بیماری نورون حرکتی(MND)

بیماری نورون حرکتی یک بیماری نادر است که به تدریج منجر به آسیب قسمت هایی از سیستم عصبی میشود. این امر سبب ضعف و تحلیل عضلانی واضح میشود.

بیماری نورون حرکتی که با عنوان اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS) نیز شناخته می‌شود، زمانی رخ می دهد که سلول های اختصاصی عصبی مغز و نخاع با نام نورون های حرکتی دیگر به درستی کار نکنند. که به آن تحلیل نورون گفته میشود.

نورونهای حرکتی فعالیت‌های مهم عضلانی را کنترل می کنند، از جمله:

  • گرفتن اجسام در دست
  • پیاده روی
  • صحبت کردن
  • بلعیدن
  • نفس کشیدن

با پیشرفت این بیماری، مبتلایان در انجام فعالیت‌های بالا به مشکل بر می خورند و در نهایت برای آنها انجام این فعالیت ها نا ممکن می شود.

علت توقف عملکرد نورون های حرکتی مشخص نیست. در ۵ درصد مبتلایان، سابقه خانوادگی در بیماری نورون حرکتی و یا بیماری های مرتبط با نام زوال عقل فرانتوتمپورال وجود دارد. به آن بیماری نورون حرکتی خانوادگی می گویند. در بیشتر موارد ژن های معیوب در پیشرفت این بیماری نقش دارند.

آزمایش خاصی برای  تشخیص این بیماری وجود ندارد.

تشخیص طبق نظر متخصص اعصاب (نورولوژیست) صورت می گیرد. تشخیص بیماری نورون حرکتی معمولاً برای یک متخصص مغز و اعصاب با تجربه آسان است اما در بعضی مواقع برای تشخیص دقیق این بیماری، به آزمایش های تخصصی نیاز است.

پیشرفت علائم

علائم بیماری نورون حرکتی طی هفته‌ها و ماه‌ها به تدریج بروز می‌یابد. در ابتدا معمولاً یک طرف بدن را درگیر کرده و به تدریج بدتر میشود.

علائم رایج اولیه عبارتند از:

  • ‏قدرت گرفتن ضعیف، که برداشتن و نگه داشتن اجسام را دشوار میکند.
  • ضعف در شانه ها که بالا بردن دست ها را سخت میکند.
  • پیچ خوردن پا که ناشی از مچ ضعیف پا می باشد.
  • کشیدگی پا
  • لکنت زبان (دیس ارتیا)

این علائم معمولا دردناک نیستند.

با پیشرفت آسیب، این علائم به بخش های دیگر بدن نیز گسترش می یابند و این بیماری بسیار ناتوان کننده تر می شود. سرانجام ممکن است یک فرد مبتلا به بیماری نورون حرکتی قادر به راه رفتن و حرکت نباشد. برقراری ارتباط، بلعیدن و نفس کشیدن نیز ممکن است بسیار دشوار شود.

در ۱۵ درصد موارد، بیماری نورون حرکتی با نوعی زوال عقلی که بر روی شخصیت و رفتار تاثیر می گذارد، در ارتباط می باشد. که به آن زوال عقل فرانتوتمپورال میگویند و جزء اولین ویژگی هایی است که در بیماری نورون حرکتی رخ می دهد. فرد مبتلا ممکن است متوجه تفاوت رفتار و شخصیت خود نشود.

چه کسانی به بیماری نورون حرکتی مبتلا می شوند؟

بیماری نورون حرکتی بیماری نادری است.هر سال از هر ۱۰۰ هزار نفر تقریباً دو نفر با آن مبتلا می شوند. این بیماری می‌تواند بزرگسالان را در هر سنی، از جمله نوجوانی، تحت تاثیر قرار بدهد، اگرچه به ندرت این اتفاق می افتد. این بیماری معمولاً در افراد بالای ۴۰ سال تشخیص داده میشود اما اغلب افراد مبتلا به این بیماری در سن ۶۰ سالگی اولین علائم را بروز می دهند. این بیماری مردان را نسبت به زنان، بیشتر درگیر میکند.

