زکریا چکاپ
تب‌خال
تب‌خال
تب‌خال‌ها تاول‌های کوچکی هستند که بر روی لب و یا اطراف دهان ایجاد می‌شوند و به دلیل ویروس هرپس سیمپلکس ایجاد می‌شوند و معمولا بعد از درمان ظرف 7 تا 10 روز بهبود پیدا می‌کنند.
ممکن است زمانی که اولین بار آلوده به ویروس هرپس‌سیمپلکس می‌شوید علائمی نداشته باشید و ایجاد تب‌خال‌ها ممکن است مدتی بعد رخ دهد.
تب‌خال‌ها اغلب با یک حس خارش و مورمور و یا سوزش در اطراف دهان آغاز می‌شوند، تب‌خال‌های به شكل تاول های کوچک مملو از مایعات پدیدار می‌گردند که معمولا بر گوشه‌های لب پایینی ایجاد می‌شوند.
چه زمانی بایستی به پزشک مراجعه کنید؟
اگر قبلا تب‌خال داشته‌اید احتمالا می‌دانید که آن‌ها چه هستند، تنها زمانی به پزشک رجوع کنید که مطمئن نیستید این یک تب‌خال است و یا این‌که تب‌خال بسیار شدید باشيد و فقط محدود به لب نشود و به جاهای دیگر نیز منتشر شده باشد.
در صورتی که تب‌خال بعد از 7 تا 10 روز بهبود پیدا نکرد، به پزشک مراجعه کنید.
چه عاملی باعث ایجاد تب‌خال می‌شود؟
سویه ویروس هرپس‌سیمپلکس معمولا باعث ایجاد تب‌خال‌هایی می‌شوند که با عنوان HSV1 شناخته می‌شود، در موارد نادر تب‌خال‌ها ممکن است به دلیل سویه ویروسی هرپس‌سیمپلکس نوع 2(HSV2) ایجاد شود و این می‌تواند نتیجه رابطه جنسی دهانی با فردی باشد که مبتلا به هرپس تناسلی است.
ویروس هرپس‌سیمپلکس
ویروس هرپس‌سیمپلکس و یا ویروس تب‌خال یک ویروس به شدت مسری است و می‌تواند به سادگی از فردی به فرد دیگر با تماس نزدیک منتقل شود، بعد از این‌که فردی به این ویروس مبتلا شد بیشتر اوقات غیرفعال یا نهفته باقی می‌ماند. با این حال گاهی اوقات ویروس می‌تواند به وسیله برخی از محرک‌ها فعال شود و باعث ایجاد تب‌خال گردد.
این محرک‌ها از فردی به فرد دیگر متفاوت می‌باشند اما می‌توانند شامل نور خورشید، خستگی، آسیب به منطقه تحت تاثیر و دوره قاعدگی در زنان باشد.
برخی از افراد تب‌خال‌های عود کننده هر 2 یا 3 سال یک‌بار دارند.
درمان تب‌خال
تب‌خال‌ها معمولا خودبه‌خود بدون درمان ظرف 7 تا 10 روز بهبود پیدا می‌کنند با این حال کرم‌های ضدویروسی بدون نیاز به نسخه از داروخانه ها قابل تهیه هستند، در صورت استفاده درست این‌ها می‌توانند به کمتر شدن علائم و افزایش سرعت درمان کمک کنند. این درمان‌ها برای این‌که موثر باشند بایستی در زمان نمود اولین نشانه‌های تب‌خال به کار روند، یعنی زمانی که شما احساس مورمور، خارش و سوزش در اطراف دهان دارید.
استفاده از کرم ضدویروس بعد از این دوره ابتدایی احتمالا نمی‌تواند موثر باشد.
پچ‌های تب‌خال نیز موجود هستند که حاوی ژل هیدروکلوئید می‌باشند که یک درمان موثر برای زخم‌های پوستی است، این پچ‌ها بر روی تب‌خال جهت بهبودی قرار می‌گیرد.
قرص‌های ضدویروسی می‌توانند برای موارد شدید تجویز شوند.
عوارض تب‌خال
تب‌خال‌ها معمولا خفیف هستند اما ممکن است در موارد نادر عوارضی را نیز ایجاد کنند، افراد با سیستم ایمنی ضعیف در اثر بیماری و یا درمان‌هایی مانند شیمی‌درمانی به صورت خاص در معرض خطر این عوارض قرار دارند.
دهیدراسیون یا کاهش آب بدن گاهی اوقات زمانی رخ می‌دهد که نوشیدن مایعات دردناک باشد. کودکان کوچک به صورت خاص درخطر دهیدراسیون قرار دارند.
