زکریا چکاپ

حمله ایسکمی گذرا[1]

حمله ی ایسکمیک گذرا یا "حمله کوچک"[2] به دلیل یک اختلال موقتی در خون رسانی به قسمتی از مغز ایجاد میشود.

اختلال در خونرسانی منجر به کمبود اکسیژن رسانی به مغز می شود. این امر میتواند منجر به ایجاد علائمی ناگهانی شبیه به علائم سکته مغزی شود، مانند اختلال در صحبت کردن و بینایی، سستی ، ضعف در عضلات صورت، دست ها و پاها.

 با این حال، TIA  به اندازه سکته مغزی دوام ندارد. این اثرات معمولاً فقط برای چند دقیقه یا چند ساعت طول می کشد و در عرض 24 ساعت کاملا برطرف می شوند.

نشانه ها و علائم

علائم اصلی TIA را میتوان با کلمه FAST به خاطر سپرد: صورت[3]، دست ها[4]، صحبت کردن[5]، زمان.[6]

صورت- ممکن است در یک سمت افتادگی صورت رخ دهد، ممکن است فرد قادر به لبخند زدن نباشد یا چشم و دهن آنها دچار افتادگی شده باشد.

دست ها- فرد مشکوک به سکته مغزی ممکن است قادر نباشد به دلیل سستی و ضعف یک دست، هر دو دست را بالا ببرد و نگه دارد.

صحبت کردن- ممکن است گفتار آنها نامفهوم یا مبهم باشد یا علی رغم اینکه بیدار است، شخص اصلا قادر به صحبت کردن نیست.

زمان- اگر هر کدام از این علائم را دیدید، فورا با 115 تماس بگیرید.

در جست و جوی مشاوره پزشکی

در مراحل اولیه TIA ، نمیتوان گفت که قرار است شما دچار TIA یا سکته مغزی کامل شوید، بنابراین مهم است که فورا با 115 تماس بگیرید و یک آمبولانس درخواست کنید.

حتی اگر تا زمان آمدن آمبولانس علائم ناپدید شد، هم چنان باید یک ارزیابی در بیمارستان انجام شود.

TIA هشداری است که نشان دهنده این است که در آینده نزدیک در معرض سکته مغزی کامل خواهید بود و یک ارزیابی می تواند به پزشکان کمک کند تا بهترین راه را برای کاهش احتمال وقوع این بیماری تعیین کنند.

اگر فکر میکنید قبلا دچار TIA شده اید، ولی علائم از بین رفته اند و شما در آن زمان به دنبال مشاوره های پزشکی نرفته اید، شما باید یک ملاقات اورژانسی با پزشک خود ترتیب دهید تا آنها بتوانند تعیین کنند لازم است جهت ارزیابی به بیمارستان ارجاع شوید یا خیر.

چه عاملی موجب TIA می شود؟

در طی TIA یکی از عروق خونی که اکسیژن مغز را تامین میکند، مسدود میشود. این انسداد معمولا توسط یک لخته خونی که در قسمت دیگری از بدن تشکیل شده است و به عروق خونی تامین کننده مغز انتقال یافته است، ایجاد میشود، اگرچه که این انسداد میتواند به وسیله تکه ای از چربی یا حباب هوا نیز ایجاد شده باشد.

عوامل مشخصی که میتواند احتمال ایجاد TIA را افزایش دهند، شامل موارد زیر است:

سیگار کشیدن

داشتن فشار خون بالا (هایپرتنشن)

چاقی

داشتن سطوح بالای کلسترول

مصرف منظم مقدار زیادی الکل

داشتن فیبریلاسیون دهلیزی (نوعی ضربان قلب نامنظم)

دیابت

TIAها چگونه درمان می شوند؟

اگرچه که علائم TIA  در طی چند دقیقه یا ساعت برطرف میشود، جهت پیشگیری از ایجاد یک TIA دیگر یا سکته مغزی کامل در آینده، نیاز به درمان خواهید داشت.درمان شما به شرایط فردی شما مانند سن و سابقه پزشکی بستگی خواهد داشت. احتمالا علاوه بر اینکه دارو جهت درمان علت اصلی و زمینه ای TIA به شما پیشنهاد می شود، در مورد تغییرات سبک زندگی که می تواند موجب کاهش خطر سکته مغزی شود نیز به شما مشاوره داده می شود.

