زکریا چکاپ

زخم دهان [1]

زخم های دهان، زخم های دردناکی هستند که در دهان ظاهر می شوند. هرچند این زخم ها، اذیت کننده هستند ولی بی ضرر بوده و طی یک یا دو هفته خود به خود بهبود می یابند. 

زخم های دهان، رایج بوده و عموما در منزل، بدون مراجعه به پزشک و یا دندانپزشک  مدیریت  و درمان می شوند. در ابتدا به دکتر داروساز خود مراجعه کنید. مگر اینکه زخم دهان شما بیش از سه هفته طول بکشد.

زخم دهان شبیه چیست؟

زخم های دهان، معمولا به صورت گرد و یا بیضی شکل بوده و عموما در داخل دهان  در قسمت های گونه، لب ها و زبان دیده می شوند. این زخم ها، می توانند به رنگ های سفید، قرمز، زرد  یا خاکستری و به صورت ملتهب باشند. 

حتی ممکن است در یک زمان، بیش از یک زخم در داخل دهان وجود داشته باشد. این زخم ها امکان گسترش و رشد هم دارند. 

زخم های دهان، نباید با زخم های تب خال[2]، که لکه های کوچکی هستند که در روی لب و اطراف دهان دیده می شوند، اشتباه گرفته شوند. تاول های تب خال، اغلب با احساس مور مور شدن، خارش و احساس سوزش در اطراف دهان همراه می باشند.

چه زمانی باید به دکتر داروساز، دندانپزشک و یا پزشک عمومی مراجعه کنیم؟

زخم های دهان  می توانند دردناک باشند و همین موضوع موجب می شود که در غذا خوردن، نوشیدن و یا حتی مسواک زدن، دچار مشکل شوید. 

معمولا درمان این زخم ها در منزل خطری ندارد. در صورت موراد زیر باید به پزشک عمومی و یا دندانپزشک مراجعه کنید:

زخم دهان شما بیشتر از 3 هفته طول بکشد 

زخم های دهان شما در حال افزایش باشند 

زخم های دهان شما شروع به درد کنند و یا قرمز شوند- این حالت می تواند یک نشانه عفونت باکتریایی باشد، که ممکن است نیاز به درمان با آنتی بیوتیک داشته باشد. 

زخم های دهان، هم چنین یک علامت احتمالی عفونت ویروسی، به ویژه در کودکان کوچکتر می باشد، که با نام بیماری دست، پا و دهان[3]، شناخته می شود. اگر مطمئن نیستید با پزشک تان صحبت کنید. 

چگونه زخم های دهان را درمان کنیم؟

زخم های دهان، معمولا نیازی به درمان ندارند. چون این زخم ها معمولا در یک یا دو هفته اول خود به خود محدود می شوند. 

با این وجود، درمان این زخم ها  می تواند به کاهش تورم کمک کرده و هر ناراحتی موجود را تسکین ببخشد. این درمان ها، به ویژه، زمانی که هنوز هم زخم های دهان شما در حال ایجاد شدن هستند و یا این زخم ها شما را در غذا خوردن و نوشیدن اذیت می کنند، خیلی مفید خواهد بود. 

خود مراقبتی[4] 

کارهایی که می توانید برای تسریع بهبودی تان انجام دهید شامل موارد زیر می باشند:

استفاده از خمیردندانی که دکتر داروساز توصیه کرده است

استفاده از یک مسواک نرم برای مسواک زدن 

استفاده از خمیردندانی که سدیم لوریل سولفات نداشته باشد، چون این ماده می تواند آزار دهنده باشد

اجتناب از مصرف غذاها و یا نوشیدنی های سفت، تند، شور، اسیدی و یا داغ تا زمانی که زخمها بهبود پیدا نکرده اند 

استفاده از نی برای نوشیدن نوشیدنی های سرد 

اجتناب از کارهایی که ممکن است موجب زخم دهان در شما شوند. به دلایل گفته شده در زیر توجه کنید 

داروهای داروخانه [5]

