستات شما را هم معاینه خواهد کرد. 

آزمایش PSA

PSA  پروتئینی است که توسط غده پروستات تولید می شود. همه مردها، مقداری از PSA را در خون خود دارند و سطح این پروتئین در خون با افزایش سن، افزایش می یابد. 

سرطان پروستات، می تواند تولید PSA را افزایش داده و بنابراین، آزمایش PSA ، افزایش سطح PSA را در خون بررسی خواهد کرد که می تواند یک نشانه مشکل در مراحل اولیه می باشد.  با این وجود، آزمایش PSA ، یک آزمایش مخصوص برای سرطان پروستات نمی باشد. اغلب مردهایی که سرطان پروستات دارند، سطح PSA در آنها افزایش نخواهد یافت. بیش از 65 درصد از مردانی که سطح PSA در آنها افزایش یافته است، در نهایت سرطان پروستات نمی گیرند و سطح PSA در همه مردان با افزایش سن، افزایش می یابد. 

معاینه انگشتی مقعدی (DRE)[1]

قدم بعدی، انجام DRE می باشد، که می تواند توسط پزشک شما انجام شود. 

در طی DRE ، پزشک شما انگشت خود را در حالیکه دستکش پوشیده است و با لوبريكانت آغشته كرده ، وارد راست روده (رکتوم) شما می کند. رکتوم، نزدیک به غده  پروستات می باشد، بنابراین، پزشک، می تواند چک کند که آیا سطح غده  پروستات تغییر کرده است یا خیر. این کار، ناراحتی کمی ایجاد می کند، ولی دردناک نیست. 

بیوپسی

پزشک، بر اساس چندین عامل، مانند سطح PSA، نتایج تست DRE ، سن و هم چنین سابقه خانوادگی می تواند خطر ابتلای شما به سرطان پروستات را بررسی کند. اگر شما در معرض خطر باشید، باید به بیمارستان ارجاع داده شوید تا آزمایش های بیشتر برای این بیماری انجام شوند.  

رایج ترین آزمایش مورد استفاده، بیوپسی ترنس رکتال، با کمک فراصوت (TRUS) می باشد. هم چنین در طی بررسی سیستوسکوپی، امکان دارد بیوپسی درخواست شود. 

آزمایش های اضافی 

اگر احتمال گسترش سرطان پروستات از پروستات شما به سایر قسمت های بدن وجود داشته باشد، امکان دارد آزمایش های اضافه دیگری توصیه شود. 

این آزمایش ها، شامل موارد زیر می باشند:

تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) یا اسکن توموگرافی کامپیوتری (سی تی اسکن) – این اسکن ها، یک تصویر دقیق از درون بدن فرد، به دست می دهد. 

 اسکن ایزوتوپ استخوان – این آزمايش، نشان می دهد که سرطان به استخوان ها رسیده است یا خیر. مقدار کم مواد راديواكتيو به داخل رگ ها[2] وارد می شود و در بخش هایی از استخوان تجمع می يابد که شايد در ظاهر هیچ ناهنجاری در آن ها دیده نمی شود. 

آیا من باید آزمایش PSA انجام دهم؟

چون نتایج آزمایش PSA ، به اندازه دلخواه پزشکان، اعتبار ندارد، برای تشخیص سرطان پروستات، باید از دیگر آزمایش ها و معاینات استفاده کرد. 

یک آزمایش PSA نمی تواند به خودی خود، سرطان پروستات را تشخیص دهد و صرفا تغییرات در سطح PSA ، دلیل خوبی برای شروع درمان نمی باشد.

اگر شما می خواهید درخواست انجام آزمایش PSA بدهید، مهم است که ابتدا درمورد اینکه آیا این آزمایش برای شما مناسب است یا خیر، با پزشک در میان بگذارید تا بفهمید نتایج ممکن است به چه معنا باشد. 

درمان سرطان پروستات 

اگر سرطان پروستات، در مراحل اولیه، درمان شود، شانس بقا به طور کلی خوب خواهد بود. تقریبا 90 % مردهایی که در مراحل 1 و 2 تشخیص داده می شوند، حداقل به مدت 5 سال زنده خواهند ماند و 65 تا 90 % هم حداقل به مدت 10 سال یا بیشتر زنده باقی می مانند. 