ویروس هرپس سیمپلکس می‌تواند به دیگر بخش‌های بدن نیز منتشر شود، نمونه‌هایی از این مورد شامل موارد زیر می‌شود:
عفونت‌های پوستی: این‌ها زمانی رخ می‌دهند که ویروس در تماس با پوست آسیب دیده قرار بگیرد به عنوان مثال بر روی یک خراش و یا بیماری پوستی مثل اگزما.
عقربک هرپسی كه باعث ایجاد تب‌خال‌های دردناک و تاول‌هایی بر روی انگشتان می‌شود.
کراتوکونژكتيويت هرپسی: این وضعيت باعث تورم و تحریک و التهاب ناحیه چشم می‌شود و تب‌خال‌ها در پلک چشم ایجاد می‌گردد، در صورت عدم درمان این مسئله می‌تواند باعث شود که قرنیه یعنی لایه شفاف قسمت جلویی چشم درگير گردد که در نهایت به نابینایی منجر می‌گردد.
در نتیجه عدم لمس چشم‌ها در صورت ابتلا به تب‌خال از اهمیت زیادی برخوردار است، اگر شما بایستی به چشمان خود دست بزنید(به عنوان نمونه برای برداشتن لنز تماسی) اول کاملا دستان خود را بشویید.
در موارد بسیار نادر انسفالیت یعنی بیماری که در آن مغز ملتهب و متورم می‌گردد می‌تواند به دلیل انتشار ویروس تب‌خال به مغز ایجاد شود و می‌تواند با تزریق درون وریدی داروهای ضدویروسی مانند آسیکلوویر درمان شود.
پیشگیری از عفونت
پیشگیری از عفونت در ارتباط با ویروس هرپس‌سیمپلکس و یا پیشگیری از شیوع تب‌خال امکان‌پذیر نیست اما شما می‌توانید کارهایی انجام دهید که انتشار عفونت را به حداقل برسانید.
تب‌خال‌ها زمانی بسیار مسری هستند که پاره می‌شوند اما تا زمانی که کاملا درمان نشوند همچنان مسری باقی می‌مانند، از تماس نزدیک با دیگران تا بهبود کامل و از بین رفتن تب‌خال خودداری کنید.
با این حال نیازی به مرخصی و یا نرفتن به مدرسه در صورتی که شما یا کودکتان به تب‌خال مبتلا هستید وجود ندارد.
شما می‌توانید خطر انتشار ویروس تب‌خال و عود آن را با اقدامات زیر به حداقل برسانید:
جلوگیری از لمس تب‌خال‌ها مگر این که از کرم ضدتب‌خال استفاده می‌کنید، کرم‌ها بایستی به آرامی بر روی آن‌ها قرار بگیرند و نبایستی ساییده شوند زیرا این مسئله می‌تواند آسیب بیشتری به پوست شما وارد کند.
همیشه قبل و بعد از به کار بردن کرم تب‌خال و بعد از لمس منطقه مبتلا دستان خود را بشویید.
کرم‌های تب‌خال و داروهای مربوط به آن را با افراد دیگر به اشتراک نگذارید زیرا این مسئله باعث انتشار و انتقال عفونت می‌شود.
اشيايی که تماس مستقیم با ناحیه تحت تاثیر دارند مانند رژلب و قاشق و چنگال و کارد را به اشتراک نگذارید.
از بوسیدن و رابطه جنسی دهانی تا بهبود کامل تب‌خال خودداری کنید.
به صورت خاص درباره تماس با نوزادان، خانم‌های باردار و افراد با سیستم ایمنی ضعیف مانند افراد مبتلا به HIV و یا افرادی که شیمی‌درمانی انجام می‌دهند، احتیاط داشته باشید.
اگر می‌دانید که معمولا چه چیزی باعث تحریک تب‌خال می‌شود سعی کنید از آن محرک‌ها دوری کنید، به عنوان نمونه یک كرم ضدآفتاب(SPF15 و یا بیشتر) می‌تواند به پیشگیری از تب‌خال‌هایی کمک کنند که معمولا در اثر نور خورشید تحریک می‌شوند.
علائم تب‌خال
شما معمولا زمانی که اولین بار به ویروس هرپس‌سیمپلکس آلوده می‌شوید علائمی نخواهید داشت(عفونت اولیه). ایجاد تب‌خال‌ها معمولا کمی بعدتر رخ می‌دهد و معمولا عودکننده هستند. با این حال اگر عفونت اولیه باعث ایجاد علائم نشود آن‌ها ممکن است بسیار شدید باشند.
