زکریا چکاپ

بیماری پارکینسون

بیماری پارکینسون شرایطی است که در آن بخش هایی از مغز به طور پیش رونده ای با گذر سال های متمادی تخریب می شوند.

سه علائم اصلی در بیماری پارکینسون دیده می شود از جمله:

لرزش غیرارادی بخش های خاصی از بدن 

کندی حرکات

ماهیچه های خشک و غیر قابل انعطاف

فردی که مبتلا به پارکینسون است گستره وسیعی از علائم فیزیکی و روانی دیگر را تجربه می کند از جمله:

افسردگی و اضطراب

مشکلات تعادل- احتمال زمین خوردن را بالا می برد

از دست دادن بویایی (آنوسمی[1])

مشکلات خواب (بی خوابی)

مشکلات حافظه

چه وقت به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر در مورد علائم بیماری پارکینسون نگرانید با پزشک خود صحبت کنید. پزشک شما در مورد مشکلاتی که تجربه می کنید از شما سوال می پرسد و احتمالا برای آزمایش های بیشتر شما را به یک متخصص ارجاع می دهد.

دلایل بیماری پارکینسون

بیماری پارکینسون به دلیل از دست رفتن سلول های عصبی بخشی از مغز به نام توده سیاه[2] ایجاد می شود. این تخریب منجر به کاهش ماده شیمیایی موسوم به دوپامین در مغز می شود.

دوپامین نقش مهمی در تنظیم حرکت های بدن بازی می کند. کاهش دوپامین مسئول بسیاری از علائم بیماری پارکینسون است.

هنوز مشخص نیست که چه چیز باعث از بین رفتن سلول های عصبی می شود. بیشتر متخصصان بر این باورند که ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی مسئول آن هستند.

چه کسانی به آن مبتلا می شوند؟

تصور می شود نزدیک به 1 نفر از هر 500 نفر به بیماری پارکینسون مبتلا می شوند.

بیشتر کسانی که شروع به نشان دادن علائم بیماری پارکینسون می کنند بالای 50 سال دارند هرچند یک نفر از هر بیست نفری که این شرایط را دارند زمانی که زیر 40 سال دارند این علائم را تجربه می کنند.

مردان بیش از زنان به بیماری پارکینسون دچار می شوند.

درمان بیماری پارکینسون

هرچند در حال حاضر هیچ درمانی برای بیماری پارکینسون وجود ندارد درمان هایی هستند که به کاهش علائم اصلی کمک می کنند و تا آنجا که امکان دارد کیفیت زندگی را حفظ می کنند.

این درمان ها شامل موارد زیر می شوند:

درمان های حمایتی- مثل فیزیوتراپی و کار درمانی[3]

دارو

در برخی موارد جراحی مغز

لازم نیست در مراحل اولیه بیماری پارکینسون به دنبال درمان باشید زیرا معمولا علائم خفیفند. هر چند لازم است مرتب به دیدن یک متخصص بروید تا شرایط شما را زیر نظر داشته باشد.

چشم انداز و پیش آگهی

همان طور که بیماری پیشرفت می کند، علائم بدتر می شوند و انجام فعالیتهای روزانه به طور فزاینده ای بدون کمک گرفتن سخت تر می شود.

بیشتر افراد به خوبی به درمان پاسخ می دهند و تنها ناتوانی خفیف تا متوسط را نشان می دهند حال آن که تعداد کمی به درمان پاسخ نمی دهند و با گذشت زمان به شدت ناتوان می شوند.

بیماری پارکینسون مستقیما باعث مرگ افراد نمی شود اما این شرایط می تواند فشار زیادی به بدن وارد کند و برخی از افراد را در معرض عفونت های خطرناک جدی قرار دهد.

هرچند با پیشرفت هایی که در درمان حاصل شده است بیشتر افرادی که بیماری پارکینسون دارند اکنون به زندگی نرمال یا نزدیک به نرمال امید دارند.

علائم بیماری پارکینسون

معمولا علائم بیماری پارکینسون به تدریج بیشتر می شود و در اوایل خفیف است.

