زکریا چکاپ
سرطان تخمدان
سرطان تخمدان
این سرطان، بعد از سرطان پستان، سرطان روده، سرطان ریه و سرطان رحم، پنجمین سرطان شایع در میان زنان است.
سرطان تخمدان در زنانی که در دوره یائسگی هستند(معمولا بعد از سن 50 سالگی) شایعتر است، اگرچه زنان در هر سنی را میتواند درگیر کند.
چون علائم سرطان تخمدان میتواند با علائم مشکلات دیگر مشابه باشد، تشخیص آن دشوار است. اما علائم زودرسی وجود دارند که میتوانیم دنبال آنها بگردیم مثل نفخ کردن مداوم، درد در لگن و قسمت پایین معده و مشکل در غذا خوردن.
اگر این علائم را تجربه میکنید، خصوصا برای مدت طولانی، مهم است که پزشک خود را ملاقات کنید.
تخمدان ها یک جفت عضو کوچک در سیستم تولید مثل خانم ها هستند که حاوی تخمک است و ماهی یک بار آن را آزاد میکنند. این وضعیت به عنوان تخمک گذاری شناخته میشود.
انواع مختلف سرطان تخمدان قسمت های متفاوتی از تخمدان ها را درگیر میکند. سرطان تخمدان اپیتلیال(پوششی) که لایه های سطحی تخمدان را درگیر میکند، شایعترین نوع است. این متن روی سرطان تخمدان پوششی(اپیتلیال) تمرکز دارد.
چه عاملی سرطان تخمدان را ایجاد می کند؟
علت دقیق سرطان تخمدان نامعلوم است اما بنظر می رسد موارد خاصی خطر ایجاد این مشکل در زنان را افزایش می دهد مثل سن، تعداد تخمک هایی که تخمدان ها آزاد میکنند و اینکه فردی در خانواده تان در گذشته سرطان تخمدان یا پستان داشته یا نه. با این حال، فقط 1 مورد از هر 10 مورد سرطان تخمدان ارتباط ژنتیکی وجود دارد.
درمان سرطان تخمدان
درمانی که برای سرطان تخمدان دریافت می کنید به عوامل زیادی بستگی دارد از جمله مرحله سرطان شما و سلامت عمومی تان. شیمی درمانی درمان اصلی سرطان تخمدان است اما درمان شما معمولا شامل ترکیبی از جراحی و شیمی درمانی خواهد بود.
در کل 72 نفر در هر 100 نفر(72 درصد) حداقل یک سال بعد از تشخیص سرطان تخمدان زنده خواهند ماند. حدود 46 نفر از هر 100 نفر(46 درصد) از زنان حداقل 5 سال و حدود 35 نفر از هر 100 نفر(35 درصد) حداقل 10 سال زنده خواهند ماند. اما زنانی با سرطان تخمدان پیشرفته میزان زنده ماندن ضعیف تری دارند.
همانند اکثر انواع سرطان، دورنمای سرطان تخمدان به مرحله ای که در زمان تشخیص در آن قرار دارد، بستگی دارد._ که به این معناست که سرطان چقدر پیشرفت کرده است.
تشخیص دادن سرطان تخمدان میتواند به روش های زیادی روی زندگی روزمره تاثیر بگذارد. اما برای بسیای از جنبه های زندگی با سرطان تخمدان مثل احساسی، مالی و مشکلات سلامتی طولانی مدت، حمایت وجود دارد.
آزمایش غربالگری سرطان تخمدان
روش هایی برای آزمایش سرطان تخمدان وجود دارد اما فعلا بطور کامل تست نشده اند. آزمایش فقط برای زنانی در دسترس است که بخاطر تاریخچه خانوادگی قوی یا به ارث بردن یک ژن خاص معیوب، در خطر بالای ابتلا به این مشکل(سرطان) هستند. هم اکنون آزمایش های کلینیکی برای ارزیابی میزان موثر بودن آزمایش غربالگری در زنان پرخطر و در کل جمعیت در حال انجام است. آزمایش غربالگری سرویکس(گردن رحم) که قبلا تست پاپ اسمیر نامیده میشد، نمیتواند سرطان تخمدان را شناسایی کند.
علائم سرطان تخمدان
تشخیص علائم سرطان تخمدان میتواند دشوار باشد، خصوصا در مراحل اولیه.