عفونت اولیه ویروس هرپس‌سیمپلکس در کودکان
علائم عفونت اولیه معمولا در کودکان کوچک‌تر از 5 سال رخ می‌دهد و این علائم عبارت‌اند از:
لثه متورم و تحریک شده با تب‌خال‌های دردناک کوچک در دهان و یا اطراف آن که با عنوان ژنژيواستوماتيت هرپس‌سیمپلکس شناخته می‌شود.
گلودرد و تورم غدد
تولید بیش از اندازه بزاق
دمای بالا(تب) 38 درجه سانتی‌گراد و یا بیشتر
دهیدراسیون(كم آبی)
حالت تهوع
سردرد
ژنژيواستوماتيت هرپس‌سیمپلکس معمولا کودکان کوچک را تحت تاثیر قرار می‌دهد اما بزرگسالان نیز ممکن است به آن مبتلا شوند و معمولا بین 7 تا 14 روز طول می‌کشد و تب‌خال‌ها به 3 هفته زمان برای درمان نیاز دارند با این حال این بیماری بعد از عفونت اولیه عود نمی‌کند.
در بزرگسالان
ویروس‌های اولیه هرپس‌سیمپلکس در بزرگسالان نادر هستند اما علائم آن‌ها مشابه علائم تجربه شده توسط کودکان می‌باشد.
معمولا گلودرد با همراهی تورم غدد لنفاوی و یا بدون آن وجود دارد و همچنين معمولا بوی بد دهان(هالیتوزیس) نيز وجود دارد. تب‌خال‌های دردناکی بر روی دهان و یا اطراف دهان شما ایجاد می‌شود، این‌ها می‌توانند به زخمی با مراکز زرد و یا خاکستری تبدیل شوند.
اگر بيمار در سن کم مبتلا به ویروس هرپس‌سیمپلکس بشود ممکن است به صورت دوره‌ای در دوره‌های بعدی زندگی محرك های خاصی باعث عود تب‌خال گردند، بعد از عفونت اولیه علائم معمولا تنها به خود تب‌خال‌ها کاهش پیدا می‌کنند.
عفونت عودکننده(تب‌خال)
عفونت‌های عودکننده معمولا زمان کمتری طول می‌کشند و از عفونت اولیه شدت کمتری دارند، تنها علامت ایجاد تب‌خال است اگر چه شما ممکن است غدد لنفاوی متورم را نیز تجربه کنید.
ایجاد تب‌خال معمولا با احساس مورمور و یا خارش و یا سوزش حول دهان ایجاد می‌شود، تب‌خال‌های مملو از مایعات ایجاد می‌گردد که معمولا در گوشه لب پایینی شکل می‌گیرد.
اگر شما غالبا به این عفونت‌های عودکننده مبتلا شده ايد، ممکن است این تب‌خال‌ها هر بار در یک مکان واحد شکل گیرند و اندازه آن‌ها بزرگ شود و باعث ایجاد تحریک و درد گردد.
اگر تب‌خال‌ها خیلی مشکل‌زا هستند سرکوب آن‌ها با استفاده از قرص‌های ضدویروسی آسیکلوویر به صورت منظم هر روز برای چند ماه امکان‌پذیر است. این مسئله تنها زمانی توصیه می‌شود که تب‌خال‌ها مشکلات زیادی ایجاد کنند و در صورت توقف درمان، مجددا ظاهر شوند. بیشتر تب‌خال‌ها ظرف 7 تا 10 روز بهبود پیدا می‌کنند و معمولا بدون جای زخم بهبودی حاصل می‌شود.
دلایل تب‌خال
تب‌خال‌ها معمولا به دلیل نوع 1 هرپس‌سیمپلکس(HSV-1) ایجاد می‌شود، در بیشتر موارد این ویروس در اوایل دوره کودکی ایجاد می‌شود به عنوان مثال زمانی که کودک توسط یکی از اعضای خانواده و یا دوستان مبتلا به تب‌خال بوسیده می‌شود. ویروس از پوست عبور می‌کند و از اعصاب بالا می‌رود، درجایی که آن‌جا به حالت غیرفعال و یا نهفته باقی می‌ماند تا در یک زمان بعدی مجددا تحریک شود.