علائم مختلف بسیاری در رابطه با بیماری پارکینسون مشاهده شده است. چند تا از شایعترین آنها در زیر به تفصیل آمده است.

هرچند، ترتیب بروز علائم و شدت آنها برای هر فرد متفاوت است. بعید است که یک فرد مبتلا به بیماری پارکینسون تمام یا بیشتر علائم را تجربه کند.

علائم اصلی

سه علائم اصلی بیماری پارکینسون که روی حرکت های فیزیکی اثر می گذارند:

لرزش- تکان خوردن که معمولا در دست یا بازو شروع می شود و بیشتر در زمانهایی اتفاق می افتد که اندام در حال استراحت یا در حالت آرامش است.

کندی حرکات (برادی کینزیا)- زمانی که حرکت های فیزیکی بسیار کندتر از حالت عادی می شوند و باعث می شود انجام وظایف روزمره دشوار شود و منجر به قدم های کند لرزان با گام های کوتاه می شود.

خشکی ماهیچه ها (گرفتگی)- خشکی و گرفتگی ماهیچه ها که می تواند حرکت به اطراف و حالتهای صورت را مشکل کند و منجر به گرفتگی عضلانی دردناک (کشیدگی عضله[4]) می شود.

این علائم اصلی گاهی به پارکینسون نسبت داده می شوند اما گاهی می توانند دلایل دیگری به غیر از بیماری پارکینسون داشته باشند.

علائم دیگر

بیماری پارکینسون می تواند علائم فیزیکی و ذهنی دیگری نیز ایجاد کند.

علائم فیزیکی

مشکلات تعادل- این علائم باعث می شوند شخص در وضعیتی قرار گیرد که ممکن است زمین بخورد و به خودش صدمه بزند

از دست دادن حس بویایی (آنوسمی)- گاهی چند سال زودتر از دیگر علائم بروز می کند

درد عصبی- می تواند احساس ناخوشایند ایجاد کند مثل احساس سوزش، سرما یا بی حسی

مشکلات ادراری- مثل تکرر ادرار در شب یا دفع بی اختیار ادرار

یبوست

ناتوانی در نعوظ یا حفظ حالت نعوظ (اختلال نعوظ) در مردان

مشکل برانگیختگی جنسی و رسیدن به اورگاسم (ناتوانی جنسی) در زنان

خواب آلودگی، دید تار یا غش به هنگام بلند شدن از حالت نشسته یا خواب – به دلیل کاهش ناگهانی فشار خون

تعریق شدید (هایپرهیدروز[5])

مشکلات در بلع (دیسفاژی)- این مشکل می تواند به سوء تغذیه و کم آبی بدن منجر شود

ترشح زیاد بزاق (آب دهان ریختن)

مشکلات خواب (بی خوابی)- منجر به خواب زیاد در طول روز می شود

علائم ذهنی و روانی

افسردگی و اضطراب

ناتوانی شناختی خفیف – مشکلات ضعیف حافظه و مشکلات مرتبط با فعالیت هایی که نیاز به برنامه ریزی و سازماندهی دارند

دمانس (زوال عقل)- مجموعه ای از علائم، از جمله مشکلات حافظه شدید، تغییرات شخصیت، مشاهده چیزهایی که وجود خارجی ندارند (توهمات بصری) و باور به چیزهایی که حقیقت ندارند (وهم).

دلایل بیماری پارکینسون

بیماری پارکینسون به دلیل از دست رفتن سلولهای عصبی بخشی از مغز موسوم به توده سیاه ایجاد می شود. سلولهای عصبی این بخش از مغز مسئول تولید ماده شیمیایی موسوم به دوپامین هستند. دوپامین به عنوان پیام رسان بین اجزای مغز و سیستم عصبی عمل می کند که به کنترل و هماهنگی حرکات بدن کمک می کنند.