در بعضی موارد، ممکن است جهت باز کردن شریان های کاروتید ( عروق خونی اصلی تامین کننده مغز) به جراحی نیاز باشد.

پیشگیری از TIAها

یک TIA معمولا نشانه این است که ممکن است یک حمله دیگر نیز در ادامه رخ دهد و شما در خطر بالایی برای ایجاد یک سکته کامل و تهدید کننده حیات در آینده نزدیک هستید.

صرف نظر از این که شما در گذشته دچار TIA یا سکته شده اید یا خیر، روش هایی وجود دارند که با استفاده از آنها میتوانید خطر ابتلا به هردوی این شرایط در آینده را کاهش دهید. این روش ها شامل موارد زیر است:

حفظ یک وزن مناسب و سالم

خوردن غذاهای سالم

ورزش کردن منظم

قطع یا محدود کردن مصرف الکل

نکشیدن سیگار

علائم یک حمله ایسکمیک گذرا

علائم TIA شبیه علائم سکته مغزی هستند ولی برخلاف آن، فقط برای چند دقیقه یا ساعت باقی می مانند.

شناسایی نشانه های یک TIA

مانند سکته مغزی، علائم و نشانه های TIA معمولا ناگهانی آغاز میشوند.

علائم اصلی TIA را میتوان با کلمه FAST به خاطر سپرد: صورت[7]، دست ها[8]، صحبت کردن[9]، زمان.[10]

صورت- ممکن است در یک سمت افتادگی صورت رخ دهد، ممکن است فرد قادر به لبخند زدن نباشد یا چشم و دهن آنها دچار افتادگی شده باشد.

دست ها- فرد مشکوک به سکته مغزی، ممکن است قادر نباشد به دلیل سستی و ضعف یک دست، هر دو دست را بالا ببرد و نگه دارد.

صحبت کردن- ممکن است گفتار آنها نامفهوم یا مبهم باشد یا علی رغم اینکه بیدار است، شخص اصلا قادر به صحبت کردن نیست.

زمان- اگر هر کدام از این علائم را دیدید، فورا با 115 تماس بگیرید.

مهم است که هر فردی از این علائم و نشانه ها آگاه باشد. اگر با کسی زندگی میکنید یا از کسی مراقبت میکنید که در گروه با خطر بالا قرار دارد، مانند یک فرد مسن، یا فردی که به دیابت یا فشار خون بالا مبتلاست، آگاهی از علائم اهمیت بیشتری دارد.

علائم احتمالی دیگر

علائم بیان شده در بالا بیشتر سکته های مغزی و TIA ها را شناسایی میکند، ولی این شرایط گاها میتواند علائم متفاوتی را موجب شود که معمولا ناگهانی (معمولا در عرض چند ثانیه) ظاهر میشوند.

علائم و نشانه های دیگر ممکن است شامل موارد زیر شوند:

فلج کامل یک سمت از بدن

از دست دادن بینایی یا تاری دید ناگهانی

سرگیجه

گیجی

مشکل در درک صحبت های دیگران

مشکلات تعادلی و هماهنگی عضلات

مشکل در بلع (دیسفاژی)

با این حال، ممکن است علل دیگری نیز موجب این علائم بشوند.

علل ایجاد حمله ایسکمیک گذرا

حملات ایسکمیک گذرا هنگامی که عروق خونی ای که اکسیژن مغز شما را تامین میکنند مسدود شوند، رخ میدهد.

این اختلال در جریان خون مغز بدین معنی است که مغز نمیتواند بعضی از اعمال نرمال را به طور مناسبی انجام دهد، که درنهایت منجر به علائمی مانند صحبت کردن مبهم و ضعف میشود.