درمان بیماری نورون حرکتی

در حال حاضر هیچ روش درمانی برای بیماری نورون حرکتی وجود ندارد. هدف از درمان عبارتند از:

  • ایجاد احساس راحتی  در فرد بیمار و داشتن بهترین کیفیت زندگی ممکن
  • بهبود عملکرد از دست‌رفته مانند حرکت کردن، برقراری ارتباط، بلعیدن و نفس کشیدن

برای مثال ماسک های تنفسی می تواند به بهبود علائم تنفسی و ضعف کمک کند و لوله های تغذیه ای (با نام گاستروستومی) به حفظ تغذیه مطلوب و راحتی کمک می کند. در صورت لزوم، میتوان از داروهایی برای کنترل ترشح شدید بزاق استفاده کرد.

دارویی به نام ریلوزول در بهبود حال عمومی بیماران تاثیر کمی داشته اما نمی تواند از پیشرفت بیماری جلوگیری کند.

علائم بیماری نورون حرکتی

علائم اولیه بیماری نورون حرکتی قبل از اینکه به کل بدن پخش شود، ابتدا قسمت های خاصی از بدن را درگیر می کند .

در صورت داشتن علائم اولیه بیماری نورون حرکتی باید در اسرع وقت به پزشک خود مراجعه کنید. بر اساس شواهد موجود مراقبتهای ویژه می تواند باعث بهبود کلی فرد شود.

علائم بیماری معمولاً از الگوی خاصی پیروی می کند و به سه مرحله تقسیم می شود:

  • مرحله اولیه
  • مرحله پیشرفته
  • مرحله پایانی

علائم اولیه

علائم اولیه بیماری نورون حرکتی طی زمان به آرامی بروز می یابد. اشتباه گرفتن علائم اولیه با سایر بیماری هایی که  سیستم عصبی را درگیر می‌کنند، بسیار محتمل است.

بیماری شروع شونده از اندام ها

در حدود دو سوم افراد مبتلا به بیماری نورون حرکتی اولین علائم در بازو و یا پا بروز پیدا می کند که گاهاً به آن بیماری شروع شونده از اندام ها میگویند. این علائم عبارتند از:

  • ضعف در گرفتن اجسام، که نگه داشتن و برداشتن اجسام را دشوار می‌کند
  • ضعف در شانه ها، که بالا بردن دست ها را دشوار می کند
  • پیچ خوردن پا، که ناشی از ضعف استخوان باسن و مچ پا است

بروز این علائم معمولا بدون درد است و با انقباض گسترده عضلات همراه است و می تواند سبب از دست رفتن عضلات با کاهش وزن قابل توجه باشد.

بیماری شروع شونده از بصل النخاع

در یک چهارم موارد این مشکلات بیشتر عضلات مربوط به صحبت کردن و بلعیدن را درگیر می‌کنند. افزایش لکنت زبان معمولاً اولین علامت این نوع بیماری نورون حرکتی است و ممکن است به اشتباه سکته مغزی تشخیص داده شود. 

با پیشرفت بیماری بلعیدن ممکن است دشوارتر شده و به طور اشتباه با انسداد حلق تشخیص داده شود.

بیماری شروع شونده از ریه

در موارد بسیار نادر بیماری نورون حرکتی می تواند با درگیر کردن ریه ها شروع شود، نه اینکه در آخر بیماری ریه را درگیر کند. در بعضی موارد علائم اولیه واضح هستند مانند مشکلات تنفسی و تنگی نفس. 

در باقی موارد علائم واضح نیستند از جمله بیدار شدن مکرر از خواب در شب، زیرا مغز به طور موقت دچار کمبود اکسیژن میشود همچنین ممکن است که فرد روز بعد خسته بوده و سردرد را تجربه کند.

علائم پیشرفته

با پیشرفت بیماری نورون حرکتی نمی توان بین انواع مختلف این بیماری تفاوت قائل شد زیرا تقریباً بیشتر قسمتهای بدن را درگیر میکند. سرعت گسترش بیماری متفاوت است اما به طور کلی ثابت باقی می ماند. در واقع سرعت گسترش آن نه بیشتر می‌شود و نه کمتر.

علائم عضلانی

اندام ها به تدریج ضعیف می شوند و به تدریج عضلات تحلیل می‌رود در نتیجه فرد مبتلا به سختی می تواند اندام های آسیب دیده را حرکت دهد.

ممکن است دچار گرفتگی عضلات شوید که به آن اسپاسم می‌گویند. تحلیل عضلانی و گرفتگی عضلات می تواند باعث دردهای مفصلی شود.

