زکریا چکاپ
سرطان دهانه رحم
سرطان دهانه رحم
سرطان دهانه رحم نوعی از سرطان است که در قسمت دهانه رحم زنان ایجاد می‌شود(ورودی رحم از واژن).
سرطان دهانه رحم اغلب علائمی در مراحل اولیه ندارد. اما بتدريج علايمی در بيمار بروز می كند، رایج‌ترین آن‌ها خونریزی غیر معمول واژن است که می‌تواند بعد از رابطه جنسی و یا در بین دوره‌های قاعدگی و یا یائسگی رخ دهد.خونریزی غیر معمول به این معنا نیست که شما قطعا سرطان دهانه رحم دارید اما این مساله بلافاصله و با سرعت هرچه تمام‌تر بایستی توسط پزشک شما مورد بررسی قرار بگیرد. اگر پزشک شما فکر می‌کند که شما ممکن است به سرطان دهانه رحم مبتلا باشید، بلافاصله بایستی ظرف 2 هفته به یک متخصص ارجاع داده شوید.
غربالگری برای سرطان دهانه رحم
در طول سالیان بسیار لایه سلولی سطح دهانه رحم تحت مجموعه‌ای از تغییرات قرار می‌گیرد، در موارد نادر سلول‌های پیش سرطانی ممکن است سرطانی شوند با این حال تغییرات سلولی در دهانه رحم ممکن است در مراحل اولیه تشخیص داده شود و درمان می‌تواند خطر گسترش سرطان دهانه رحم را کاهش دهد.
برنامه غربالگری دهانه رحم بطور معمول برای تمام زنان از سن 25 سال ارائه می‌شود، در طی غربالگری دهانه رحم(قبلا با عنوان تست پاپ اسمیر شناخته می‌شد نمونه کوچکی از سلول‌های دهانه رحم برداشته شده و زیر میکروسکوپ برای ناهنجاری‌های احتمالی مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌گیرد).
یک تست غربالگری غیر نرمال دهانه رحم به این معنا نيست که شما قطعا مبتلا به سرطان هستید، بیشتر نتایج غیر نرمال به دلیل عفونت و یا وجود سلول‌های پیش سرطانی قابل درمان به جای خود سرطان می‌باشد.
زنان سن 25 تا 49 سال هر 3 سال یک‌بار غربالگری خواهند داشت و خانم‌های سنین 50 تا 64 سال هر 5 سال یک‌بار این غربالگری را دریافت می‌کنند، برای زنان 65 سال و یا مسن‌تر تنها کسانی غربالگری می‌شوند که از 50 سالگی غربالگری نشده‌اند و یا این‌که اخیرا تست‌های غیرنرمالی داشته‌اند.
چه چیزی باعث ایجاد سرطان دهانه رحم می‌شود؟
تقریبا تمام موارد سرطان دهانه رحم به دلیل ویروس پاپیلومای انسانی(HPV) می‌باشد، HPV یک ویروس شايع است که می‌تواند در هر تماس جنسی با یک مرد یا زن انتقال یابد.
بیش از 100 نوع مختلف از HPV وجود دارد که بسیاری از آن‌ها بی‌ضرر هستند با این‌حال برخی از انواع HPV ممکن است باعث ایجاد تغییرات غیرنرمال سلول‌های دهانه رحم شوند که در نهایت به سرطان دهانه رحم منجر می‌گردد.
دو سویه ویروس HPV (سويه های شماره 16 و 18) مسئول 70 درصد از موارد سرطان دهانه رحم می‌باشند. این انواع مختلف از عفونت‌های HPV هیچ گونه علامت خاصی ندارند و بسیاری از زنان متوجه این عفونت نمی‌شوند. با این حال بایستی آگاه بود که این عفونت‌ها نسبتا رایج هستند و بیشتر زنانی که آن‌ها دارند دچار سرطان دهانه رحم نمی‌شوند.