در TIA ها، انسداد به سرعت رفع میشود و جریان خون مغز قبل ایجاد هرگونه تخریب قابل توجهی به حالت عادی برمیگردد. در سکته کامل، جریان خون مغز برای مدت زمان بیشتری مختل میشود که منجر به تخریب شدیدتر مغز و مشکلات طولانی مدت تری میشود.

عاملی که در اکثر TIA ها موجب انسداد عروق میشود، لخته خونی است که در قسمت دیگری از بدن ایجاد شده است و به عروق تغذیه کننده قلب منتقل شده، اگرچه که این عامل انسداد میتواند تکه ای چربی یا حباب هوا نیز باشد.

در موارد ناردی، TIA ها میتوانند به دلیل مقدار کمی خونریزی در مغز که به عنوان هموراژی شناخته میشوند، ایجاد شوند.

لخته های خونی

لخته های خونی که موجب TIA ها میشوند معمولا در مناطقی که شریان ها تنگ میشوند یا مناطقی که شریان ها بوسیله تجمع رسوب چربی، که به عنوان پلاک شناخته میشود، مسدود شده اند، ایجاد میشود. این پلاک ها در طی فرایندی به نام آترواسکلروزیس ایجاد میشوند.

همانطور که مسن تر میشوید، عروق میتوانند به صورت طبیعی تنگ تر شوند، ولی عوامل مشخصی که میتوانند به طور خطرناکی این فرایند را تسریع کنند شامل موارد زیر هستند:

سیگار کشیدن

فشار خون بالا (هایپرتنشن)

چاقی

سطح بالای کلسترول

دیابت

مصرف زیاد الکل

نوعی از ضربان نامنظم قلب که به آن فیبریلاسیون دهلیزی میگویند نیز میتواند منجر به TIA ها شود. این بیماری میتواند منجر به تشکیل لخته های خونی شود که از قلب خارج شده و در عروق خونی تامین کننده مغز به دام می افتند.

چه کسانی بیشترین خطر را دارند؟

عوامل مشخصی میتوانند احتمال ابتلا به TIA را افزایش دهند. بعضی از این عوامل قابل تغییر اند- مانند سبک زندگی. بعضی از عوامل خطر اصلی TIA شامل موارد زیر میشود:

سن- اگرچه TIA ها در هر سنی میتوانند رخ دهند (از جمله کودکان و بالغین جوان)، در افرادی با سن بالای 60 سال شایع تر هستند.

تاریخچه پزشکی- علاوه بر شرایطی که در بالا اشاره شد، بیماری های دیگری مانند دیابت نیز میتوانند خطر ابتلا به TIA را افزایش دهد.

وزن و رژیم غذایی- اگر اضافه وزن دارید و/یا رژیم غذایی ناسالم حاوی چربی و نمک بالا دارید، خطر ابتلا به TIA در شما بیشتر است.

سیگار و الکل- سیگار کشیدن و/یا مصرف منظم و مقدار زیادی الکل میتواند خطر ابتلا به TIA را افزایش دهد.

مقابله با مواردی که می توانید تغییر دهید به کاهش خطرTIA یا کاهش احتمال سکته مغزی در آینده کمک می کند.

تشخیص حملات ایسکمیک گذرا

اگر فکر میکنید دچار یک حمله ایسکمیک گذرا شده اید، مهم است که در اسرع وقت توسط یک متخصص مراقبت از سلامت ارزیابی شوید.پس از ارزیابی اولیه علائم شما، ممکن است برای انجام آزمایشات بیشتر جهت تعیین علت TIA به یک متخصص ارجاع شوید.

یک TIA در واقع هشداری است که شما در خطر ابتلا به سکته مغزی کامل در آینده ای نزدیک هستید و یک ارزیابی با جزئیات بیشتر میتواند به پزشک شما کمک کند تا درباره بهترین راه کاهش این خطر تصمیم گیری کند.