مشکلات گفتاری و بلعیدن

حداقل دو سوم افراد مبتلا به بیماری نورون حرکتی با پیشرفت بیماری صحبت کردن و بلعیدن را دشوار می دانند. با این حال ممکن است دچار خفگی شوند اما خفگی علت مرگ آنها نمی باشد.

مشکلات بزاقی

کاهش بلعیدن منجر به تشدید ترشح بزاق می شود. معمولاً به دلیل ضعف عضلات برای کنترل سرفه، تخلیه بزاق از سینه و حلق مشکل می باشد.

خمیازه کشیدن شدید

بعضی از افراد مبتلا به بیماری نورون حرکتی خمیازه های بیش از حد غیر قابل کنترل را حتی زمانی که خسته نیستند، تجربه می کنند که این می تواند باعث درد در فک شود

تغییرات احساسی

بیماری نورون حرکتی ممکن است منجر به ضعف در توانایی فرد در کنترل احساسات شود. به ویژه هنگامی که این ضعف در عضلات کنترل کننده گفتار و بلع باشد. یکی از رایج ترین علائم، گریه های ناگهانی و غیر قابل کنترل فرد و یا خنده های ناگهانی ایشان می باشد که پزشکان به آن سستی احساسی میگویند.

تغییر در توانایی ذهنی

افراد مبتلا به بیماری نورون حرکتی ممکن است مشکلات قابل توجهی در تمرکز، برنامه ریزی و استفاده از زبان داشته باشند که به آن تغییرات شناختی گفته می شود و با بیماری به نام زوال عقلی فرانتوتمپورال(پیشانی گیجگاهی) همپوشانی دارد.

این تغییرات معمولاً واضح نیستند که منجر میشود تشخیص آن از فرایند افزایش سن سخت شود و به طور معمول بر توانایی فرد در تصمیم گیری های شخصی تاثیر نمی گذارد. حدود ۱۵ درصد افراد مبتلا به بیماری نورون حرکتی، علایم فرانتوتمپورال را بروز می دهند. افراد مبتلا ممکن است به مشکلات رفتاری و شخصیتی خود آگاه نباشند.

مشکلات تنفسی 

از آنجایی که اعصاب و ماهیچه ها که به کنترل ریه ها کمک می کنند، به تدریج بیشتر آسیب می بینند. در نتیجه کارایی تنفس فرد کاهش می یابد.

احساس تنگی نفس ممکن است بعد از انجام فعالیت های روزانه مانند بالا رفتن پله ها بروز یابد اما بعد از مدت ها فرد بیمار ممکن است حتی هنگام استراحت نیز تنگی نفس را تجربه کند.

تنگی نفس ممکن است در شب مشکل ساز باشد. برخی افراد در حالت خوابیده به سختی نفس میکشد. باقی افراد ممکن است به دلیل تنگی نفس، هنگام شب بیدار شوند.

با پیشرفت بیماری نورون حرکتی استفاده از ماسک تنفسی غیر تهاجمی می‌تواند در شب برای بهبود در کیفیت خواب و کاهش خواب و خواب آلودگی در روز کمک کننده باشد.

علائم مرحله آخر

با رسیدن بیماری نورون حرکتی به مرحله آخر، بیمار مبتلا ممکن است موارد زیر را تجربه کند:

  • افزایش فلج بدن که به معنای نیاز به کمک در انجام فعالیت های روزانه است
  • تنگی نفس شدید

در نهایت کمک غیرتهاجمی تنفسی برای جبران عملکرد از دست رفته ریه ها کافی نمی باشد.

در این مرحله بیشتر افراد مبتلا به بیماری نورون حرکتی، قبل از اینکه به خواب عمیق فرو روند، به طور فزاینده‌ای خواب آلوده می شوند. اینجا همان جایی است که به آرامی فوت می کنند.

علائم ثانویه

بعضی افراد مبتلا به بیماری نورون حرکتی علائم  دیگری که لزوما ناشی از این بیماری نیست اما با استرس زندگی کردن با آن در ارتباط است را تجربه می کنند از جمله: افسردگی، بی‌خوابی و اضطراب.

اگرچه بسیاری از افراد مبتلا به نورون حرکتی به پایان زندگی خود فکر می کند اما این اتفاق رایج نیست .مخصوصاً فردی که از حمایت خانواده و جامعه خود برخوردار است.

