بیماری لثه

بیماری لثه، بیماری شایعی است که در آن لثه­ ها دچار تورم، زخم و یا عفونت می­شود. اغلب بزرگسالان به این بیماری مبتلا می­شوند و حداقل یکبار آن را تجربه می­کنند. این بیماری در کودکان کمتر دیده می­شود. در صورت ابتلا  به بیماری لثه، دچار خونریزی لثه به هنگام مسواک زدن می­ شوید و احساس بوی بد دهان خواهید داشت، که در واقع این علائم مراحل اولیه بیماری لثه یعنی التهاب لثه می­باشد.

عدم درمان التهاب لثه منجر به بیماری پریودنتیت می ­شود، که بر روی بافت­ هایی که دندان­ها را حمایت کرده و ثابت در جای خود نگه می­دارند، تأثیر می­گذارد. همچنین عدم درمان پریودنتیت باعث آسیب استخوان فک می­شود و ممکن است فضای کوچکی بین لثه و دندان­ها ایجاد کند و در این صورت باعث لق شدن دندان و افتادن آن­ها شود.

علل بیماری لثه 

بیماری لثه به دلیل تجمع پلاک روی دندان­ها ایجاد می­شود که ماده چسبناک حاوی باکتری است. برخی از این باکتری­ها بی­ خطر هستند اما برخی دیگر به سلامت لثه ­ها آسیب می­رسانند. اگر این پلاک­ ها توسط مسواک از روی دندان­ها پاک نشوند، ممکن است تجمع آن­ها باعث تحریک دندان و منجر به قرمزی همراه با خونریزی، تورم و درد شود.

چه زمانی به دندانپزشک مراجعه کنیم؟

اگر لثه ­ها دردناک و متورم باشد و دچار خونریزی به هنگام مسواک زدن شدید باید به دنداپزشک مراجعه کنید.

دندانپزشک معاینه دقیقی برای سلامت لثه انجام می­دهد که ممکن است به صورت قراردادن چوب مخصوص دندانپزشکی (پروب پریودنتال) در کنار دندان­ها باشد.  در برخی موارد ممکن است نیاز به اشعه ایکس برای بررسی وضعیت دندان و استخوان فک باشد.

پیشگیری و درمان بیماری لثه

اگر بیماری لثه خفیف باشد می­توان با بهداشت مناسب دهان و دندان آن را درمان کرد. که شامل مسواک زدن حداقل دو بار در روز و استفاده از نخ دندان بصورت منظم است. 

همچنین باید بطور دوره ­ای تحت معاینه دندانپزشکی قرار گرفت.

در اغلب موارد دندانپزشک دندان­ها را کاملاً از هرگونه پلاک سخت (جرم) پاکسازی می­کند. همچنین به شما آموزش می­دهد که چگونه بطور مرتب دندان­ ها را تمیز کنید تا از تجمع پلاک در آینده جلوگیری شود.

در صورت ابتلا به بیماری لثه باید تحت درمان پزشکی و دندان پزشکی قرار بگیرید؛ در برخی موارد ممکن است نیاز به انجام جراحی باشد، که این کار توسط متخصص بیماری­های لثه (پریودنتیست) انجام می­شود.

معاینات دندانپزشکی

با انجام منظم معاینات دندانپزشکی هرگونه مشکل در دندان و لثه­ ها را تشخیص داده و باعث درمان به موقع آن می­شود.

در صورت عدم ابتلا به بیماری لثه و برخورداری از سلامت دهان و دندان ممکن است نیاز به معاینه دوره ­ای هر یک یا دو سال باشد.

اگر سابقه بیماری لثه دارید ممکن است نیاز به مراجعه مرتب به دندانپزشک داشته باشید. در هر ویزیت از دندانپزشک بخواهید شما را در مورد زمان ویزیت بعدی راهنمایی کند.

اگر احتمال افزایش خطر ابتلا به بیماری لثه- به عنوان مثال سیگار کشیدن یا دیابت- را دارید ممکن است توصیه شود که در دوره ­های کوتاه مدت به پزشک مراجعه کنید تا دندان و لثه­ های شما کنترل شود.

عوارض بیماری لثه

اگر در صورت عدم درمان بیماری لثه به پریودنتیت مبتلا شده ­اید ممکن است عوارض زیر را در مراحل بعد داشته باشید. مانند:

آبسه لثه (توده دردناک چرکی)

تحلیل لثه

لقی دندان­ ها

افتادن دندان­ ها 

علائم بیماری لثه

لثه­ سالم صورتی، سفت و محکم است و باعث نگه داشتن ایمن دندان در جایگاه خود می­شود. باید در نظر داشت که نباید موقع مسواک زدن یا لمس کردن، لثه­ ها دچار خونریزی شوند.

بیماری لثه همواره دردناک نیست و ممکن است از ابتلای به آن تا بروز علائم مطلع نشوید، بنابراین انجام معاینات منظم دندانپزشکی ضروری است.

علائم اولیه

علائم ابتدایی بیماری لثه می­تواند شامل موارد زیر باشد:

لثه­ های متورم و قرمز

خونریزی لثه پس از مسواک زدن و یا استفاده از نخ دندان

که این مرحله از بیماری لثه باعث ایجاد بیماری التهاب لثه می­شود.