ارزیابی اولیه

TIA ها اغلب خیلی سریع تمام میشوند، بنابراین ممکن است در هنگام ملاقات با پزشک هیچ علامتی نداشته باشید.

از شما درباره علائم و تجربیاتتان حین TIA و مدت زمان به طول انجامیدن حملات سوال خواهد شد. این امر کمک میکند تا سایر عللی که میتوانند موجب این شرایط شوند، از میان برداشته شوند.

حتی اگر دیگر علائمی ندارید، باز هم ممکن است به معاینه عصبی نیاز باشد. این معاینه شامل انجام آزمایشات ساده ای است که جهت بررسی قدرت عضلانی، مهارت های حسی و هماهنگی طراحی شده اند.

ارجاع به متخصص

اگر TIA مورد شک باشد، شما به یک متخصص جهت انجام تست های بیشتر ارجاع میشوید. اگر شما در معرض خطر قابل توجهی برای ابتلا به سکته مغزی یا یک حمله ایسکمیک دیگر در آینده ی نزدیک باشید، باید در عرض 24 ساعت تحت معاینه قرار گیرید. افرادی با خطر کمتر باید در عرض 7 روز معاینه شوند. 

به طور معمول حین انتظار جهت ارزیابی توسط متخصص برای شما آسپرین تجویز میشود، چراکه این کار میتواند به کاهش خطر ایجاد سکته مغزی یا یک حمله دیگر در طول این زمان، کمک کند.

احتمالا شما به یک نورولوژیست (پزشکی که در زمینه بیماری هایی که مغز و اعصاب را تحت تاثر قرار میدهند، تخصص دارد)، یا مشاوری که در زمینه سکته مغزی تخصص دارد، ارجاع خواهید شد. این ارجاع ممکن است به یک کلینیک تخصصی سکته مغزی یا TIA باشد.

آزمایشات

ممکن است آزمایشات بسیاری جهت تایید یک TIA و جست جو برای مشکل زمینه ای که موجب آن شده است، انجام شوند. بعضی از این آزمایشات در زیر توصیف شده اند:

سنجش فشار خون

فشار خون شما بررسی خواهد شد، چرا که فشار خون بالا (هایپرتنشن) میتواند منجر به ایجاد TIA ها شود.

آزمایش های خون

ممکن است جهت بررسی سطح بالای کلسترول و ابتلا به دیابت نیاز به آزمایش خون داشته باشید.

الکتروکاردیوگرام[11]

الکتروکاردیوگرام با استفاده از تعدادی الکترود فعالیت الکتریکی قلب را بررسی میکند. ECG میتواند ضربان های غیرعادی قلبی را که میتواند نشانه بیماری مانند فیبریلاسیون دهلیزی (وقتی که قلب شما نامنظم می تپد) شناسایی کند، که این بیماری میتواند خطر ایجاد TIA را افزایش دهد.

کاروتید اولتراسوند

اسکن اولتراسوند کاروتید میتواند هرگونه تنگی یا انسداد در عروق گردنی منتهی به مغز را نشان دهد.

اسکن های مغزی

اگر قبلا دچار TIA شده اید، اسکن های مغزی همیشه ضروری نیستند. آنها معمولا فقط زمانی استفاده میشوند که مشخص نباشد کدام قسمت از مغز تحت تاثیر قرار گرفته است.

اسکن تصویربرداری رزونانس مغناطیسی[12] در بیشتر این موارد استفاده میشود. این نوع اسکن با استفاده از میدان مغناطیسی قوی و امواج رادیویی تصویری از مغز ایجاد میکند.

گاها اگر اسکن MRI برای شما مناسب نباشد، CT اسکن نیز ممکن است استفاده شود. این نوع اسکن با استفاده از دسته ای از پرتوهای ایکس تصویری از داخل مغز تولید می کند.