اگر با مرحله سوم سرطان پروستات، تشخیص داده شوید، شانس زنده ماندن حداقل 5 ساله، بین 70 تا 80 % خواهد بود. با این وجود، اگر در هنگام تشخیص این بیماری در مرحله چهارم این بیماری باشید، تنها 30 % شانس زنده ماندن برای حداقل 5 سال خواهید داشت. 

نظارت دقيق يا Watchful waiting

این روش درمانی، معمولا برای مردهای مسن تر و زمانی به کار گرفته می شود که سرطان، بر روی طول عمر طبیعی شما تاثیر می گذارد. 

اگر سرطان در مراحل اولیه باشد و علائم بروز نکنند، ممکن است برای شروع درمان صبر کنید و منتظر بمانید تا علائم سرطان پیشرفته بروز کنند. اگر این اتفاق بیفتد، داروهای ضد درد و هم چنین داروهای هورمونی برای کنترل سرطان پروستات، معمولا استفاده می شوند. 

Watchful waiting هم چنین ممکن است برای افرادی که خطر سرطان پروستات در آنها بالا می باشد، به کار گرفته شود، اگر سلامت کلی شما موید این باشد که شما درمان دیگری نمی توانید، دریافت کنید . در این مورد، اگر علائم سرطان پروستات دیده شوند، شاید درمان هورمونی شروع شود. 

مراقبت فعال [3]

هدف از مراقبت فعال، اجتناب از درمان غیر ضروری سرطان های بی ضرر[4] می باشد. زمانی که سرطان پروستات تشخیص داده می شود، می دانیم که بین 50 تا 67 درصد افراد مبتلا به سرطان پروستات کم خطر، نیازی به درمان ندارند. مراقبت، یک استراتژی بی خطر بوده که در آن در طول یک دوره زمانی، اطلاعات اضافی جمع آوری می شود تا ببینیم آیا روند بیماری تغییر کرده است یا خیر.  در مراقبت فعال، آزمایش های مرتب PSA و گاهی اوقات، چندین بیوپسی، برای اطمینان از هر نشانه پیشرفت بیماری در اولین فرصت ممکن انجام می شود. برخی اوقات، اسکن های MRI نیز ممکن است انجام شوند. اگر این آزمایش ها، نشان دهند که سرطان در حال تغییر و یا پیشرفت می باشد، بعد از آن می توانید در مورد درمان های بیشتر، تصمیم بگیرید. 

تقریبا، یک مورد از هر سه مورد که برنامه مراقبت را انجام می دهد، بعدا درمان می شوند. این رخداد، بدین معنا نیست که آنها، تصمیم اولیه را اشتباه می گیرند. شواهد خوبی نشان داده اند که مراقبت فعال، در یک دوره  متوسط 6 ماهه، بی خطر می باشد. مردهایی که مراقبت فعال انجام می دهند، ممکن است بعدها اثرات جانبی مرتبط با درمان را بروز دهند و آنهایی که نهایتا نیاز به درمان دارند، باید ممطئن باشند که این درمان برای آنها لازم می باشد. 

پروستاتکتومی رادیکال

پروستاتکتومی رادیکال، حذف غده پرستات، به وسیله ی جراحی می باشد. این درمان، یک گزینه  درمانی برای سرطان پروستات موضعی و سرطان پروستات پیشرفت کرده موضعی می باشد. 

رادیوتراپی

رادیوتراپی، استفاده از اشعه برای کشتن سلول های سرطانی می باشد. این درمان، یگ گزینه درمانی برای درمان سرطان های موضعی و سرطان های پیشرفته  موضعی می باشد. رادیوتراپی، هم چنین، برای کند کردن پیشرفت سرطان پروستات متاستاتيك و تسکین علائم، به کار می رود. 