استفاده از کاندوم در طی روابط جنسی باعث حفاظت در برابر HPV می‌شود اما نمی‌تواند همیشه از عفونت پیشگیری به عمل بیاورد زیرا ویروس می‌تواند از طریق پوست به پوست در نواحی گسترده‌تر از نواحی جنسی نیز انتقال یابد.
از سال 2008 در بسياری از كشورها واکسن HPV به صورت روتین به دختران سنین 12 تا 13 سال ارائه می‌گردد.
درمان سرطان دهانه رحم
اگر سرطان دهانه رحم در مراحل اوليه تشخیص داده شود معمولا درمان آن با استفاده از جراحی امکان‌پذیر است. در برخی از موارد رحم حفظ می‌شود اما امکان خارج كردن آن نیز وجود دارد، شیوه جراحی مورد استفاده برای برداشتن رحم هیسترکتومی نام دارد.
رادیوتراپی درمان جایگزین جراحی برای برخی از زنان با سرطان دهانه رحم مراحل اولیه است. برخی از موارد در کنار جراحی هم به کار می‌رود.
موارد پیشرفته‌تر سرطان دهانه رحم معمولا با استفاده از ترکیب شیمی‌درمانی و رادیوتراپی درمان می‌شود.
برخی از درمان‌های مورد استفاده اثرات جانبی درازمدت قابل توجهی از جمله یائسگی زودهنگام و ناباروری دارد.
چه افرادی تحت تاثیر سرطان دهانه رحم قرار می‌گیرند؟
زنان از تمام سنین ممکن است به سرطان دهانه رحم مبتلا شوند اما این بیماری عمدتا بر روی زنان فعال جنسی بین 30 تا 45 سال مشاهده می‌شود. سرطان دهانه رحم در زنان زیر 25 سال بسیار نادر است.
علائم سرطان دهانه رحم
علائم سرطان دهانه رحم همیشه خیلی هم مشخص نیستند و ممکن است تا زمان رسیدن به مرحله بسیار پیشرفته هیچ گونه علائمی مشاهده نشود.
به همین خاطر است که شرکت درتمام مراحل غربالگری دهانه رحم از اهمیت زیادی برخوردار می‌باشد.
خونریزی غیر معمول
در بیشتر موارد خونریزی واژن اولین نشانه قابل مشاهده سرطان دهانه رحم است که معمولا بعد از رابطه جنسی رخ می‌دهد.
خونریزی در زمان‌های دیگر به غیر از دوره ماهانه پریود نیز غیرمعمول درنظر گرفته می‌شود که شامل خونریزی بعد از یائسگی نیز هستند.
در صورت تجربه هر نوع خونریزی واژنی غیر معمول بلافاصله به پزشک خود رجوع کنید.
علائم دیگر
سایر علائم مربوط به سرطان دهانه رحم ممکن است شامل درد و ناراحتی در طی تماس جنسی و ترشحات واژنی با بوی نامطلوب باشد.
سرطان پیشرفته دهانه رحم
اگر سرطان از دهانه رحم به جای دیگر و بافت‌های اطراف ارگان‌های دیگر منتشر شود ممکن است باعث طیف دیگری از علائم شود که از جمله آن‌ها می‌توان به این موارد اشاره کرد:
یبوست
خون در ادرار یا هماچوریا و از دست رفتن کنترل مثانه(بی‌اختیاری ادرار)
درد استخوان
تورم یکی از پاها
درد شدید در قسمت پهلو و یا پشت به دلیل تورم در کلیه‌ها مربوط به بیماری با عنوان هیدرونفروزیس
تغییرات اجابت مزاج به خاطر تحت تاثير قرار گرفتن مثانه و روده
کم شدن اشتها
کاهش وزن
خستگی و فقدان انرژی
چه زمانی بایستی به دنبال مشاوره پزشکی باشید؟
شما بایستی در صورت تجربه یکی از موارد زیر بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید:
خونریزی بعد از رابطه جنسی
خونریزی خارج از دوره های قاعدگی نرمال
خونریزی جدید بعد از یائسگی
خونریزی واژن بسیار رایج است و ممکن است طیف گسترده‌ای از دلایل داشته باشد و لزوما به این معنا نیست که شما مبتلا به سرطان دهانه رحم شده‌اید، با این حال خونریزی غیر معمول واژن علامتی است که بایستی توسط پزشک شما مورد بررسی قرار گیرد.