درمان حملات ایسکمیک گذرا

اگرچه که علائم حملات ایسکمیک گذرا در طی چند دقیقه یا چند ساعت بدون هرگونه درمان خاصی بهبود می یابند، برای پیشگیری از ایجاد یک حمله دیگر TIA یا سکته مغزی کامل در آینده  نیاز به درمان خواهید داشت. TIA درواقع هشداری است که شما در معرض افزایش قابل توجه خطر ابتلا به سکته مغزی کامل در آینده ای نزدیک هستید، که بیشترین خطر ایجاد آن در چند روز و چند هفته پس از ایجاد حمله است.

سکته مغزی یک شرایط مرتبط به سلامتی جدی است که میتواند موجب معلولیت پایدار شود و در بعضی موارد مرگ آور باشد، ولی درمان مناسب به دنبال TIA میتواند به کاهش خطر ایجاد آن کمک کند.

درمان شما به شرایط فردی شما مانند سن و سابقه پزشکی بستگی خواهد داشت. تیم مراقبت های پزشکی می توانند گزینه های درمانی را با شما در میان بگذارند و در مورد فواید و خطرات احتمالی با شما صحبت کنند.

احتمالاً علاوه بر اینکه دارویی برای درمان علت اصلی و زمینه ای TIA به شما پیشنهاد می شود، در مورد تغییر سبک زندگی که می تواند موجب کاهش خطر ابتلا سکته مغزی نیز شود، به شما توصیه هایی ارائه میدهند.

همچنین ممکن است به عنوان بخشی از درمان به جراحی نیز نیاز پیدا کنید.

تغییرات سبک زندگی

مواردی از تغییرات سبک زندگی وجود دارند که ممکن است به کاهش احتمال ایجاد سکته مغزی پس از TIA کمک کند. این تغییرات شامل موارد زیر میشوند:

داشتن یک رژیم غذایی سالم- یک رژیم غذایی حاوی چربی پایین، نمک کاهش یافته، فیبر بالا، که شامل مقدار زیادی میوه و سبزیجات تازه است، معمولا توصیه میشود.

ورزش منظم- به اکثر افراد انجام ورزش های هوازی متوسط تا شدید مانند دوچرخه سواری یا راه رفتن سریع برای حداقل 150 دقیقه در هفته  توصیه میشود.

ترک سیگار- اگر سیگار می کشید، ترک آن ممکن است خطر ابتلا به سکته مغزی در آینده را به طور قابل توجهی کاهش دهد.

کاهش مصرف الکل

دارو درمانی

علاوه بر تغییر در سبک زندگی، بیشتر افرادی که TIA داشته اند باید یک یا چند دارو روزانه را به طور مداوم  مصرف کنند تا به کاهش احتمال ایجاد سکته مغزی یا یک TIA دیگر کمک کند.

بعضی از داروهای اصلی که برای این منظور استفاده میشوند، در زیر آورده شده است:

آنتی پلاکت ها[13]

آنتی کواگولانت ها[14]

آنتی هایپرتنسیو ها[15] ( داروی ضد فشار خون)

استاتین ها[16]

جراحی

در بعضی موارد، پس از TIA انجام یک عمل جراحی به نام کاروتید اندارترکتومی[17] ممکن است، توصیه شود.

پیشگیری از حملات ایسکمیک گذرا

بهترین راه برای کمک به پیشگیری از ایجاد TIA ، داشتن رژیم غذای سالم، ورزش منظم و اجتناب از سیگار کشیدن و مصرف  الکل است.

ایجاد این تغییرات در سبک زندگی می تواند خطر ایجاد مشکلاتی مانند آترواسکلروزیس (وقتی که شریان ها توسط چربی مسدود میشوند)، افزایش فشار خون و سطح بالای کلسترول را کاهش دهد، که تمامی این موارد می توانند به TIA منجر شوند.

اگر شما قبلا دچار TIA شده اید، ایجاد این تغییرات به کاهش خطر ایجاد سکته کامل یا یک TIA دیگر در آینده کمک میکند.