از دست رفتن سلولهای عصبی پروسه ای کند و زمانبر است. علائم بیماری پارکینسون معمولا فقط زمانی شروع می شود که در حدود 80% از سلول های عصبی توده سیاه از دست رفته باشند.

چه چیز باعث از دست رفتن سلولهای عصبی می شود؟

مشخص نیست که چرا فقدان سلولهای عصبی مرتبط با بیماری پارکینسون اتفاق می افتد، هرچند تحقیقات زیادی روی دلایل بالقوه آن کار می کنند.

در حال حاضر، این باور وجود دارد که ترکیبی از تغییرات ژنتیکی و عوامل محیطی مسئول ایجاد این شرایط هستند.

ژنتیک

تعدادی از عوامل ژنتیکی که خطر ایجاد بیماری پارکینسون را بالا می برند شناخته شده اند هرچند دقیقا مشخص نیست که چگونه این عوامل، افراد را مستعد بیماری پارکینسون می کنند.

بیماری پارکینسون می تواند در نتیجه ژنهای ناقص در خانواده ها از والدین به کودک به ارث برسد. هرچند، به ندرت این بیماری به این شکل به ارث رسیده است.

عوامل محیطی

برخی محققان نیز بر این باورند که عوامل محیطی می توانند خطر بیماری پارکینسون را بالا ببرند. آنها تصور می کنند حشره کشها و علف کشهای مورد استفاده در کشاورزی و آلودگی های صنعتی و ترافیکی می توانند در ایجاد این شرایط نقش داشته باشند.

هرچند، شواهدی مبنی بر ارتباط عوامل محیطی با بیماری پارکینسون قطعی نیستند.

دلایل دیگر بیماری پارکینسون

"پارکینسونیسم" یک اصطلاح فراگیر است که برای توصیف علائم لرزش، خشکی عضلات و کندی حرکات به کار می رود.

بیماری پارکینسون، شایعترین نوع پارکیسونیسم است اما همچنین موارد نادری هم هستند که دلایل خاصی برایشان شناخته شده است.

این موارد شامل پارکیسونیسمی می شود که به دلایل زیر ایجاد می شوند:

دارو (پارکینسونیسم ناشی از دارو)- زمانی که بعد از مصرف داروهای خاصی مثل برخی از انواع داروهای آرامبخش علائم ایجاد می شوند و معمولا بعد از قطع دارو علائم رفع می شوند.

دیگر بیماریهای پیش رونده مغز- مثل فلج فوق هسته ای[6]، آتروفی (تحلیل رفتن) چند سیستمی و دژنراسیون (تخریب) کورتیکوبازال

بیماری مغزی عروقی – زمانی که سکته های مغزی کوچک باعث می شوند چند بخش از مغز بمیرند.

تشخیص بیماری پارکینسون

هیچ آزمایشی به طور قطع نشان نمی دهد که شما به بیماری پارکینسون دچار شده اید. پزشک شما بر اساس علائمتان، سابقه پزشکی و معاینات کامل فیزیکی تشخیص می دهد.

پزشکتان با شما درباره مشکلاتی که تجربه می کنید صحبت می کند و احتمالا از شما می خواهد که چند فعالیت فیزیکی یا ذهنی ساده مثل راه رفتن یا حرکت کردن را انجام دهید تا به تشخیص او کمک کنند.

پزشک شما در مراحل اولیه به سختی می تواند بگوید که شما به طور قطع بیماری پارکینسون دارید یا خیر زیرا علائم معمولا خفیفند.

ارجاع به یک متخصص

اگر پزشک شما به بیماری پارکینسون مشکوک شود شما را به یک متخصص ارجاع خواهد داد. این متخصص می تواند در زمینه های زیر تخصص داشته باشد:

نورولوژیست – متخصصی که در مورد بیماریهایی که روی مغز و سیستم عصبی اثر می گذارند تخصص دارد

متخصص بیماریهای سالمندان- متخصصی که در زمینه مشکلات افراد سالمند تخصص دارد

اگر پزشک شما تصور کند شما در مراحل اولیه بیماری پارکینسون قرار دارید باید در عرض 6 هفته به یک متخصص مراجعه کنید. اگر فکر کنند که در مراحل نهایی بیماری پارکینسون قرار دارید باید در عرض دو هفته به دیدن یک متخصص بروید.