دلایل سرطان دهانه رحم
تقریبا تمام موارد سرطان دهانه رحم نتیجه تغییر در DNA سلولی در اثر ویروس پاپیلومای انسانی یا HPV می‌باشد.
ویروس پاپیلومای انسانی(HPV)
بیشتر از 90 درصد از موارد سرطان دهانه رحم در زنانی رخ می‌دهد که قبلا مبتلا به عفونت HPV بوده‌اند، HPV گروهی از ویروس‌هاست و بیش از 100 نوع ویروس مختلف را شامل می‌شود.
HPV در طی رابطه جنسی و دیگر انواع مختلف فعالیت جنسی(مانند تماس پوست به پوست نواحی جنسی و یا استفاده از اسباب‌بازی‌های جنسی) منتقل می‌شود و به نظر می‌رسد که بسیار هم رایج است، تخمین زده می‌شود که 1 نفر در هر 3 نفر در ظرف 2 سال بعد از آغاز رابطه جنسی منظم مبتلا به این عفونت می‌شود و 4 نفر از هر 5 خانم در قسمتی از زندگی به این عفونت مبتلا می‌گردند.
نئوپلازیای درون اپیتلیال دهانه رحم(CIN)
سرطان دهانه رحم معمولا سال‌ها طول می‌کشد تا ایجاد شود، قبل از رشد آن سلول‌ها در ناحیه دهانه رحم اغلب تغییراتی را ایجاد می‌کنند که با عنوان نئوپلازیای درون اپیتلیال دهانه رحم(CIN) و یا نئوپلازیای درون اپیتلیال گلاندولار دهانه رحم(CGIN) شناخته می‌شود.
CIN و CGIN شرایط پیش سرطانی می‌باشند، شرایط پیش سرطانی تهدید آنی برای سلامت فرد نیست اما می‌تواند به صورت بالقوه در آینده به سرطان تبدیل شود.
با این حال حتی اگر شما CIN یا CGIN نیز داشته باشید احتمال ابتلا به بیماری سرطان دهانه رحم بسیار پایین است و در صورت درمان نتيجه به شدت موفقیت آمیز خواهد بود.
پیشرفت از عفونت به HPV و ایجاد CIN یا CGIN و بعد سرطان دهانه رحم بسیار آهسته است و اغلب بین 10 تا 20 سال طول می‌کشد.
افزایش خطر
این حقیقت که عفونت HPV بسیار رایج است اما سرطان دهانه رحم نسبتا غیررایج می‌باشد نشان می‌دهد که تنها درصد بسیار کمی از زنان نسبت به تاثیرات عفونت HPV آسیب پذیر هستند و به نظر می‌رسد که عوامل خطر بیشتری وجود دارد که بر احتمال ابتلا به سرطان دهانه رحم تاثیرگذار است. از جمله آن‌ها می‌توان به این موارد اشاره کرد:
سیگار کشیدن: خانم‌هایی که سیگار می‌کشند 2 برابر خانم‌هایی که سیگار نمی‌کشند به سرطان دهانه رحم مبتلا می‌شوند، این مساله ممکن است به دلیل اثرات مضر مواد شیمیایی موجود در تنباکو بر روی سلول‌های دهانه رحم باشد.
داشتن سیستم ایمنی ضعیف: این مساله در نتیجه استفاده از داروهایی مانند داروهای سركوب کننده سیستم ایمنی رخ می‌دهد که برای توقف رد ارگان‌های پیوندی و یا درنتیجه بیماری‌هایی مانند HIV و یا ایدز رخ می‌دهد.
استفاده از قرص‌های خوراکی ضدبارداری بیش از 5 سال: خانم‌هایی که از این قرص‌ها استفاده می‌کنند 2 برابر بیشتر از خانم‌هایی که استفاده نمی‌کنند به بیماری سرطان دهانه رحم مبتلا می‌شوند اگر چه دلیل این فرایند مشخص نیست.