شما می توانید چندین نوع درمان برای زخم های دهان از داروخانه بخرید. با پزشک داروساز برای انتخاب بهترین دارو برای خودتان صحبت کنید. انتخاب های شما می توانند موارد زیر باشند:

دهان شویه های ضد میکروبی  ممکن است بهبود و پیشگیری از زخم دهان را سرعت ببخشند. بچه های زیر دو سال نباید از این درمان استفاده کنند. این دهان شویه ها هم چنین کلرهگزیدین گلوکونات دارند که می تواند بر روی دندان ها لک ایجاد کند، البته اگر قبل از استفاده مسواك بزنيد لك ايجاد نخواهد شد – ولی ممکن است بعد از اینکه درمان تمام شد، این لکه ها هم از بین بروند. 

مسکن ها که شامل دهان شویه، آب نبات، ژل و یا اسپری می باشند. در اولین استفاده ممکن است که احساس سوزش در دهان داشته باشید و دهانتان کرخت بشود، ولی چنین چیزی موقت می باشد. می توان در صورت احساس سوزش بعد از مصرف دهان شویه، آنها را با آب رقیق کرد. بچه های زیر 12 سال نباید دهان شويه و یا ژل استفاده کنند. دهان شویه ها، نباید بیشتر از هفت روز در هر دوره درمانی استفاده شوند. 

آب نبات های کورتیکواسترویدی، ممکن است باعث کاهش درد و تسریع بخشیدن بهبودی شوند. این شکل داروها، بهترین دارو برای مصرف، بلافاصله پس از ظهور زخم های دهان می باشد، ولی نباید در بچه های زیر 12 سال به کار گرفته شود. 

داروهایی که از دندانپزشک و یا پزشک عمومی تان می گیرید

اگر لازم باشد، شما ممکن است یک دوره از داروهای کورتیکواستروئیدی قوی دریافت کنید تا به کاهش درد و تورم کمک کرده و بهبودی را تسریع ببخشد.

کورتیکواستروئیدها به شکل های قرص، دهان شویه، خمیردندان و یا اسپری موجود می باشند ولی برای بچه های زیر 12 سال مناسب نمی باشند.

آیا این مشکل، سرطان دهان است؟

در تعداد خیلی کمی از موردها، زخم های دهانی که زیاد طول می کشند، می توانند یک علامت سرطان دهان باشند. زخم هایی که در سرطان دهان ایجاد می شوند، عمدتا در رو و یا زیر زبان می باشند. با این وجود، می توانند در سایر نقاط دهان نیز دیده شوند. 

عوامل خطر سرطان دهان عبارتند از: 

مصرف سیگار و یا هر ماده دیگری که تنباکو داشته باشد 

نوشیدن الکل – سیگاری هایی که الکل نیز می نوشند، نسبت به جامعه کلی در معرض خطر بسیار بیشتری برای ابتلا به سرطان دهان می باشند.

عفونت با ویروس پایپلومای انسانی (HPV) – ویروسی که عامل زگیل ناحیه تناسلی[6] می باشد. 

تشخیص هرچه زودتر سرطان دهان از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد. اگر سرطان دهان در مراحل اولیه تشخیص داده شود، شانس بهبودی کامل  بالا می باشد. چک آپ های مرتب دهان و دندان مهم ترین راه برای تشخیص زودرس این سرطان می باشد. 

چه چیزی موجب  زخم دهان می شود؟

در بسیاری از موارد، دلیل زخم دهان نامشخص می باشد. بیشترین زخم های تکی دهان به دنبال آسیب به فضای داخلی دهان به وجود می آیند. مثلا :

گاز گرفتن تصادفی نواحی داخلی گونه ها یا یک دندان تیز 

 دندان های مصنوعی[7] که خیلی خوب و متناسب با فضای دهان نیستند 

غذاهای سفت 

پر کردن ناقص دندان 

اینکه چه چیزهایی موجب می شوند تا زخم های دهانی باقی بمانند، مشخص نیست، ولی عواملی که باعث شروع زخم دهانی می شوند، به نظر می رسد، موارد زیر باشند:

استرس و اضطراب 

تغییرات هورمونی – بعضی از زنان در طی دوره ماهیانه خود زخم دهان می گیرند. 