این امر به این خاطر است که این علائم اغلب مشابه علائم دیگر مشکلاتی کمتر جدی است ، هستند مثل سندروم روده تحریک پذیر(IBS) یا سندروم پیش قاعدگی(PMS).
با این حال سه علامت عمده ای که در زنان با تشخیص سرطان تخمدان، شایع تر است، عبارتند از:
افزایش اندازه شکم و نفخ مداوم(نه نفخی که می آید و می رود)
درد مداوم لگن و شکم
دشواری در غذا خوردن و به سرعت احساس پری کردن یا احساس تهوع
علائم دیگر مثل کمر درد، احساس دفع ادرار بیش از حالت عادی و درد در زمان رابطه جنسی ممکن است ناشی از مشکلات دیگر در ناحیه لگن باشد. با این حال این علائم ممکن است در زنانی که سرطان تخمدان دارند، وجود داشته باشد.
اگر این نوع علائم را دارید، سعی کنید یک دفتر روزانه برای ثبت اینکه در یک زمان طولانی تر چند تا از این علائم را دارید، داشته باشید. توجه داشته باشید که سرطان تخمدان در زنان زیر 40 سال نادر است.
اگر این علائم را بطور مداوم( بیشتر روزها یا 3 روز در هفته یا بیشتر) دارید یک متخصص بیماری های زنان و یا پزشک عمومی خود را ببینید. با اینکه احتمالش کم است که علائم ناشی از یک مشکل جدی باشد اما بهتر است بررسی شوید.
اگر پزشک عمومی خود را ملاقات کرده اید و علائم همچنان بدتر میشود، باید پیش پزشک برگردید و این مورد را توضیح دهید. شما بهتر از هرکسی بدن خود را میشناسید.
علل سرطان تخمدان
تعداد زیادی علت ممکن برای سرطان تخمدان شناخته شده است، در کنار عوامل خطر که ممکن است ایجاد مشکل را محتمل تر کنند.
در سرطان تخمدان، سلول های تخمدان شروع به تغییر و رشد غیرطبیعی می کنند. اگر سرطان در مراحل اولیه شناسایی نشود، میتواند به شکم و لگن و قسمت های دیگر سیستم تولید مثل زنان گسترش یابد.
خطر افزایش یافته
علت دقیق سرطان تخمدان پوششی(اپیتلیال) که نوع اصلی سرطان تخمدان است، شناخته شده نیست، اما موارد خاصی میتواند خطر ابتلا به آن را افزایش دهد.
سن
خطر ابتلای شما به سرطان تخمدان با بالا رفتن سن بیشتر می شود، که بیشتر موارد بعد از یائسگی رخ می دهد. بیش از 8 مورد از هر 10 مورد سرطان تخمدان در زنان بالای 50 سال رخ می دهد.
تاریخچه خانوادگی
اگر دو یا چند فامیل نزدیک(مادر، خواهر، دختر) دارید که سرطان تخمدان یا سرطان پستان دارند، خطر ابتلای شما به این مشکلات ممکن است زیاد شود. اگر خویشاوندی دارید که قبل از 50 سالگی به سرطان مبتلا شده، محتمل تر است که این مشکل در نتیجه یک ژن معیوب به ارث رسیده است. BRCA1 و BRCA2 ژن های معیوبی هستند که به سرطان تخمدان ارتباط دارند. این ها همچنین به عنوان افزایش دهنده خطر سرطان پستان شناخته شده اند.
داشتن خویشاوندانی که سرطان پستان دارند به این معنا نیست که شما قطعا یک ژن معیوب در خانواده دارید_ سرطان میتواند شانسی اتفاق بیفتد. باور بر این است که فقط 1 مورد از هر 10 مورد(10 درصد) سرطان تخمدان بر اثر یک ژن معیوب اتفاق می افتد.
شما ممکن است در خطر بالای داشتن یک ژن معیوب باشید اگر:
یک خویشاوند با تشخیص سرطان تخمدان در هر سنی و حداقل دو خویشاوند نزدیک با سرطان پستان که سن متوسط آن ها زیر 60 سال باشد، داشته باشید؛ همه این خویشاوندان باید در یک سمت خانواده شما باشند(یا سمت مادری یا سمت پدری)
یک خویشاوند با تشخیص سرطان تخمدان در هر سنی و حداقل یک خویشاوند نزدیک با تشخیص سرطان پستان با سن زیر 50 سال؛ همه این خویشاوندان باید در یک سمت خانواده شما باشند.
2 خویشاوند از یک سمت خانواده که تشخیص سرطان تخمدان برایشان داده شده است.