علل بیماری نورون حرکتی

بیماری نورون حرکتی زمانی اتفاق می‌افتد که سلول‌های عصبی خاصی (نورون های حرکتی) در مغز و نخاع به طور تدریجی عملکرد خود را از دست بدهند. علت این اتفاق واضح نیست در بسیاری از موارد فرد بیمار سابقه خانوادگی این بیماری را ندارد که به آن بیماری نورون حرکتی تک گیر می گویند. محققان باور دارند که علت این بیماری ترکیبی است از عوامل ژنتیکی و محیطی آسیب زننده که منجر به کاهش توانایی کنترل این آسیب ها و تخریب غیرقابل برگشت نورون میشود.

۵ درصد افراد مبتلا به نورون حرکتی در افراد نزدیک خانواده خود سابقه این بیماری را دارند که به زوال عقل فرانتوتمپورال شناخته می‌شود. به آن بیماری نورون حرکتی خانوادگی نیز گفته می شود که می تواند ارثی باشد و با مشکلات ژنتیکی که می تواند در سنین پایین مشکلاتی را ایجاد کند در ارتباط باشد.

تشخیص بیماری نورون حرکتی

در صورت تجربه علائم اولیه این بیماری مانند ضعف و ناتوانی درگرفتن اجسام به پزشک خود مراجعه کنید.

پزشک بعد از آزمایشات و معاینات اولیه ممکن است شما را به متخصص مغز و اعصاب (نورولوژیست) برای آزمایشات بیشتر ارجاع دهد.

تشخیص بیماری نورون حرکتی در مراحل اولیه ممکن است دشوار باشد زیرا در بیشتر موارد ،علائم اولیه با سایر بیماری ها همپوشانی دارد ازجمله:

  • به دام افتادن اعصاب و فشرده شدن آن ها – ساییدگی و شکستن استخوان ها ممکن است  باعث به دام افتادن و فشردگی نخاع شود.
  • نوروپاتی محیطی - وقتی که سیستم اعصاب در اثر بیماری دیگر آسیب می بیند مانند دیابت نوع ۲

آزمایش اولیه

بیماری نورون حرکتی معمولاً توسط متخصص مغز و اعصاب بر اساس علائم و  معاینات فیزیکی تشخیص داده می‌شود.

یک آزمایش خاص برای تشخیص این بیماری وجود ندارد در حالی که متخصص مغز و اعصاب بر اساس علائم و معاینه فیزیکی می تواند این بیماری را تشخیص دهد. چندین آزمایش مختلف ممکن است جهت بررسی علل محتمل علائم انجام شود. این آزمایش ها شامل موارد زیر می باشند:

  • آزمایش خون - که می‌تواند به چندین دلیل انجام شود. از جمله بررسی ارگان های خاص مانند تیروئید و یا بررسی شاخص هایی برای ضعف عضلانی مانند کراتین کیناز
  • اسکن تصویربرداری رزونانس - برای تهیه تصویر دقیق از درون مغز و ستون فقرات
  • الکترومیوگرافی (EMG) - فعالیت الکتریکی عضلات شما را اندازه گیری کرده و  نشان می‌دهد نورون های حرکتی شما چگونه کار میکند.
  • آزمایش هدایت عصبی – مانند EMG  است اما سرعت هدایت الکتریکی نورون ها را اندازه میگیرد.
  • گرفتن مایع نخاعی - نمونه برداری از مایع نخاعی برای آزمایش التهاب اعصاب
  • نمونه برداری از عضلات - در موارد نادر نمونه عضله برای بررسی مشکلات عضلانی و عصبی برداشته می شود

درمان بیماری نورون حرکتی 

هیچ درمانی برای بیماری نورون حرکتی وجود ندارد اما روش های درمانی می تواند به تسکین علائم کمک کرده و سرعت پیشرفت بیماری را کاهش دهد.

تیم مراقبت از شما

در صورت تشخیص این بیماری باید شما را به متخصصان مراقبت های سلامتی ارجاع دهند که به این تیم ها، تیم های چند رشته ای گفته میشود که به طور معمول شامل یک نورولوژیست و یک پرستار متخصص می باشد.