محرک‌ها و تحریک‌کنندگان تب‌خال
عواملي که به نظر می‌رسد ایجاد تب‌خال را تحریک می‌کنند عبارت‌اند از:
داشتن یک عفونت دیگر مانند عفونت مجرای تنفسی
داشتن درجه حرارت بالا(تب)
ناراحتی احساسی و یا استرس روانی
خستگی
آسیب به ناحیه تحت تاثیر
قاعدگی
نور آفتاب شدید
با این حال در بسیاری از موارد هیچ محرک مشخصی برای ایجاد تب‌خال وجود ندارد.
ویروس هرپس‌سیمپلکس نوع 2
گاهی اوقات تب‌خال‌ها ممکن است به دلیل ویروس هرپس‌سیمپلکس نوع 2(HSV-2) ایجاد شود.
این مسئله می‌تواند بعد از رابطه جنسی با مرد و یا زنی ایجاد شود که مبتلا به هرپس جنسی است که معمولا به دلیل HSV-2 ایجاد می‌گردد، هرپس جنسی تاول‌های دردناک بر روی آلت تناسلی و ناحیه اطراف ایجاد می‌كند.
درمان تب‌خال
تب‌خال معمولا بدون درمان ظرف 7 روز تا 10 روز بهبود پیدا می‌کند. قرص‌های ضدویروسی و یا کرم‌های ضدویروسی می‌توانند برای بهبود علائم و تسریع زمان بهبود به کار روند، اگر شما مبتلا به تب‌خال هستید توصیه‌های عمومی که بایستی از آن‌ها پیروی کنید عبارت‌اند از:
نوشیدن مقدار زیادی مایعات به منظور جلوگیری از دهیدراسیون(كم آبی).
خودداری از مصرف غذاهای شور و یا اسیدی و خوردن غذاهای نرم و سرد.
در صورتی که مسواک کردن برای شما دردناک است از یک دهانشویه ضدعفونی استفاده کنید.
کرم را بر روی خود تب‌خال با ضربات آهسته قرار دهید و آن‌ها را نمالید.
دستان خود را با استفاده از آب و صابون قبل و بعد از استفاده از کرم تب‌خال بشویید.
از دست زدن به تب‌خال‌ها خودداری کنید و فقط در صورت استفاده از کرم می‌توانید آن‌ها را لمس کنید و کرم‌ها و وسایل دیگر درمان تب‌خال را با دیگران به اشتراک نگذارید.
کرم‌ها و قرص‌های ضد ویروسی
کرم‌های ضد ویروسی مانند آسیکلوویر و یا پنسیکلوویر(که با عنوان فنیستیل نیز شناخته می‌شود) می‌تواند زمان درمان عفونت‌های تب‌خال عود کننده را در صورت استفاده صحیح تسریع بخشد.
کرم‌های تب‌خال به صورت گسترده بدون نسخه از داروخانه‌ها قابل تهیه می‌باشند، آن‌ها تنها در صورتی موثر هستند که بلافاصله بعد از مشاهده اولین نشانه‌های تب‌خال از آن‌ها استفاده کنید، یعنی زمانی که هرپس‌سیمپلکس در حال تکثیر است، استفاده از کرم ضد ویروسی بعد از دوره اولیه احتمالا تاثیر چندانی نخواهد داشت.
اگر شما دائما به صورت عودکننده مبتلا به تب‌خال می‌شوید بلافاصله بعد از احساس سوزش در ناحيه درگير از داروی ضدویروسی استفاده کنید و شما بایستی کرم را 5 بار در روز برای 4 تا 5 روز استفاده نمایید.
کرم‌های ضد ویروسی می‌توانند به بهبود تب‌خال‌ها کمک کنند اما باعث از بین رفتن خود ویروس هرپس‌سیمپلکس و پیشگیری از دوره‌های بعدی و عود آن نمی‌شوند، قرص‌های ضدویروسی عموما نسبت به کرم‌ها در درمان تب‌خال‌ها موثرتر هستند اما معمولا تنها برای موارد بسیار شدید تجویز می‌شوند.
پچ‌های مربوط به تب‌خال
پچ‌های تب‌خال که حاوی ژل خاصی به عنوان هیدروکلوئید هستند نیز موجود می‌باشند و درمان موثری برای زخم‌های پوستی هستند و می‌توانند بر روی تب‌خال قرار گرفته و در زمان درمان آن‌ها را کاملا پنهان کنند.
داروهای غیر ویروسی
کرم‌های غیر ویروسی هم موجود هستند که می‌توانید بدون نسخه آن‌ها را از داروخانه‌ها دریافت کنید. این کرم‌ها به صورت خاص برای درمان تب‌خال‌ها طراحی نشده‌اند و به درمان سریع‌تر کمک نمی‌کنند اما می‌توانند به کاهش درد و التهاب و تحریک کمک کنند. از داروساز خود بخواهید تا یک درمان داروی مناسب را به شما پیشنهاد دهد. درد می‌تواند با استفاده از مسکن‌هایی مانند ایبوپروفن و استامينوفن کاهش پیدا کند که هر دوی آن‌ها به فرم قطره برای اطفال خردسال موجود می‌باشد.