اگر شما در خطر بیشتر برای داشتن یک ژن معیوب هستید، پزشک شما میتواند شما را برای چک ژن های معیوب BRCA1 و BRCA2 ارجاع دهد.
تخمک گذاری و باروری
هر زمانی که یک تخمک به سیستم تولید مثل آزاد میشود، سطح تخمدان برای خروج آن پاره میشود. در این فرایند سطح تخمدان آسیب می بیند و نیاز است تعمیر شود. هرموقع که این اتفاق می افتد، در طول تعمیر احتمال بیشتری برای رشد غیرطبیعی سلولها وجود دارد. این حالت ممکن است علت این باشد که با مصرف قرص های ضد بارداری، بارداری های متعدد و دوره های شیردهی خطر سرطان تخمدان کمتر میشود . در این زمان ها تخمک ها آزاد نمیشوند. هیچ شواهد محکمی وجود ندارد که نشان دهد زنانی که درمان ناباروری انجام میدهند در خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان تخمدان هستند.
درمان جایگزینی هورمون(HRT)
نشان داده شده است زنانی که از درمان جایگزینی هورمون(HRT) استفاده میکنند، یک افزایش خطر کوچک در مورد ابتلا به سرطان تخمدان دارند. با این حال اگر درمان جایگزینی هورمون متوقف شود، بعد از 5 سال خطر به اندازه زنانی که هیچوقت از درمان جایگزینی هورمون استفاده نکرده اند، کاهش می یابد.
اندومتریوز
اندومتریوز هم ممکن است خطر سرطان تخمدان را افزایش دهد در اندومتریوز سلولهایی که بطور معمول رحم را می پوشانند در قسمتهای دیگر بدن رشد میکنند. سلولهای اندومتریوز مثل زمانی که در رحم بودند رفتار میکنند، پس ضخیم شدن و خونریزی که معمولا در دوره قاعدگی اتفاق می افتد در قسمت های دیگر بدن رخ میدهد.
هیچ راهی وجود ندارد که این بافت اندومتریال بدن را ترک کند بنابراین به دام می افتد و درد، تورم و خونریزی در آن ناحیه ایجاد میکند.
تشخیص سرطان تخمدان
اگر هرکدام از علائم سرطان تخمدان را دارید در سریع ترین زمان ممکن پزشک بیماری های زنان خود را ببینید.
پزشک زنان به آرامی شکم شما را لمس میکند و درمورد علائم، سلامت عمومی و اینکه آیا تاریخچه ای از سرطان تخمدان یا پستان در خانواده شما وجود دارد، از شما سوال میکند.
ممکن است یک معاینه داخلی انجام دهند و یک نمونه خون بگیرند و یا شما را برای سونوگرافی ارجاع دهند.
اگر نیاز باشد، شما به یک متخصص(بیماری های زنان یا تومورشناسی(آنکولوژی) بیماری های زنان) در بیمارستان ارجاع داده خواهید شد.
آزمایش خون(CA125)
ممکن است برای جستجوی پروتئینی بنام CA125 در خونتان، آزمایش خون انجام دهید. CA125 توسط بعضی از سلولهای سرطانی تخمدان تولید میشود. سطح بسیار بالای CA125 ممکن است نشان دهد که سرطان تخمدان دارید.
اگر کاهش وزن بی دلیل، خستگی یا تغییراتی در عادات روده ای مثل اسهال یا یبوست تجربه کردید هم ممکن است، آزمایش CA125 انجام دهید.
اگر بالای 50 سال هستید و در 12 ماه گذشته علائمی را تجربه کردید که میتواند نشان دهنده سندروم روده تحریک پذیر(IBS) باشد مثل نفخ، درد شکم و تغییر در عادات روده ای، پزشک شما باید سطح CA125 خونتان را چک کند.
حدود نصف زنانی که سرطان تخمدان مرحله اولیه دارند در خونشان سطح افزایش یافته CA125 دارند. اگر سطح CA125 شما بالا رفته، برای سونوگرافی ارجاع داده خواهید شد.
اسکن اولتراسوند
سونوگرافی از موج های فرکانس بالای صوت برای تشکیل تصویری از تخمدان ها بهره میبرد. ممکن است یک سونوگرافی داخلی انجام دهید که در آن پروب وارد واژن شما میشود و ممکن است یک سونوگرافی خارجی انجام دهید که در آن پروب کنار معده شما قرار داده میشود.