علائم پیشرفته

در صورت عدم درمان التهاب لثه، بافت­ ها و استخوان­ هایی که از دندان­ها حمایت می­کنند تحت تأثیر قرار می­گیرند که به آن پریودنتیت یا بیماری پریودنتال می­گویند. علائم پریودنتیت شامل موارد زیر است:

بوی بد دهان (هالیتوزیس)

احساس طعم ناخوشایند در دهان

لق شدن دندان که منجر به مشکل شدن غذا خوردن می ­شود.

آبسه لثه (توده چرکی در زیر لثه یا دندان)

التهاب لثه نکروزان اولسراتیو حاد

این بیماری (ANUG) در موارد نادر بطور ناگهانی ایجاد می­شود. علائم آن شدیدتر از علائم بیماری لثه است و می­تواند شامل موارد زیر باشد:

خونریزی، لثه دردناک

زخم­ های دردناک

تحلیل لثه­ بین دندان­ ها 

بوی بد دهان

احساس طعم فلز در دهان

بزاق بیش از حد در دهان

مشکل بلع یا صحبت کردن

دمای بالا (تب)

چه زمانی به دندانپزشک مراجعه کنیم؟

اگر به بیماری لثه یا ANUG مشکوک هستید هر چه سریع­ تر به پزشک مراجعه کنید.

علل بیماری لثه

بیماری لثه توسط عوامل مختلفی ایجاد می­شود اما عدم بهداشت مناسب دهان و دندان شایع­ترین علت است.

بهداشت نامناسب دهان، مانند مسواک زدن نادرست و نامنظم دندان باعث تجمع پلاک روی دندان می­شود.

پلاک

باکتری­ های موجود در دهان با بزاق ترکیب شده و ایجاد پلاک می­کنند که برروی دندان­ها تجمع می­یابند.

با مصرف غذا و نوشیدنی پرکربوهیدرات (غذاهای شیرین یا نشاسته ­ای)، باکتری­ های موجود در پلاک آن­ها را (کربوهیدرات­ها) به انرژی مورد نیاز تبدیل و همزمان باعث ایجاد اسید می­شوند. با گذشت زمان اسید موجود در پلاک باعث شکستن سطح دندان و پوسیدگی آن می­شود.

باکتری ­های دیگر موجود در پلاک می­توانند باعث تحریک لثه شده و آن­ها را ملتهب و زخم کنند.

پلاک­ ها معمولاً با مسواک زدن و استفاده از نخ دندان از بین می­روند اما اگر اقدامی برای از بین بردن آن­ها انجام نشود، ماده­ای به نام تارتار(جرم دندان) برروی دندان تشکیل می­شود. تارتار محکم­تر از پلاک به دندان می­چسبد و معمولاً توسط دندانپزشک برداشته می­شود.

چه کسانی در معرض خطر بیشتری هستند؟

موارد مختلف و همچنین مواردی مانند رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان باعث افزایش خطر ابتلا به بیماری های لثه می­شوند که این موارد عبارتند از:

سیگار کشیدن

سن- بیماری لثه با افزایش سن تشدید می­ شود.

سابقه خانوادگی بیماری لثه

دیابت- بیماری مادام ­العمری که باعث افزایش سطح قندخون می­شود.

سیستم ایمنی ضعیف– به عنوان مثال شرایطی مانند HIV  و AIDS یا درمان­های خاص مانند شیمی ­درمانی.

سوء تغذیه- وضعیتی است که در آن رژیم غذایی فرد حاوی مقدار مناسب مواد مغذی نیست.

استرس

درمان بیماری لثه

بهترین روش درمان بیماری ­های لثه رعایت بهداشت دهان و دندان است، با این حال درمان­ های اضافی دندانپزشکی نیز در برخی موارد لازم است.

بهداشت دهان

بهداشت مناسب دهان و دندان شامل رعایت موارد زیر می­باشد:

مسواک زدن در ساعات آخر شب قبل از خواب و یکبار در طول روز به مدت حداقل دو دقیقه- استفاده از مسواک برقی یا دستی فرقی ندارد اما استفاده از مسواک برقی برای برخی از افراد آسان­تر است.

استفاده از خمیردندان حاوی فلوراید مناسب (مواد معدنی طبیعی محافظ دندان در برابر پوسیدگی)

ترجیحاً قبل از مسواک زدن، از نخ دندان نیز استفاده کنید.

عدم استعمال دخانیات

مراجعه دوره ­ای به دندانپزشک- حداقل یکبار هر یک تا دو سال و در صورت نیاز مراجعه بیشتر.

دهان­ شویه

دهان­ شویه­ های ضدعفونی­ کننده حاوی کلرهگزیدین یا هگزیتیدین را می­توان از داروخانه تهیه کرد اما در مورد ضرورت استفاده از آن هنوز هم بحث­ هایی وجود دارد.