تصمیم گیری از قبل

یک اصل در مراقبت های پزشکی این است که بیمار بداند تصمیم‌گیرنده نهایی تمام اقداماتی که برای او انجام می شود، خود او است. بسیاری از افراد مبتلا به بیماری نورون حرکتی از قبل تصمیمات خود را می گیرند (گاها دستورالعمل قبلی گفته می‌شود). در این مواقع شما ارجحیت درمانی خود را از قبل اعلام می کنید زیرا ممکن است بعداً به دلیل شدت بیماری نتوانید تصمیمات خود را بیان کنید.

مواردی که می‌توانید از قبل اعلام کنید عبارتند از:

اگر می خواهید در زمان رسیدن به مرحله آخر بیماری نورون حرکتی در خانه و یا بیمارستان درمان شوید.

نوع دارویی که تمایل دارید در شرایط خاص دریافت کنید.

در صورت عدم توانایی بلعیدن غذا و یا مایعات آیا تمایل دارید از لوله تغذیه غذا دریافت کنید.

اگر در مرحله آخر بیماری نورون حرکتی دچار نارسایی تنفس شدید آیا تمایل دارید با استفاده از روش های مصنوعی مانند قرار دادن تراشه در گلوی خود (تراکستومی) تنفس کنید

آیا تمایل دارید بعد از مرگ اعضای بدن خود را اهدا کنید (مغز و نخاع افراد مبتلا به بیماری نورون حرکتی برای تحقیقات پیش رو بسیار ارزشمند است)

تیم مراقبت شما می‌تواند در مورد تصمیم های بعدی به شما مشاوره دهد.

ریلوزول 

ریلوزول تنها دارویی است که برای بیماران مبتلا به بیماری نورون حرکتی فوایدی نشان داده است. تصور می شود این دارو با کاهش حساسیت سلول های عصبی به نوروترانسمیتر گلوتامات باعث کاهش آسیب تدریجی سلول های عصبی شده و پیشرفت بیماری را آهسته نماید.

در تحقیقات پزشکی ریلوزول مدت زمان زندگی فرد را بین ۲ تا ۳ ماه افزایش داد اگرچه در افراد مختلف، متفاوت است و این بیماری حتی با دریافت ریلوزول به پیشرفت خود ادامه می دهد.

درمان علائم

طیف وسیعی از روش‌های درمانی می‌تواند علائم بیماری نورون حرکتی شما را کاهش داده و کیفیت زندگی شما را بهبود بخشد.

گرفتگی عضلات

گرفتگی عضلات با فیزیوتراپی و در بعضی موارد با دارویی به نام کینین میتواند، بهبود یابد.

سفتی عضلات

سفتی عضلات که به آن اسپاسم می گویند ممکن است با مصرف داروهایی مانند باکلوفن که کمک به شل شدن عضلات می کند درمان شود. عوارض جانبی احتمالی عبارتند از ضعف و خستگی.

ترشح شدید بزاق 

ترشح شدید بزاق با مصرف چندین دارو قابل درمان است. یکی از داروهای پرکاربرد پچ های پوستی هیدروبرومید

هیوسین می‌باشد. این دارو برای درمان بیماری حرکتی طراحی شده است اما از آن زمان برای کاهش جریان بزاق استفاده میشود. آمی تریپتیلین، قطره چشمی آتروپین برای استفاده در زبان، گلیکوپیرولات یا تزریق سم بوتولیسم داروهای جایگزین هستند که برای کنترل ترشح شدید بزاق استفاده میشوند.

مشکلات ارتباطی

همه افراد مبتلا به بیماری نورون حرکتی دچار مشکلات قابل توجه گفتاری نمی شوند اما برای افرادی که این مشکل را دارند کمک های زیادی انجام می شود.گفتار درمان می‌تواند چندین روش و تکنیک را برای افزایش وضوح صحبت به شما یاد دهد. با پیشرفت بیماری نورون حرکتی ممکن است به تکنولوژی کمکی برای برقراری ارتباط نیاز داشته باشید. درمانگر شما می‌تواند موثرترین وسیله ارتباطی را به شما توصیه کند

مشکلات بلعیدن

همه افراد مبتلا به بیماری نورون حرکتی مشکلات بلع (دیسفاژی) قابل توجهی را تجربه نمی کنند. دیسفاژی ممکن است مانع خوردن و آشامیدن شود. اگر غذاها از مسیر اشتباهی وارد ریه ها شود ممکن است باعث عفونت قفسه سینه (آسپیراسیون) شود. کاهش وزن ناشی از تغذیه نامناسب می‌تواند وضعیت بیماری نورون حرکتی را تسریع کند.