تصویری که تولید میشود میتواند اندازه و طرح تخمدان های شما به اضافه هرگونه کیست یا تورم هایی که وجود دارد، را نشان دهد.
آزمایش های بیشتر
اگر تشخیص سرطان تخمدان برای شما داده شده، ممکن است برای مشاهده اینکه سرطان چقدر بزرگ است و آیا گسترش پیدا کرده است یا نه، آزمایش های بیشتری برایتان انجام شود. این کار مرحله بندی نامیده میشود.
آزمایش های بیشتری که ممکن است انجام دهید عبارتند از:
عکس قفسه سینه (X-ray)
سی تی اسکن یا عکس MRI(تصویربرداری تشدید مغناطیسی)
آسپیره کردن(بیرون کشیدن) مایع شکم- یک سوزن باریک وارد شکمتان می شود که یک نمونه مایع برای آزمایش سلول های سرطانی برداشته شود.
لاپاراسکوپی
یک لوله باریک با یک دوربین در انتها از طریق برش کوچکی وارد قسمت پایینی شکم می شود تا تخمدان های شما معاینه شود؛ یک نمونه کوچک بافتی هم ممکن است، برای آزمایش از تخمدان های شما برداشته شود(بیوپسی)
جراحی
بیشتر زنانی که سرطان تخمدان دارند برای جراحی در نظر گرفته میشوند. گاهی تا زمانی که جراحی انجام نشود، تایید مرحله سرطان ممکن نیست.
شیمی درمانی
شیمی درمانی شامل استفاده از داروهای ضد سرطان برای کشتن سلولهای سرطانی است. این کار معمولا بعد از جراحی سرطان تخمدان انجام میشود. در برخی موارد این کار میتواند قبل از جراحی انجام شود تا به کوچک شدن تومور کمک کند و برداشتن آن را آسان تر کند. این کار شیمی درمانی نئو ادجوونت نامیده میشود.
شیمی درمانی برای درمان سرطان عود کننده نیز استفاده می شود.
اشعه درمانی(رادیوتراپی)
اشعه درمانی از اشعه های پرانرژی X استفاده میکند. از طریق هدف گیری سریع سلول های در حال رشد سرطانی عمل میکند. معمولا اشعه درمانی برای درمان سرطان تخمدان استفاده نمیشود. با این حال، تیم درمانی، ممکن است گاهی اوقات تحت شرایط خاص مثل درمان درد و خونریزی از تومور متمرکز، اشعه درمانی را برای درمان سرطان تخمدان توصیه کنند.
مشاوره روانی
دست و پنجه نرم کردن با سرطان میتواند چالش بزرگی برای بیماران و خانواده های آنها باشد. این کار میتواند مشکلات هیجانی و عملی ایجاد کند. اغلب صحبت کردن درمورد احساسات و مشکلات دیگرتان با یک مشاور یا درمانگر آموزش دیده کمک کننده است. شما میتوانید در هر مرحله ای از بیماری برای این کمک درخواست دهید. راه های مختلفی برای یافتن کمک و حمایت وجود دارد. برای مثال: پزشک بیمارستان ، پرستار دوره دیده یا پزشک عمومی شما میتوانند شما را به یک مشاور ارجاع دهند؛ اگر احساس افسردگی میکنید با پزشک خود صحبت کنید؛ یک دوره داروهای ضد افسردگی میتواند کمک کننده باشد یا پزشک عمومی شما میتواند یک برنامه برای ویزیت مشاور یا روان درمانگر برای شما ترتیب دهد. صحبت کردن با کسی که در وضعیت مشابه شما بوده است، میتواند کمک کننده باشد؛ بسیاری از سازمان ها فرم های آنلاین و خط تلفنی راهنمایی و مشاوره دارند؛ همچنین آنها میتوانند شما را با دیگر افرادی که سرطان داشته اند، در تماس قرار دهند.
زندگی با سرطان تخمدان
بسیاری از زنانی که سرطان تخمدان دارند، هیسترکتومی(برداشتن تخمدان ها) را انجام میدهند. این عمل جراحی بزرگی است و بهبود از آن حدود 6 تا 12 هفته طول میکشد.
در طول این مدت، شما باید از بلند کردن اجسام سنگین و انجام دادن کارهای سنگین خانه خودداری کنید.برای 3 تا 8 هفته بعد از عمل، قادر به رانندگی نخواهید بود. بیشتر زنان به 4 تا 12 هفته مرخصی از کار بعد از هیسترکتومی نیاز دارند.