خوردن غذاهای خاص مثل شکلات، غذاهای تند، قهوه، بادام زمینی، بادام، توت فرنگی، پنیر، گوجه و آرد گندم 

خمیر دندان هایی که دارای سدیم لوریل سولفات می باشند 

ترک سیگار – در ابتدا که سیگار را ترک کرده اید، احتمال بروز زخم دهان در شما وجود دارد ولی بعد از چند روز اين حالت از بين می رود. 

هم چنین، ژن ها، نیز به نظر می رسد در ایجاد زخم دهان نقش داشته باشند. تقریبا 40 % افرادی که مرتب، زخم دهان دارند، گفته اند که زخم ها در خانواده هایشان نیز شايع است. 

مشکلات پزشکی

زخم های دهان گاهی می توانند تحت شرایط خاص پزشکی از جمله موارد زیر ایجاد شوند:

عفونت های ویروسی، مانند ویروس تب خال و بیماری دست، پا و دهان، کمبود ویتامین B12 و آهن 

بیماری کرون[8] – یک وضعيت مزمن که باعث التهاب فضای سیستم گوارش می شود 

بیماری سلياك[9] – یک وضعيت شايع گوارشی است، که در آن، فرد واکنش نامناسبی به گلوتن دارد 

آرتریت واکنشی[10] – وضعيتی است که باعث التهاب در نقاط مختلف بدن می شود و معمولا به دنبال واکنش به یک عفونت ایجاد می شود. 

سیستم ایمنی ضعیف – مثلا به دنبال ابتلا به ایدز 

بیماری بهجت[11] – یکی از شرایط نادر و خوب شناخته نشده که منجر به التهاب رگ های خونی می شود. 

داروها و درمان ها - زخم های دهانی، برخی اوقات، به دلیل مصرف داروها و یا درمان های خاص ایجاد می شوند، که از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) – مانند ایبوپروفن 

نیکوراندیل – دارویی که برخی اوقات، برای درمان آنژین به کار می رود. 

بتا – بلوکر ها – برای درمان مشکلاتی مانند آنژین، پرفشاری خون و ریتم غیر طبیعی قلب استفاده می شوند. 

یکی از اثرات جانبی شیمی درمانی و یا درمان با اشعه – این حالت به عنوان موکوزیت شناخته می شود. 

آیا می توان از زخم های دهان پیشگیری کرد؟

امکان پیشگیری از زخم دهان وجود ندارد، چون این زخم ها در اثر عواملی ایجاد می شوند که شما نمی توانید آنها را کنترل کنید (مانند سابقه فامیلی، یا مشکلات پزشکی)

با این وجود، توصیه های زیر می توانند به شما کمک کنند تا خطر ابتلا به زخم دهان را کاهش دهید:

اجتناب از مصرف غذاهای خاص – مانند شکلات، غذاهای تند، قهوه، بادام زمینی، بادام، توت فرنگی[12]، پنیر، گوجه فرنگی و آرد گندم. اگر باعث می شوند تا زخم دهان در شما ایجاد شود. 

آدامس نجویید 

دندان های خود را با یک مسواک نرم مسواک بزنید تا از تحریک داخل دهان جلوگیری شود .

از خمیر دندان های استفاده کنید که سدیم لوریل سولفات نداشته باشند.

استرس و اضطراب را کاهش دهید – این دو می توانند آغاز کننده زخم های دهان باشند.

[1] Mouth ulcer

[2] Cold sores

[3] Hand, foot and mouth disease

[4] Self care

[5] Pharmacy medicines

[6] Genital warts

[7] Dentures

[8] Crohn’s disease

[9] Coeliac disease

[10] Reactive arthritis

[11] Behcet’s disease

[12] Strawberry