متخصص به احتمال زیاد از شما می خواهد چند حرکت فیزیکی انجام دهید تا بتواند شما را ارزیابی کند که آیا در رابطه با حرکت مشکلی دارید یا خیر.

اگر دو علائم از سه علائم زیر را داشته باشید برای شما به احتمال زیاد تشخیص بیماری پارکینسون می دهند:

تکان خوردن یا لرزش بخشی از بدن که معمولا در زمان استراحت اتفاق می افتد

کندی حرکات (برادی کنزیا)

خشکی عضلات 

اگر علائم شما بعد از مصرف داروی موسوم به لوودوپا بهبود یافت به احتمال زیاد بیماری پارکینسون دارید.

اسکن های مغزی خاص  نیز در برخی موارد انجام می شود تا دلایل دیگر علائم شما مشخص شوند.

دریافت نتیجه تشخیص

زمانی که به شما گفته می شود بیماری پارکینسون دارید می تواند از لحاظ عاطفی ناراحت کننده باشد و اغلب درک نتیجه تشخیص مشکل است.

به همین دلیل لازم است که از حمایت خانواده خود و تیم پزشکی برخوردار باشید تا به شما کمک کنند نتایج تشخیص را بپذیرید.

درمان بیماری پارکینسون

چندین روش درمان وجود دارند که باعث می شوند زندگی با بیماری پارکینسون ساده تر شود و به شما کمک می کنند به صورت روز به روز با علائمتان کنار بیایید.

تلاش می شود تا بیماران پارکینسون بتوانند از این درمانهای حمایتی به طور فزاینده ای بر خوردار شوند.

فیزیوتراپی

یک فیزیوتراپ می تواند با انجام حرکات (کنترل) و تمرین برای کاهش خشکی عضلات و درد مفاصل به شما کمک کند.

یک فیزیوتراپ با هدف ساده تر کردن حرکات، بهبود بخشیدن به راه رفتن و انعطاف بدن شما به شما کمک می کند. همچنین تلاش می کند تا سطح سلامتی و توانایی شما را برای انجام وظایف خودتان بهبود بخشد.

کاردرمانی

یک کاردرمانگر بخشهایی که شما در زندگی روزمره در آنها مشکل دارید شناسایی می کند برای مثال، لباس پوشیدن یا خرید رفتن.

می تواند به شما کمک کند به راه حلهای عملی برسید و مطمئن شود که خانه شما امن است و به خوبی با شرایط شما آماده شده است. این کار به شما کمک می کند تا جای ممکن استقلال خود را حفظ کنید.

زبان و گفتار درمانی

بسیاری از افرادی که بیماری پارکینسون دارند مشکل بلع (دیسفاژی) و مشکل  تکلم دارند.

متخصص زبان و گفتاردرمانی می تواند اغلب با یاد دادن تمرینهای گفتار و بلع یا با فراهم کردن فناوریهای کمکی به کاهش مشکلات کمک کند.

مشاوره رژیمی

تغییرات رژیم غذایی برای افرادی که بیماری پارکینسون دارند به بهبودی علائمشان کمک می کند. این تغییرات شامل:

افزایش میزان فیبر در رژیم غذایی می شود و اطمینان از این که برای کاهش یبوست به اندازه کافی آب می خورید

افزایش میزان نمک در رژیم غذایی و خوردن وعده های غذایی کوچک و مکرر به کاهش مشکلات فشار خون پایین مثل سرگیجه به هنگام بلند شدن سریع کمک می کند

ایجاد تغییراتی در رژیم غذایی برای جلوگیری از کاهش وزن ناخواسته

اگر تیم پزشکی شما به این نتیجه برسند که ممکن است تغییر رژیم غذایی به  نفع شما باشد شاید لازم باشد به دیدن یک متخصص بروید متخصص سلامتی که برای مشاوره رژیم غذایی آموزش دیده است.