با این حال درصورت ابتلا به آسم و یا زخم معده از ایبوپروفن استفاده نکنید همچنین اگر در گذشته آن‌ها را مصرف می‌کرده‌اید نبایستی مجددا آن‌ها را به کار برید. کودکان کمتر از 16 سال نبایستی آسپرین دریافت کنند در صورتی که تب‌خال دارید و باردار می‌باشید با پزشک خود صحبت کنید.
درمان عوارض
اگر تب‌خال‌های شما به شکل قابل توجهی شدید هستند و سیستم ایمنی شما آسیب دیده(به عنوان مثال مبتلا به HIV هستید و یا این‌که شیمی‌درمانی انجام می‌دهید) ممکن است در خطر بالای عوارض جدی‌تر باشید.
به عنوان نمونه خطر ابتلا به انسفالیت و یا عفونت منتشر شده به بخش‌های مختلف بدن مانند چشم‌ها افزایش پیدا می‌کند.
در صورتی که در معرض خطر قرار دارید به پزشک خود مراجعه کنید، آن‌ها قرص‌های ضدویروسی را تجویز می‌کنند و شما را به متخصص ارجاع می‌دهند.
نوع درمان توصیه شده به شدت تب‌خال و عوارض ایجاد کننده مشکل بستگی دارد، به عنوان نمونه اگر شما مبتلا به کراتوکونژكتيويت هرپتیک هستید(عفونت ثانویه چشم) ممکن است نیاز باشد تا به یک متخصص چشم ارجاع داده شوید.
ژينژيو استوماتيت
در صورتی که کودک شما لثه دردناک و متورم دارد که در نتیجه عفونت اولیه هرپس‌سیمپلکس می‌باشد، پزشك می‌تواند درمان‌هایی را برای کمک به کاهش علائم تجویز کند.
اگر عفونت دردناک است پزشک شما ممکن است استفاده از محلولی را پیشنهاد دهد که حاوی بنزیدامین است که یک محلول شستشوی خوراکی و یا اسپری خوراکی است که به کم کردن درد در دهان و یا گلو منجر می‌شود.
مسواک زدن ممکن است به دلیل تورم لثه‌ها دردناک باشد، پزشک شما ممکن است به شما پیشنهاد دهد از یک دهانشویه ضدعفونی استفاده کنید که به پیشگیری از عفونت‌های ثانویه کمک می‌کند و ایجاد پلاک‌هایی را کنترل می‌کند که در صورت عدم مسواک زدن موثر ممکن است شکل گیرند.
مانند درمان‌های مربوط به تب‌خال هر گونه درد و یا تب می‌تواند با استفاده از ایبوپروفن و استامينوفن درمان شود.
دهیدراسیون(كم آبی)
اگر کودک شما مبتلا به التهاب لثه است نوشیدن مقدار زیاد مایعات برای پیشگیری از دهیدراسیون از اهمیت زیادی برخوردار است، کودکان کوچک در معرض خطر قرار دارند زیرا آن‌ها به دلیل درد دهان معمولا از غذا خورن و نوشیدن آب امتناع می‌ورزند.
بررسی علائم مربوط به دهیدراسیون از اهمیت زیادی برخوردار است از جمله آن‌ها می‌توان به این موارد اشاره کرد:
سردرد
خستگی
تحریک پذیری
سرگیجه
خروجی ادرار پایین
بیشتر موارد مربوط به این بیماری ظرف 7 تا 14 روز بهبود پیدا می‌کنند با این حال ممکن است 3 هفته طول بکشد تا تب‌خال‌ها کاملا خوب شوند.
درمان تخصصی
اگر شما و یا کودکتان همچنان از علائم مربوط به التهاب لثه 2 هفته بعد از درمان رنج می‌برید و یا این‌که عفونت شدید است به پزشک خود مراجعه کنید که ممکن است شما را به متخصص ارجاع دهد، این ارجاع تخصصی ممکن است برای بیماری شما در صورتی ضروری باشد که باردار هستید و یا این‌که سیستم ایمنی ضعیفی دارید، در صورتی که نوزاد شما مبتلا به این بیماری شد به پزشک مراجعه کنید زیرا ممکن است برای درمان تخصصی ارجاع داده شود.