اگر تخمدان های شما برداشته شدند و هنوز یائسه نشده اید، بعد از درمانتان یائسگی را تجربه میکنید. ممکن است از درمان جایگزینی هورمون(HRT) برای کنترل علائمتان استفاده کنید. پزشک شما برای تصمیم گیری در این مورد که چه چیزی برای شما بهتر است، به شما کمک خواهد کرد.
بعضی درمان های سرطان تخمدان، خصوصا شیمی درمانی میتواند باعث شود بسیار احساس خستگی کنید. ممکن است برای مدتی نیاز به استراحت و انجام ندادن کارهای طبیعیتان داشته باشید. اگر نیاز به کمک دارید برای درخواست کمک عملی(کمک در کارها) از خانواده و دوستان نترسید.
بعد از اینکه درمانتان به پایان رسید، برای چک آپ منظم دعوت خواهید شد تا ببینند پاسخ شما به درمان ها چقدر خوب بوده است.این چک آپ ها معمولا برای شروع هر 2 تا 3 ماه یک بار هستند.
پیشگیری از سرطان تخمدان
در حال حاضر هیچ آزمایش غربالگری قابل اعتمادی برای سرطان تخمدان وجود ندارد. با این حال، اقداماتی وجود دارند که ممکن است به پیشگیری از سرطان تخمدان کمک کنند.
توقف تخمک گذاری و قرص ضد بارداری
هر عاملی که فرایند تخمک گذاری را متوقف کند میتواند شانس شما برای ابتلا به سرطان تخمدان را کاهش دهد. که شامل موارد زیر است:
بارداری و شیردهی
قرص ضدبارداری
جراحی هیسترکتومی(برداشتن تخمدان ها)
رژیم و سبک زندگی
پژوهش ها درمورد سرطان تخمدان نشان داده است که این مشکل ممکن است با اضافه وزن یا چاقی در ارتباط باشد. کاهش وزن از طریق ورزش منظم و رژیم غذایی سالم و متعادل ممکن است به کاهش خطر ابتلای شما به سرطان تخمدان کمک کند. بجز این، ورزش منظم و رژیم سالم کم چربی برای سلامت کلی شما بسیار مفیدند و میتوانند در پیشگیری از همه انواع سرطان ها و بیماری قلبی کمک کننده باشند.
غربالگری برای سرطان تخمدان
در حال حاضر هیچ روش غربالگری قابل اعتمادی که بتواند توسط همه زنان استفاده شود، برای سرطان تخمدان وجود ندارد. آزمایشات در این مورد در حال ادامه است.
اگر بخاطر تاریخچه قوی خانوادگی یا به ارث بردن یک ژن خاص غیرطبیعی در خطر بالای ابتلا به این مشکل هستید، ممکن است برای آزمایش واجد شرایط باشید.
اگر در خطر زیادی هستید، پزشک ممکن است شما را به یک مرکز خدمات ژنتیک محلی یا کلینیک سرطان خانواده ارجاع دهد. اگر بالای 35 سال سن دارید یا وقتی 5 سال از سنی که جوانترین خویشاوند شما به سرطان تخمدان مبتلا شد، بزرگتر هستید. ممکن است آزمایش غربالگری برای شما انجام شود. از اینجا به بعد، سالی یک بار آزمایش خواهید شد.
آزمایش های غربالگری سرطان تخمدان مشابه مواردی هستند که در حالت عادی برای تشخیص آن استفاده میشوند. این تستها عبارتند از:
آزمایش خون برای شناسایی سطوح بیشتر از نرمال CA125( پروتئینی که توسط سلول های سرطانی تولید میشود)
سونوگرافی - که اندازه و طرح تخمدان های شما به اضافه هرگونه کیستی(توده ای) که ممکن است وجود داشته باشد، میتواند مشاهده شود
آزمایش ها برای رسیدن به دقیق ترین نتایج ممکن، با هم استفاده میشوند. با این حال، از آنجا که این روش های آزمایش غربالگری هنوز درحال امتحان شدن هستند، هیچ تضمینی وجود ندارد که بتوانند همه موارد سرطان تخمدان را تشخیص دهند.
آزمایش غربالگری سرویکس( گردن رحم) (که قبلا به عنوان تست پاپ اسمیر شناخته میشد) نمیتواند سرطان تخمدان را تشخیص دهد.