تشخیص سرطان دهانه رحم
اگر سرطان دهانه رحم محتمل باشد شما به متخصص زنان و زایمان ارجاع داده می‌شوید.
ارجاع در صورتی توصیه می‌شود که نتایج تست غربالگری دهانه رحم شما نشان دهد که ناهنجاری‌هایی در سلول‌های دهانه رحم وجود دارد با این حال در بیشتر موارد ناهنجاری‌ها به این معنا نیست که شما مبتلا به سرطان دهانه رحم شده‌اید.
همچنین ممکن است در صورتی به یک متخصص زنان و زایمان ارجاع داده شوید که خونریزی واژن غیرنرمال دارید و یا این‌که پزشک شما متوجه رشد دهانه رحم در طی یک معاینه شده است.
عفونت‌های انتقال یافته از طریق جنسی(STI) کلامیدیا یکی از رایج‌ترین دلایلی است که خانم‌ها خونریزی غیرطبیعی واژن دارند، پزشک شما ممکن است توصیه کند که شما در ابتدا تست این بیماری را بدهید قبل از این‌که ارجاع داده شوید، تست برای کلامیدیا شامل نمونه‌برداری کمی از بافت دهانه رحم و یا انجام آزمايش ادرار است.
کولپوسکوپی
اگر شما نتیجه تست غربالگری دهانه رحم غیرنرمال داشته‌اید و یا علائمی داشته‌اید که نشان می‌دهد احتمالا مبتلا به سرطان دهانه رحم شده‌اید پزشک متخصص زنان و زایمان احتمالا کلپوسکوپی را برای شما انجام می‌دهد، این یک معاینه است که در آن ناهنجاری‌ها در دهانه رحم مورد بررسی قرار می‌گیرد.
بیوپسی مخروطی
در برخی از موارد یک عمل کوچک با عنوان بیوپسی مخروطی ممکن است انجام شود، این عمل در بیمارستان صورت می‌گیرد و معمولا برای آن از بی‌حسی موضعی استفاده می‌شود.
آزمايشات بیشتر
اگر نتایج بیوپسی نشان دهد که شما مبتلا به سرطان دهانه رحم هستيد و این خطر وجود دارد که سرطان ممکن است منتشر شده باشد آنگاه شما احتمالا بایستی تست‌های بیشتری انجام دهید و ارزیابی کنید که این گسترش سرطان تا چه اندازه است، این تست‌ها عبارت‌اند از:
بررسی لگنی با بیهوشی عمومی: رحم، واژن، رکتوم و مثانه برای سرطان مورد بررسی قرار می‌گیرند.
آزمايشات خون: كه می‌توانند برای ارزیابی حالت و وضعیت کبد، کلیه و مغز استخوان شما مورد استفاده قرار بگیرند.
توموگرافی کامپیوتری یا CT اسکن: این اسکن‌ها از بدن شما تصویربرداری می‌کنند و از کامپیوتر برای جمع‌آوری آن‌ها در یک تصویر 3 بعدی استفاده می‌شود. CT اسکن می‌تواند به شناسایی تومورهای سرطانی کمک کند و نشان دهد که آیا سلول‌های سرطانی منتشر شده‌اند یا خیر.
اسکن تصویربرداری رزونانس مغناطیسی(MRI): این نوع از اسکن از زمینه مغناطیسی قدرت‌مند با امواج رادیویی برای تولید تصویر دقیق درون بدن شما استفاده می‌کند و می‌تواند برای بررسی این مساله مورد استفاده قرار بگیرد که آیا سرطان منتشر شده است یا خیر.
عکس اشعه X قفسه سینه: این مساله نشان می‌دهد که آیا سرطان به ریه شما منتشر شده است یا خیر.