دارو

می توانید برای کاهش علائم اصلی بیماری پارکینسون مثل لرزش و مشکلات حرکتی از دارو استفاده کنید.

هرچند، تمام داروهای موجود برای همه بیماران مناسب نیستند و عوارض جانبی کوتاه مدت و بلند مدت متفاوتی دارند.

سه نوع دارویی که معمولا تجویز می شوند:

لوودوپا

آگونیست های دوپامین

مهارکننده های مونوآمین اکسیداز- بی

متخصص شما برای شما گزینه های دارویی از جمله خطر مرتبط با هر دارو را شرح می دهد به شما می گوید که کدام دارو برایتان بهتر است. همان طور که بیماری پیشرفت می کند و نیازهای شما تغییر می کنند لازم است در داروها به طور مرتب بازنگری شود.

درمان های غیرخوراکی

زمانی که کنترل علائم بیماری پارکینسون فقط با قرص مشکل باشد تعدادی از درمان های دیگر نیز لحاظ می شوند.

جراحی

بیشتر بیماران پارکینسون با دارو درمان می شوند هرچند یک نوع جراحی موسوم به تحریک عمقی مغز در برخی موارد به کار می رود.

اگر برای شما جراحی در نظر گرفته شود متخصص شما در مورد مزایا و معایب احتمالی آن با شما صحبت خواهد کرد.

تحریک عمقی مغز

تحریک عمق مغز شامل جراحی و کاشت یک ضربان ساز می شود همانند یک ضربان ساز قلب که در دیواره سینه کاشته می شود.

این کاشت به یک یا دو سیم ظریف متصل می شود که در زیر پوست قرار می گیرند و به طور دقیق در نواحی خاصی از مغز کاشته می شوند.

با ضربان ساز یک جریان الکتریکی ظریف ایجاد می شود که وارد سیم می شود و بخشهایی از مغز شما را که تحت تاثیر بیماری پارکینسون قرار دارد تحریک می کند.

هرچند جراحی بیماری پارکینسون را درمان نمی کند اما به کاهش علائم بیماری در برخی از افراد کمک می کند.

درمان علائم دیگر

افرادی که مبتلا به بیماری پارکینسون هستند علاوه بر علائم اصلی مثل مشکلات حرکتی علائم مختلف بیشتری را تجربه می کنند که نیاز به درمان جداگانه دارند.

این علائم شامل موارد زیر می شوند:

افسردگی و اضطراب – این علائم با معیارهای خود درمانی مثل ورزش، روان درمانی یا دارو درمان می شوند.

مشکلات خواب (بی خوابی)- با ایجاد تغییراتی در زمان خواب معمول خود می توانید این علائم را رفع کنید.

اختلال نعوظ- می توانید با دارو  این مشکل را حل کنید؛ 

تعریق شدید (هایپرهیدروز)- با استفاده از داروهای ضد عرق یا جراحی در برخی از موارد می توان این علائم را کاهش داد.

اشکال در بلع (دیسفاژی)- با خوردن غذاهای نرم یا با استفاده از لوله غذا در موارد حاد مشکل بهتر می شود. 

ریزش آب دهان  زیاد – این مشکل هم با انجام تمرینات بلع یا در موارد شدید با دارو و جراحی بهتر می شود 

بی اختیاری ادرار – این مشکل با انجام تمریناتی برای تقویت عضلات کف لگن، دارو یا جراحی در موارد حاد قابل درمان است؛ 

دمانس- با انجام درمان های ذهنی و دارو در برخی از موارد قابل درمان است.

درمان های کمکی و جایگزین

برای برخی از افرادی که بیماری پارکینسون دارند درمانهای مکمل به آنها حس بهتری می دهد. بسیاری ادعا می کنند با بسیاری از درمانهای کمکی برخی از علائم بیماری پارکینسون کاهش می یابند.

هرچند، هیچ شواهد بالینی مبنی بر تاثیر آنها روی کنترل علائم بیماری پارکینسون مشاهده نشده است.

