بیماری کبد چرب غیر الکلی(NAFLD)

بیماری کبد چرب غیر الکلی اصطلاحی برای طیفی از بیماری‌های ایجاد شده در اثر ازدیاد چربی در کبد است و معمولا در افرادی مشاهده می‌شود که اضافه وزن دارند و یا این‌که چاق هستند.

یک کبد سالم بایستی حاوی مقدار کمی چربی باشد و یا این‌که اصلا چربی نداشته باشد، تخمین زده میشود که بیش از 1 نفر در هر 3 نفر مبتلا به مراحل اولیه کبد چرب غیر الکلی می‌باشد که در آن میزان کمی از چربی در کبد وجود دارد.

کبد چرب غیر الکلی در مراحل اولیه معمولا هیچ آسیبی ایجاد نمی‌کند اما ممکن است به آسیب شدید کبدی از جمله سیروز منجر شود.

سطح بالاتر چربی در کبد با افزایش خطر مشکلاتی مانند دیابت، حملات قلبی و سکته همراه است.

در صورت تشخیص در مراحل اولیه، مدیریت بیماری و توقف پیشرفت کبد چرب غیر الکلی و کاهش میزان چربی کبد امکان‌پذیر است.

مراحل کبد چرب غیر الکلی

کبد چرب غیر الکلی ، 4 مرحله اصلی دارد، بیشتر افراد تنها مرحله اول را خواهند داشت و معمولا متوجه آن نمی‌شوند، در تعداد کمی از موارد این بیماری ممکن است پیشرفت کند و به آسیب کبدی شدید و جدی درصورت عدم تشخیص و درمان منجر شود. مراحل اصلی کبد چرب غیر الکلی عبارت‌اند از:

کبد چرب ساده(استئاتوزیس)، تجمع چربی‌های قابل توجه اما بدون ضرر در سلول‌های کبد که ممکن است تنها در زمان آزمایش‌هایی برای دلایل دیگر تشخیص داده شود.

استئاتوهپاتیت غیرالکلی(NASH) فرم جدی‌تری از کبد چرب غیر الکلی است که درآن کبد متورم و ملتهب می‌شود و تخمین زده می‌شود که 5 درصد از جمعیت را تحت تاثیر قرار می دهد.

فیبروز: که در آن التهاب دائمی باعث آسیب به بافت کبد و عروق خونی نزدیک آن می‌شود اما کبد همچنان می‌تواند عملکرد نرمال خود را حفظ کند.

سیروز: شدیدترین مرحله و بعد از سال‌ها التهاب رخ می‌دهد، زمانی که در آن کبد کوچک شده، آسیب می‌بیند و متورم می‌گردد و این آسیب دائمی است و می‌تواند به نارسایی کبدی(عدم کارکردهای طبیعی کبد) و در نهایت سرطان کبد منجر شود.

ابتلا به فیبروز و یا سیروز سال‌ها طول می‌کشد و انجام تغییرات سبک زندگی برای پیشگیری از بدتر شدن بیماری از اهمیت زیادی برخوردار است.

آیا من در معرض خطر کبد چرب غیر الکلی قرار دارم؟

شما در صورت وجود موارد زیر  در خطر بالاتری از این بیماری قرار دارید:

چاق هستید و یا اضافه وزن دارید: به خصوص اگر چربی زیادی حول کمر شما قرار دارد(شکل بدن سیب).

مبتلا به دیابت نوع دوم می‌باشید.

فشار خون شما بالاست.

کلسترول بالایی دارید.

بیش از 50 سال سن دارید.

سیگار می‌کشید.

با این حال کبد چرب غیر الکلی در افراد بدون عوامل خطر نیز تشخیص داده شده است، از جمله کودکان کوچک.

اگر چه کبد چرب غیر الکلی شباهت زیادی به بیماری کبدی مربوط به الکل دارد اما به دلیل مصرف بیش از اندازه الکل ایجاد نمی‌شود.

علائم مربوط به کبد چرب غیر الکلی

معمولا علائمی در مراحل اولیه مشاهده نمی‌شود و شما احتمالا نمی‌دانید که به آن مبتلا هستید مگر این‌که در طی آزمایش هایی برای دلایل دیگر بیماری شما تشخیص داده شود.

گاهی اوقات افراد با استئاتوهپاتیت غیرالکلی و یا فیبروز(مراحل پیشرفته‌تر بیماری) ممکن است موارد زیر را تجربه کنند:

درد مبهم در قسمت بالایی سمت راست شکم(در بالای سمت پایین‌تر راست دنده‌ها)

 خستگی

کاهش وزن شدید بدون دلیل

ضعف

اگر سیروز(پیشرفته‌ترین مرحله) صورت گیرد شما علائم شدیدتری مانند زرد شدن پوست و سفیدی چشم(زردی)، خارش پوست و تورم در پاها و یا شکم را تجربه خواهید کرد.