پت اسکن (PET): یک اسکن تخصصی است که در آن یک ماده رادیواکتیو ضعيف به درون ورید شما تزریق می‌شود تا بافت‌های سرطانی به شکل واضح‌تری دیده شوند و اغلب با CT اسکن همراه است و برای بررسی این موضوع مورد استفاده قرار می‌گیرد که آیا سرطان منتشر شده است یا خیر و همچنین به بررسی این موضوع می‌پردازد که آیا فرد به درمان پاسخ داده است یا خیر.
درمان سرطان دهانه رحم
خارج كردن سلول‌های غیر طبيعی
جراحی
هیسترکتومی
رادیوتراپی
شیمی‌درمانی
پیگیری
بعد از این‌که درمان کامل شد و سرطان حذف گردید شما بایستی بررسی‌های منظمی برای تست‌ها داشته باشید و این مرحله معمولا شامل معاینه فیزیکی واژن و دهانه رحم است(البته اگر خارج نشده باشد).
از آن‌جایی که خطر بازگشت سرطان دهانه رحم وجود دارد این معاینه‌ها برای بررسی نشانه‌های این مساله مورد استفاده قرار می‌گیرند، اگر چیز مشکوکی وجود داشته باشد بیوپسی بیشتری بایستی انجام شود.
اگر سرطان دهانه رحم بازگردد معمولا 18 ماه بعد از دوره درمان کامل این اتفاق رخ می‌دهد.
جلسات پیگیری معمولا هر 4 ماه بعد از کامل شدن درمان برای 1 یا 2 سال توصیه می‌شود و بعد هر 6 تا 12 ماه برای 3 سال و بیشتر ادامه پیدا می‌کند.
درمان تسکینی
اگر پزشکان شما هیچ کاری نمی‌توانند بکنند تا سرطان‌تان را درمان کنند مراقبت شما تنها بر روی کنترل سیستم‌ها و کمک برای راحتی شما تا حد امکان متمرکز خواهد بود. این مراقبت تسکینی نامیده می‌شود.
مراقبت تسکینی شامل حمایت معنوی، اجتماعی و روانی برای شما و خانواده و مراقبان شما نیز می‌شود.
زندگی جنسی شما
بسیاری از خانم‌ها بعد از درمان سرطان دهانه رحم نگران زندگی جنسی هستند اما این یک روش ایمن است و رابطه جنسی نمی‌تواند باعث بازگشت سرطان شود و شریک جنسی شما نیز از شما سرطان نمی گيرد.
اگر می‌خواهید می‌توانید ظرف چند هفته بعد از اتمام رادیوتراپی و یا جراحی زندگی جنسی نرمال خود را از سر بگیرید و این مدت، زمان کافی برای بهبود را در اختیار بدن شما قرار می‌دهد.
اگر شما شیمی‌درمانی انجام می‌دهید شریک جنسی مرد شما می‌تواند یک کاندوم در زمان رابطه جنسی استفاده کند زیرا مشخص نیست که آیا داشتن رابطه جنسی بعد از شیمی‌درمانی می‌تواند تاثیری بر روی آن‌ها داشته باشد یا خیر.
برخی از زنان بعد از درمان برای سرطان دهانه رحم در داشتن رابطه جنسی دچار مشکل می‌شوند زیرا اثرات جانبی برخی از درمان‌ها می‌تواند شامل خشکی واژن و یا باریک شدن آن باشد. در این موارد درمان‌هایی وجود دارد که می‌تواند کمک کند، از جمله آن‌ها می‌توان به اتساع دهنده های واژن اشاره کرد.
پیشگیری از سرطان دهانه رحم
هیچ روش واحد و مشخصی برای پیشگیری کامل از سرطان دهانه رحم وجود ندارد اما كارهايی وجود دارند که شما می‌توانید آن‌ها را به منظور کاهش خطر انجام دهید.
رابطه جنسی ایمن‌تر
بیشتر موارد سرطان دهانه رحم به عفونت با برخی از انواع پاپیلوما ویروس انسانی(HPV) مرتبط دانسته شده‌اند. HPV می‌تواند از طریق رابطه جنسی محافظت نشده منتقل شود در نتیجه استفاده از کاندوم می‌تواند خطر ابتلا به عفونت را کاهش دهد با این حال ویروس فقط از طریق رابطه جنسی دخولی منتقل نمی‌شود بلکه می‌تواند در طی دیگر تماس‌های جنسی مانند تماس پوست به پوست بین نواحی جنسی و یا استفاده از اسباب‌بازی‌های جنسی منتقل شود.