بسیاری از مردم فکر می کنند درمانهای مکمل ضرری ندارند. هرچند برخی از آنها می توانند زیان آور باشند و نباید به جای داروهای تجویزی پزشک شما استفاده شوند.

اگر در نظر دارید از درمان های جایگزین به همراه داروهای تجویزی استفاده کنید اول این ایده را با تیم درمان خود درمیان بگذارید.

زندگی با بیماری پارکینسون

بسیار مهم است اگر به بیماری پارکینسون مبتلا هستید هر آنچه که می توانید انجام دهید تا به لحاظ فیزیکی و ذهنی سالم بمانید.

ورزش و خوردن غذاهای سالم

ورزش منظم مخصوصا برای رفع خشکی عضلات، بهبودی خلق و خو و رفع استرس اهمیت دارد.

فعالیتهای بسیاری هستند که می توانید برای حفظ سلامت خود انجام دهید از ورزشهای پرتحرک مثل تنیس و دوچرخه سواری گرفته تا ورزشهای سبکتر مثل پیاده روی، باغبانی و یوگا.

باید همچنین تلاش کنید تا رژیم غذایی متعادل داشته باشید که همه گروههای غذایی در آن بگنجند تا مواد مغذی مورد نیاز برای سلامت شما به بدنتان برسد.

واکسیناسیون

هر فردی که بیماری مزمن دارد باید تشویق شود واکسن سالانه آنفولانزا را هر پاییز دریافت کند.

واکسیناسیون پنوموکوک نیز معمولا توصیه می شود که واکسن یک بار تزریق است و در مقابل عفونت سینه موسوم به سینه پهلو یا ذات الریه(پنومونی) پنوموکوکی از بدن محافظت می کند.

خویشاوندها و آشنایان

زمانی که برای شما تشخیص بیماری پارکینسون بدهند فشار زیادی به شما به خانواده و دوستانتان وارد می شود. صبحت راجع به شرایطتان با افراد دیگر حتی اگر از نزدیکانتان باشند سخت است اما اعضا خانواده و دوستان با کمک و درک شرایط شما می توانند به بهتر شدن شرایط کمک نمایند.

سر وکله زدن با بدتر شدن علائم، مثل افزایش سختی حرکات، ممکن است باعث دلسردی و ناامیدی شما شود. 

حمایت

اگر راجع به شرایطتان هر گونه سوالی دارید با پزشک یا پرستار کارآزموده بیماری پارکینسون صحبت کنید.

همچنین ممکن است صحبت با یک مشاوره کارآزموده یا متخصص یا شخصی که در این عرصه فعالیت می کند مفید باشد. پزشک جراح شما اطلاعات کاملی در این باره دارد.

برخی از مردم صحبت با افراد دیگر مبتلا به بیماری پارکینسون یا گروههای حمایتی محلی یا چت رومهای اینترنتی را مفید می یابند.

کار و امور مالی

زمانی که برای شما بیماری پارکینسون تشخیص داده شود به این معنی نیست که باید دست از کار بکشید. بسیاری از مردم در این شرایط سالها بعد از تشخیصشان به کار کردن ادامه می دهند.

شاید برای شما به دلیل بیماری پارکینسون لازم باشد که به صورت پاره وقت کار کنید.

رانندگی

اگر برای شما بیماری پارکینسون تشخیص دادند باید به راهنمایی رانندگی اطلاع دهید.

لزوما مجبور نیستید رانندگی را کنار بگذارید. از شما خواسته می شود فرمی را پر کنید تا اطلاعات بیشتری از شرایط شما علاوه بر جزئیات دیگر راجع به پزشکان و متخصصان شما ثبت شود.  اداره راهنمایی رانندگی از این فرم استفاده می کند تا تصمیم بگیرد شما برای رانندگی مشکلی ندارید یا خیر.

[1] anosmis

[2] Substantia nigra

[3] occupational therapy

[4] dystonia

[5] hyperhidrosis

[6] supranuclear palsy