کبد چرب غیر الکلی چگونه تشخیص داده می‌شود.

این بیماری اغلب بعد از یک آزمایش خون با عنوان تست عملکرد کبد تشخیص داده می‌شود اگر نتایج آزمایش شما غیر طبیعی باشد و بیماری‌های کبدی دیگر مانند هپاتیت نیز با توجه به نتایج آزمایش رد شوند. با این حال آزمایشات خونی همیشه کبد چرب غیر الکلی را تشخیص نمی‌دهند.

این بیماری ممکن است در طی اسکن سونوگرافی شکم نیز تشخیص داده شود. كه نوعی از اسکن است که در آن امواج صوتی مورد استفاده قرار می‌گیرند تا تصویری از درون بدن شما ارائه گردد.

اگر کبد چرب غیر الکلی در شما تشخیص داده شود آزمایشات بیشتر ممکن است برای تعیین مرحله بیماری لازم باشد، این مساله شامل آزمایش‌های خون ویژه و یا نوع دیگری از اسکن سونوگرافی می‌باشد، برخی از افراد ممکن است به برداشتن نمونه کوچکی از بافت کبد(بیوپسی) با استفاده از یک سوزن نیاز داشته باشند تا در آزمایشگاه مورد تجزیه و تحلیل و آنالیز قرار بگیرد.

درمان کبد چرب غیر الکلی

بیشتر افراد مبتلا به این بیماری هیچ گونه علائم جدی نخواهند داشت اما اگر این وضعیت در شما تشخیص داده شد بهتر است اقداماتی انجام دهید تا از بدتر شدن آن جلوگیری به عمل آورید.

در حال حاضر هیچ داروی مشخصی برای این بیماری وجود ندارد اما داشتن  سبک زندگی سالم می‌تواند به شما کمک کند و درمان برای بیماری‌های مربوطه(فشار خون بالا، دیابت و کلسترول بالا) و یا عوارض دیگر ممکن است توصیه شود.

ممکن است توصیه شود تا ویزیت های پزشكی منظمی داشته باشید تا عملکرد کبد بررسی شود و نشانه‌های مشکلات جدید تحت نظر قرار بگیرد.

سبک زندگی و رژیم غذایی سالم

اتخاذ سبک زندگی سالم روش اصلی مدیریت کبد چرب غیر الکلی محسوب می‌شود، موارد زیر می‌تواند همه به این هدف کمک کنند:

کاهش وزن: شما بایستی به دنبال BMI بین 18/5 تا 24/9 باشید، کم کردن بیش از 10 درصد از وزن شما می‌تواند به حذف چربی از کبد و بهبود استئاتوهپاتیت غیرالکلی کمک کند.

رژیم غذایی سالمی مصرف کنید: سعی کنید یک رژیم غذایی متوازن با میزان بالای میوه و سبزی و پروتئین و کربوهیدارت و میزان پایین چربی و شکر و نمک داشته باشید. خوردن وعده‌های کمتر غذا می‌تواند به شما کمک کند.

فعالیت بدنی منظم: سعی کنید حداقل 150 دقیقه فعالیت با شدت متوسط مانند پیاده‌روی و یا دوچرخه سواری در هفته داشته باشید، تمام انواع ورزش می‌تواند به بهبود کبد چرب غیر الکلی کمک کند حتی اگر وزن کم نکنید.

سیگار را متوقف کنید: اگر سیگار می‌کشید ترک آن می‌تواند به کاهش خطر مشکلاتی مانند حملات سکته‌های قلبی کمک کند.

کبد چرب غیر الکلی به دلیل مصرف الکل ایجاد نمی‌شود اما مصرف الکل ممکن است وضعیت را بدتر کند در نتیجه توصیه می‌شود که مصرف الکل را کنار بگذارید و یا این‌که آن را کاهش دهید.

دارو

در حال حاضر هیچ دارویی که بتواند این بیماری را درمان کند وجود ندارد اما داروهای مختلف می‌تواند در مدیریت مشکلات مربوط به این بیماری مفید باشد.به عنوان مثال پزشک شما ممکن است توصیه کند از داروهایی برای بهبود فشار خون بالا، کلسترول بالا، دیابت نوع دو و یا چاقی استفاده کنید.

پیوند کبد

اگر سیروز شدید داشته باشید و یا این‌که عملکرد صحیح کبد متوقف شود ممکن است در فهرست انتظار برای پیوند کبد قرار بگیرید.

به صورت جایگزین می‌توانید پیوند را با استفاده از بخشی از کبد برداشته شده از یک اهداکننده زنده انجام دهید زیرا از آن‌جایی که کبد می‌تواند خود را ترمیم کند بخش پیوند خورده و بخش باقیمانده کبد اهداکننده می‌تواند به اندازه طبیعی رشد پیدا کنند.