ممکن است دندانپزشک استفاده از دهان­ شویه را برای کمک به کنترل تجمع پلاک (ماده چسبنده که با تجمع باکتری­ها در سطح دندان ایجاد می­شود) توصیه کند. که باید در مورد نوع دهان­ شویه و نحوه استفاده از آن نیز مشاوره دهد.

استفاده مداوم از دهان­ شویه کلرهگزیدین باعث قهوه­ ای شدن دندان می­شود. قبل از استفاده از دهان­شویه کلرهگزیدین باید دهان را کاملاً بشویید زیرا برخی از مواد موجود در خمیردندان مانع عملکرد دهان­شویه ­ها می­شوند.

درمان­ های دندانپزشکی

برخی از درمان­ های زیر در صورت ابتلا به بیماری لثه توصیه می­شود.

جرم­ گیری و پولیش

برای از بین بردن پلاک و تارتار (پلاک سفت شده) تجمع یافته برروی دندان­ ها، ممکن است دندانپزشک پیشنهاد جرم­ گیری و پولیش دندان را بدهد. این کار نوعی تمیز کردن تخصصی است که توسط متخصص بهداشت دهان و دندان انجام می­شود.

پاکسازی ریشه دندان

در برخی موارد بیماری­ های لثه، ممکن است نیاز به پاکسازی ریشه دندان (دبریدمان) باشد. در این روش زیر لثه به طور عمقی تمیز می­شود تا باکتری­ های موجود در ریشه دندان نابود شوند. 

سایر درمان­ ها

در صورت ابتلا به بیماری شدید لثه ممکن است نیاز به درمان­ های بیشتر مانند جراحی پریودنتال باشد. در برخی موارد باید دندان آسیب دیده را کشید که دندان پزشک در مورد روش مورد نیاز و نحوه انجام آن توضیحاتی را به شما داده و در صورت لزوم شما را به متخصص ارجاع خواهد کرد.

اگر نیاز به عمل جراحی یا پاکسازی ریشه دندان داشته باشید ممکن است آنتی­ بیوتیک (برای درمان عفونت) نیز تجویز شود که ضرورت و عدم ضرورت آنرا دندانپزشک مشخص می کند.

التهاب لثه نکروزان اولسراتیو حاد (ANUG)

این بیماری بایستی توسط دندانپزشک درمان شود و ممکن است تا زمانی که می­خواهید به پزشک مراجعه کنید یکسری اقدامات درمانی برای شما توصیه شود.  همچنین بر توصیه­ های بهداشت دهان و دندان نیز تأکید می­شود. درمان ­های ANUG شامل مصرف آنتی­ بیوتیک­ها، مسکن­ ها و انواع مختلف دهان­شویه است.

عوارض بیماری لثه

در صورت ابتلا به التهاب لثه و عدم برداشته شدن پلاک یا تارتار از روی دندان، ممکن است وضعیت تشدید شده و به پریودنتیت منجر شود. عدم درمان پریودنتیت (که در آن بافت ­هایی که دندان را حمایت می­کنند تحت تأثیر قرار می­گیرند) باعث بروز عوارض بیشتری می­شود. از جمله:

آبسه­ های مکرر لثه ( توده ­های دردناک چرکی)

احتمال افزایش آسیب به رباط پریودنتال (بافتی که دندان را به پایه ­اش وصل می­کند)

احتمال افزایش آسیب استخوان آلوئولار و از بین رفتن آن (استخوان فک حاوی پایه­ های دندان)

تحلیل لثه­ ها

لقی دندان­ ها

افتادن یا از دست دادن دندان ­ها

التهاب لثه نکروزان اولسراتیو حاد

ابتلا به این بیماری و عدم درمان آن باعث بروز عوارض شدیدتر می­شود. این عفونت ­ها به تمامی سطوح لثه و استخوان آلوئولار اطراف دندان منتقل می­شود و می­تواند منجر به موارد زیر شود:

از بین رفتن لثه بین دندان­ ها

زخم­ های بزرگ (زخم­ های باز) که باعث ایجاد سوراخ­ های دائمی در لثه می­شود.

دندان­ های شل و ناپایدار

در صورت عدم درمان مناسب ANUG، احتمال عود مکرر در آینده وجود دارد و می­تواند باعث ایجاد بوی بد دهان (هالیتوز) و خونریزی لثه و همچنین عقب رفتن تدریجی لثه شود.

در موارد نادر، بیماری ANUG باعث ایجاد گانگرن (مرگ بافت) در لب و گونه خواهد شد. زمانی این اتفاق می­افتد که بافت شروع به از بین رفتن کند. در صورت ابتلا به گانگرن (مرگ بافت) ممکن است نیاز به برداشتن بافت مرده باشد.

سایر عوارض

بیماری لثه با افزایش خطر ابتلا به تعدادی از بیماری­ های دیگر مرتبط است از جمله:

بیماری قلبی- عروقی

عفونت ­های ریوی

زایمان زودرس و تولد نوزاد با وزن کم

با وجودی که ممکن است افراد مبتلا به بیماری لثه به بیماری­ های بالا نیز مبتلا شوند اما دلیل علمی کافی در مورد بیماری لثه و ارتباط آن با این بیماری­ ها وجود ندارد.