براکی تراپی (اشعه درمانی داخلی)

براکی تراپی، یک شکل رادیوتراپی بوده که دوز اشعه به داخل غده پروستات وارد می شود. این روش، هم چنین به عنوان رادیوتراپی داخلی و یا بینابینی شناخته می شود. تابش اشعه، می تواند از طریق چندین دانه رادیواکتیو کوچک انجام شود که با استفاده از جراحی به داخل تومور كاشته می شوند. این روش به عنوان براکی تراپی با دوز پایین شناخته می شود. 

درمان هورمونی

درمان هورمونی، اغلب در ترکیب با رادیوتراپی استفاده می شود. به عنوان مثال، امکان دارد قبل از رادیوتراپی، درمان هورمونی نیز دریافت کنید تا شانس موفقیت در درمان افزایش پیدا کند. هم چنین، درمان هورمونی، می تواند بعد از رادیوتراپی نیز توصیه شود تا شانس برگشت سلول های سرطانی را کاهش دهد. 

درمان هورمونی به صورت طبیعی، نباید به تنهایی برای درمان سرطان پروستات موضعی در مردانی که سالم بوده و می خواهند تا جراحی و یا رادیوتراپی دریافت کنند، به کار گرفته شود. چون این روش، به خودی خود نمی تواند سرطان را درمان کند. درمان هورمونی می تواند برای کند کردن پیشرفت سرطان پروستات و تسکین علائم به کار گرفته شود. 

فراصوت متمرکز با شدت شدید (HIFU)

HIFU برخی اوقات، برای درمان سرطان پروستات در مردانی که سرطان موضعی داشته و خارج از پروستات گسترش نیافته است، استفاده می شود. 

یک پروب سونوگرافی به داخل رکتوم وارد شده و امواج صوتی با فرکانس بالا از طرق دیواره رکتوم منتشر می کند. این امواج صوتی، سلول های سرطانی در غده پروستات را با رساندن آنها به یک درجه حرارت خیلی بالا می کشد. 

سرمادرمانی[5]

سرمادرمانی، یک روش کشتن سلول های سرطانی، از طریق فریز کردن آنها می باشد. این روش، برای درمان مردانی که سرطان پروستات موضعی ای دارند که به خارج از پروستات گسترش نیافته است، به کار می رود. 

درمان کردن سرطان پروستات پیشرفته 

اگر سرطان پروستات، به مراحل پیشرفته رسیده است، دیگر درمان آن میسر نیست. با این وجود، می توان، پیشرفت آن را کند کرد، طول عمر فرد را افزايش داد و علائم را تسکین بخشید. گزینه های درمانی عبارتند از: 

رادیوتراپی

درمان هورمونی

شیمی درمانی 

اگر سرطان، به داخل استخوان ها هم رسیده باشد، داروهای درمانی به نام بیس فسفونات ها ممکن است استفاده شوند. بیس فسفونات ها، درد استخوان ها و از دست رفتن بافت استخوانی را کاهش می دهد. 

زندگی کردن با سرطان پروستات 

تاثیر این بیماری بر روی فعالیت های روزانه 

اگر هیچ گونه علامتی ندارید، سرطان پروستات، هیچ تاثیری بر روی فعالیت های روزمره زندگی نخواهد اشت و یا اگر هم تاثیر داشته باشد، بسیار کم خواهد بود. شما بهتر است که کار کنید، از خانواده خود مراقبت کنید، فعالیت های اجتماعی و معمولی و اوقات فراغت خود را نیز ادامه دهید و از خودتان مراقبت کنید. تشخيص این بيماری می تواند باعث ایجاد اضطراب و افسردگی شود و بر روی خواب نیز تاثیر بگذارد. اگر سرطان پروستات شما پیشرفت کرده باشد، شاید از انجام فعالیت هایی که قبلا انجام می داده اید، راضی نباشید. بعد از عمل و یا هر نوع درمان دیگر، مانند رادیوتراپی و شیمی درمانی، شما احتمالا احساس خستگی خواهید کرد و برای بهبودی، نیاز به زمان دارید. 