رژیم غذایی

یک رژیم غذایی ناسالم میتواند احتمال ایجاد TIA یا سکته مغزی را افزایش دهد، چرا که ممکن است موجب افزایش فشار خون و سطح کلسترول شود. بنابراین، معمولا یک رژیم با چربی کم و فیبر زیاد توصیه میشود که شامل مقدار زیادی میوه و سبزیجات (پنج واحد در روز) و تمامی غلات است.

 اطمینان از داشتن یک رژیم متعادل مهم است. از هر ماده غذایی به تنهایی زیاد مصرف نکنید- مخصوصا غذاهایی با نمک زیاد و غذاهای فراوری شده.

شما باید مقدار نمک مصرفی خود را محدود کنید و بیش از 6 گرم در روز نمک نخورید، چراکه مقدار زیاد آن فشار خون را افزایش می دهد. 6 گرم نمک حدودا معادل یک قاشق چایی خوری است.

ورزش

یک رژیم غذایی سالم در کنار ورزش منظم بهترین راه برای حفظ وزن مناسب و سالم است و ورزش منظم همچنین میتواند به شما در کاهش سطح کلسترول و حفظ فشار خون در محدوده سالم و مناسب کمک کند.

به اکثر افراد انجام ورزش های هوازی متوسط تا شدید، مانند دوچرخه سواری یا راه رفتن سریع برای حداقل 150 دقیقه (دو ساعت و نیم) در هفته  توصیه میشود.

ترک سیگار کشیدن

سیگار کشیدن به طور قابل توجهی خطر ایجاد TIA یا سکته مغزی را افزایش میدهد. این امر بدین دلیل است که سیگار کشیدن موجب تنگ شدن عروق میشود و احتمال ایجاد لخته خونی را افزایش میدهد. اگر سیگار کشیدن را ترک کنید، میتوانید خطر ابتلا به TIA یا سکته مغزی را کاهش دهید. علاوه بر این، ترک سیگار موجب بهبودی سلامت کلی و کاهش خطر ایجاد دیگر بیماری های جدی و خطرناک مانند سرطان ریه و بیماری های قلبی میشود.

کاهش مصرف الکل

مصرف بیش از حد الکل میتواند منجر به افزایش وزن، فشار خون بالا و ضربان قلب نامنظم (فیبریلاسیون دهلیزی) شود، که تمامی این موارد موجب افزایش خطر ایجاد TIA یا سکته مغزی میشوند.

اگر نوشیدن الکل را انتخاب میکنید، نباید از محدوده توصیه شده تجاوز کنید.

این محدودیت ها شامل موارد زیر است:

مردان نباید به طور منظم  بیش از سه تا چهار واحد الکل در روز بنوشند.

زنان نباید به طور منظم بیش از دو تا سه واحد الکل در روز بنوشند.

مدیریت بیماری های زمینه ای

اگر شما مبتلا به شرایطی هستید که به عنوان یک عامل افزایش دهنده خطر ایجاد TIA ها و سکته مغزی شناخته شده است- مانند کلسترول بالا، افزایش فشار خون، فیبریلاسیون دهلیزی یا دیابت- اطمینان از کنترل خوب آن بیماری نیز مهم است.

تغییرات سبک زندگی که در بالا اشاره شد میتواند به کنترل این بیماری ها به میزان زیادی کمک کند ولی ممکن است به مصرف منظم دارو نیز نیاز داشته باشید.

[1] Transient ischaemic attack (TIA)

[2] "mini stroke"

[3] Face

[4] Arms

[5] speech

[6] ،Time

[7] Face

[8] Arms

[9] speech

[10] ،Time

[11] Electrocardiogram (ECG)

[12] magnetic resonance imaging (MRI) scan

[13] Antiplatelets

[14] Anticoagulants

[15] Antihypertensives

[16] Statins

[17] carotid endarterectomy: برداشتن موادی که بر دیواره های شریان ها چسبیده و آنها را بند می آورند به استفاده از جراحی