خطر عفونت HPV با شروع زودهنگام رابطه جنسی منظم و افزایش شرکای جنسی افزایش پیدا می‌کند اگر چه خانم‌هایی که تنها یک شریک جنسی دارند نیز ممکن است به آن مبتلا شوند.
غربالگری سرطان دهانه رحم
غربالگری منظم سرطان دهانه رحم بهترین شیوه برای شناسایی تغییرات غیرطبيعی در سلول‌های دهانه رحم در مرحله اولیه و زودهنگام است.
خانم‌های بین سنین 25 تا 49 سال هر 3 سال یک‌بار بايد غربالگری شوند. خانم‌هایی که بین 50 تا 64 سال سن دارند هر 5 سال یک‌بار و برای خانم‌های 65 سال و یا بیشتر تنها افرادی غربالگری مي شوند که از 50 سالگی غربالگری نشده‌اند و یا این‌که اخیرا آزمايش های آن‌ها غیرطبيعی بوده است.
شرکت در تست‌های غربالگری دهانه رحم از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است حتی اگر شما واکسن HPV را دریافت کرده باشید زیرا این واکسن محافظت در برابر سرطان دهانه رحم را تضمین نمی‌کند.
اگر شما برای تغییرات غیرطبيعی سلولی دهانه رحم درمان شده‌اید برای چندین سال بعد از درمان بايد دفعات بیشتری مورد غربالگری قرار گيريد. این‌که تا چه زمانی بایستی این روند را ادامه دهید به شدت تغییرات سلولی بستگی دارد.غربالگری دهانه رحم اگر چه می‌تواند بیشتر تغییرات غیرطبيعی سلولی در ناحیه دهانه رحم را شناسایی کند همیشه 100 درصد دقیق نیست درنتیجه شما بایستی علائمی مانند خونریزی غیرنرمال واژن را به پزشک‌تان گزارش دهید حتی اگر اخیرا تست داده‌اید.
واکسیناسیون علیه سرطان دهانه رحم
براي برنامه واکسیناسیون سرطان دهانه رحم از واکسنی با عنوان گاردازیل استفاده می‌شود، گاردازیل در برابر 4 نوع HPV حفاظت ایجاد می‌کند از جمله آن‌ها می‌توان به دو سویه اصلی برای 70 درصد از سرطان دهانه رحم اشاره کرد(HPV16 و HPV18) که از زگیل‌های تناسلی نیز جلوگیری به عمل می‌آورد.
برای دختران برنامه ایمنی کودکی ارائه می‌شود، این واکسن به دختران سنین 12 تا 13 سال ارائه می‌شود که دوزها در طی یک دوره 6 ماهه تزریق می‌گردند.
اگرچه واکسن HPV می‌تواند به شکل قابل توجهی خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم را کاهش دهد اما تضمین نمی‌کند که شما به این بیماری مبتلا نمی‌شوید و شما همچنان بایستی تست‌های غربالگری خود را انجام دهید حتی اگر واکسن را زده باشید.
اجتناب از سیگار
شما می‌توانید احتمال ابتلا به سرطان دهانه رحم را با نکشیدن سیگار به شکل قابل توجهی کاهش دهید، افرادی که سیگار می‌کشند نمی‌توانند به راحتی از عفونت HPV خلاص شوند که در نهایت ممکن است به سرطان تبديل شود.
اگر شما می‌خواهید سیگار کشیدن را به طور کلی کنار بگذارید اما نمی‌خواهید به یک سرویس خدمات ترک سیگار ارجاع داده شوید پزشک شما بایستی بتواند داروهای پزشکی را تجویز کند تا با علائم ترک سیگار که ممکن است بعد از ترک آن با آن‌ها مواجه شوید، راحت‌تر کنار بیایید.