اگر سرطان پیشرفته شما به سایر قسمت های بدن نیز رسیده باشد، شاید علائمی داشته باشید که موجب آهستگی فعالیت های شما شده و انجام کارها را برای شما سخت کند. شاید نیاز باشد تا ساعات کاری خود را کاهش دهید و یا کار کردن خود را کلا متوقف کنید. 

سرطان پروستات شما هر مرحله ای که باشد، به خود زمان بدهید تا کارهایی انجام دهید که برای شما لذت بخش بوده و زمان خود را با افرادی بگذرانید که از شما مراقبت می کنند. 

عوارض سرطان پروستات

مشکلات نعوذ [6]

اگر شما اختلال نعوذ دارید، با پزشک خود مشورت کنید. این اختلال با مصرف داروهایی به نام بازدارنده های فسفودی استراز نوع 5 (PDE5)، درمان می شود. این دارو، با افزایش جریان خون به داخل آلت تناسلی مردانه، اثر خود را می گذارد.

پرکاربردترین PDE5 استفاده شده، سیلدنافیل (ویاگرا) می باشد. اگر ویاگرا، در دسترس نباشد، دیگر PDE5 ها نیز موجود می باشند. 

بی اختیار ادرار [7]

اگر بی اختياری ادرار شما خفیف باشد، می توان با فراگیری چند ورزش ساده، آن را کنترل کرد. ورزش های کف لگن، می توانند کنترل شما بر روی مثانه را افزایش دهند.  برای انجام ورزش های کف لگن، باید مراحل زیر را طی کرد:

در حالی که زانوهایتان کمی از هم فاصله دارند، راحت بنشینید یا دراز بکشید

عضلات قسمت جلويی لگن خود را منقبض  کنید، درست مثل زمانی که می خواهید جلوی ادرار كردن خود را بگیرید، سپس، عضلات قسمت پشتی لگن خود را منقبض  کنید ، انگار که میخواهید  جلوی خارج كردن باد از مقعد خود را بگيريد . 

این انقباض ها را تا هر وقت که می توانید، ادامه دهید (حداقل 2 ثانیه در ابتدا و بعد، اگر توانستید تا 10 ثانیه برسانید) 

به ميزانی كه عضلات خود را در حالت منقبض نگه ميداريد در فواصل منقبض كردن ها به عضلات خود استراحت بدهيد.

اگر بی اختیاری ادرار شما، شدیدتر می باشد، درمان آن شاید نیاز به جراحی داشته باشد. این جراحی می تواند شامل پیوند زدن اسفنکتر مصنوعی باشد. اسفنکتر ماهیچه ای است که مثانه را کنترل می کند. 

ارتباطات 

مبتلا بودن به سرطان پروستات، معمولا باعث می شود تا اعضای خانواده با فرد، صمیمی تر شوند. با این وجود در برخی اوقات ابتلا به این سرطان می تواند باعث ضعیف تر شدن ارتباطات خانوادگی شود. 

خیلی از افراد می خواهند تا کمک کنند، با این وجود، آنها نمی دانند چه کاری باید انجام دهند. برخی از افراد، صحبت کردن با فرد مبتلا به سرطان پروستات را سخت می دانند و ممکن است از این کار اجتناب کنند. صادقانه و رک صحبت کردن از نوع احساس تان در مورد این بیماری و هم چنین، انتظار شما از بقیه افراد که چه کارهایی انجام دهند، می تواند باعث احساس راحتی در این افراد شود. ولی اگر نیاز دارید که زمانی را به خود اختصاص دهید و تنها باشید، نباید خجالت بکشید و راحت با بقیه افراد دور و بر خود مطرح کنید. 

صحبت کردن با بقیه 

اگر سوالی دارید، پزشک و یا پرستار شما ممکن است بتواند به شما کمک کند. هم چنین صحبت کردن با یک مشاور آموزش دیده، روان شناس و یا متخصص، نیز می تواند خیلی کمک کننده باشد.

پزشک جراح شما نیز می تواند در این موارد، اطلاعات، در اختیار شما بگذارد. 

[1] Digital Rectal Examination 

[2] Veins

[3] Active surveillance 

[4] Harmless

[5] Cryotherapy 

[6] Erection dysfunction 

[7] Urinary incontinence