یک روش درمانی رایج که به طور گسترده جهت درمان دیسفاژی به کار می رود، لوله تغذیه نازک است که به‌عنوان لوله گاستروستومی آندوسکوپی(PEG)  شناخته می‌شود. این لوله از طریق یک برش کوچک در سطح شکم با جراحی در معده شما قرار داده می شود. فعالیتهای روزانه شما را مانند حمام کردن و شنا کردن محدود نمی کند. توصیه میشود قبل از اینکه عضلات تنفسی به طور قابل توجهی ضعیف شوند، لوله را کار بگذارید، حتی اگر برای مدتی برای تغذیه از آن استفاده نشود.

تسکین درد 

بیماری نورون حرکتی به طور کلی بیماری دردناکی نیست. اگر احساس درد دارید غالبا ناشی از درد مفاصل است که به دلیل ضعف عضلانی و یا تغییر وضعیت بدن ایجاد میشود. نوع مسکن تجویز شده به شدت درد بستگی دارد. درد خفیف تا متوسط را اغلب می‌توان با استفاده از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی(NSAIDs)  مانند ایبوپروفن کنترل کرد. دردهای شدیدتر بسیار نادر است اما می تواند با مصرف مسکن های مخدر مانند مورفین درمان شود. در بعضی موارد نوعی دارو با نام گاباپنتین استفاده می شود که مخصوصاً برای درمان صرع طراحی شده اما از آن برای تسکین درد نیز استفاده میشود. یکی از عوارض جانبی گاباپنتین خواب آلودگی است.

مشکلات تنفسی

با پیشرفت بیماری نورون حرکتی ماهیچه هایی که به تنفس کمک میکنند، ضعیف تر شده و تنفس شما به تدریج سطحی تر می شود، همراه با سرفه های ضعیف تر. 

مشکلات تنفسی معمولاً به تدریج بروز می یابند. اگرچه می تواند به عنوان اولین نشانه بیماری نورون حرکتی نیز شناخته شوند

بسیار مهم است که قبل از بروز مشکلات تنفسی با پزشک خود مشورت کنید. پزشک و یا متخصص اعصاب شما در صورت لزوم ممکن است شما را به متخصص ریه ارجاع دهد.

بسیاری از افراد مبتلا به بیماری نورون حرکتی برای تنفس بهتر معمولاً هنگام خواب از تهویه مکانیکی غیر تهاجمی(NIV)استفاده میکنند. هوای اتاق (به غیر از اکسیژن) در داخل یک جعبه کوچک وارد شده، فیلتر می شود و با هر تنفس از طریق ماسک صورت و یا لوله نازال به داخل ریه ها پمپ می شود.

NIV برای همه بیماران مناسب نمی‌باشد. متخصص ریه و متخصص درد شما میتواند درباره گزینه‌های موجود مشاوره دهند.

انتخاب نوع روش درمانی در صورت نارسایی تنفسی بخش مهمی در تنظیم برنامه درمانی می باشد که احتمالا تصمیم بسیار دشوار و ناراحت کننده ای می باشد. ممکن است بخواهید در مورد آن با عزیزانتان مشورت کنید. تیم مراقبت نیز در این باره به شما مشاوره می‌دهند اما تصمیم نهایی بر عهده خودتان است.

درمان های تکمیلی

برخی از افراد مبتلا به بیماری نورون حرکتی درمانهای تکمیلی را مفید می دانند. این درمان ها شامل ترکیبی از روش های درمانی متداول با روش های درمانی غیر پزشکی مانند طب سوزنی می باشد. روش های درمانی تکمیلی اگرچه نمی توانند سرعت پیشرفت بیماری نورون حرکتی را آهسته تر کنند اما می‌تواند به کاهش استرس و آسانتر کردن کارهای روزانه شما کمک کنند. قبل از انجام روش درمانی تکمیلی باید با تیم درمانی خود مشورت کنید و از با تجربه و واجد شرایط بودن آنها اطمینان حاصل کنید.

توصیه به مراقبین

مراقبت از فردی که به بیماری نورون حرکتی مبتلا است ممکن است از نظر جسمی و روحی بسیار طاقت فرسا باشد و نیازمند حمایت زیادی می باشد.