زکریا چکاپ
باد روده
باد روده [1]
نفخ به عبور هوا از دستگاه گوارش گفته می شود که از راه مقعد بیرون می رود.به این عمل معمولا "عبور باد" یا "باد روده" گفته می شود.
معمولا به باد روده می خندیم، اما این وضعیت می تواند باعث معذب شدن شده و باعث شود در کنار دیگران احساس راحتی نداشته باشید. با این حال، معمولا می‌توان با تغییر در رژیم غذایی و سبک زندگی کنترل شود.
باد روده یک فرآیند بیولوژیکی نرمال است و چیزی است که همه افراد مرتبا تجربه می‌کنند. برخی افراد تنها چند بار در روز خروج باد دارند، برخی دیگر بیشتر، اما گفته می‌شود که میانگین آن در حدود ۵ تا ۱۵ بار در روز است.
وقتی شما غذا، آب و یا بزاقتان را قورت می دهید، مقدار کمی هوا نیز بلعیده می شود و در دستگاه گوارش تجمع می کنند. موقع هضم غذا نیز مقداری گاز تشکیل می شود. بدن باید از طریق باد روده یا آروغ زدن این گازهای اضافی را خارج کند.
گاهی اوقات ممکن است متوجه خروج باد نشوید چون اغلب آن ها بدون بو هستند و معمولا به مقدار کمی آزاد می‌شوند. باد روده معمولا تنها در صورتی بوی بدی دارد که ترکیباتی مثل گوگرد داشته باشد. با این حال، بد نیست بدانید که اگر باد روده کمی بودار باشد طبیعی است.
باد روده زیادی می‌تواند ناشی از بلعیدن بیش از حد هوا و یا خوردن غذاهای دیر هضم باشد. هم چنین می‌تواند مربوط به اختلالات مهمی باشد که بر سیستم گوارشی تاثیر می‌گذارند، مانند سو هاضمه مکرر و یا سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS).
چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟
هیچ دستورالعمل پزشکی خاصی برای تعریف تعداد یا حجم نرمال باد روده وجود ندارد. احتمالا خودتان بهترین کسی هستید که علائمتان را ارزیابی می‌کنید. اگر با آن مشکل دارید، برای مثال به طور پیوسته باد روده بدبو رها می کنید، به پزشک مراجعه کنید. اگر علائم زیر را دارید باید به متخصص گوارش مراجعه کنید:
دردشکم و نفخ مداوم
دوره هایی از اسهال و یبوست مکرر
کاهش وزن بی علت
بی اختیاری مدفوع
مشاهده خون در مدفوع
علایم عفونت مانند درجه‌حرارت بالا، استفراغ، لرز، درد مفاصل و درد عضلانی
این علائم می‌توانند نشانه‌ای از یک مشکل جدی‌تر باشند و ممکن است نیاز به بررسی داشته باشند، مانند آزمایش خون یا مدفوع برای یافتن عفونت.
کنترل مسئله
نفخ بیش از حد معمولا می‌تواند با تغییر در رژیم غذایی و سبک زندگی کنترل شود.
پرهیز از غذاهایی که باعث نفخ شکم می‌شوند
تقسیم غذا به وعده های با تعداد بیشتر و حجم کوچکتر
خوردن و نوشیدن آهسته
ورزش منظم
هم چنین برخی داروهای بدون نسخه می‌توانند کمک کننده باشند، مانند قرص زغال و یا سایمتیکن[2]. اگر باد روده شما به یک مشکل اساسی مرتبط است، درمان آن بیماری می‌تواند به رفع آن کمک کند.
علل باد روده
علل طبیعی متعددی برای باد روده وجود دارد. نفخ می‌تواند به دلیل برخی بیماری های مربوط به سیستم گوارشی و یا به عنوان یک عارضه جانبی برخی داروهای خاص نیز ایجاد شود.
بلع هوا
بلع هوا در هنگام تنفس و غذا خوردن طبیعی است. با این حال، بلع هوای بیش از حد بدون اینکه متوجه شوید نیز به راحتی اتفاق می افتد. این امر می‌تواند باعث باد روده بیش از حد شود. هوای اضافی می‌تواند توسط این موارد بلعیده شود:
آدامس جویدن
سیگار کشیدن
مکیدن ته خودکار یا آبنبات های سفت
دندان مصنوعی که لق باشد.
سریع غذا خوردن و بلعیدن لقمه های بزرگ باعث فرو بردن مقدار هوای اضافی می شود.
نوشیدنی‌های گرم و گازدار نیز مقدار کربن دی‌اکسید را در معده شما افزایش می‌دهند، اگر چه این امر به احتمال زیاد باعث آروغ زدن به جای باد روده می‌شود. غذا و نوشیدنی حاوی برخی از کربوهیدرات‌های موجود در غذا را نمی‌توان هضم کرد تا توسط روده‌ها جذب شوند. آن ها به روده بزرگ منتقل شده تا توسط باکتری‌ها تجزیه شوند، این تجزیه باعث تولید گاز شده و به صورت باد روده آزاد می شوند.
غذاهایی که حاوی مقادیر بالایی از کربوهیدرات‌های غیرقابل‌جذب هستند عبارتند از:
کلم بروکلی،کشمش،گل کلم، کلم بروکسل،سیب، آلو، پیاز،کلم فندقی
غذاهایی که حاوی مقدار زیادی فیبر غلات تصفیه نشده مثل سبوس هستند نیز گاهی اوقات می‌توانند باعث مشکل باد و نفخ شوند. سایر غذاها و نوشیدنی‌هایی که حاوی شیرین‌کننده‌ای به نام سوربیتول[3] هستند (مانند آدامس بدون شکر) و یا نوعی قند به نام فروکتوز (مانند عصاره میوه) نیز می‌توانند موجب نفخ شوند. این یعنی آدامس بدون شکر می‌تواند با دو مکانیسم شیرین کننده و بلع هوا باعث باد روده شود. برخی از غذاها مثل کلم و یا پیاز می‌توانند منجر به تولید گازهایی حاوی گوگرد شوند که می‌تواند منجر به باد بدبو شود. با این حال، تولید باد بدبو از فردی تا فرد دیگر بسته به نوع تغذیه متفاوت است. بنابراین فهمیدن اینکه که کدام غذا بیشترین بو را ایجاد می کند به خودتان بستگی دارد.
برخی بیماری ها
برخی بیماری ها می‌تواند باعث ایجاد علائم نفخ شود، از جمله:
سوء هاضمه
یبوست
سندرم روده تحریک پذیر (IBS)، که یک بیماری شایع گوارشی بوده و باعث گرفتگی شکم، نفخ، اسهال و یبوست می شود.
بیماری سلیاک: عدم تحمل نسبت به پروتئین گلوتن که در گندم، چاودار و جو یافت می شود.
عدم تحمل لاکتوز[4]- عدم توانایی بدن در هضم لاکتوز (قند طبیعی موجود در شیر و لبنیات) و جذب آن
گاستروانتریت: عفونت معده و روده
سو جذب- بیماری ای که روده‌ها قادر به جذب مواد مغذی به طور مناسب نیستند
ژیاردیازیس- عفونت دستگاه گوارش که توسط انگل های ریز ایجاد می شود.
دارو
باد روده که اغلب به دلیل سو هاضمه ایجاد می‌شود، می تواند یک اثر جانبی برای بسیاری از انواع داروها باشد از جمله:
داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAID)، مانند ایبوپروفن
برخی از ملین ها
داروهای ضد قارچی
استاتین ها
وارنیکلین (شامپیکس)- برای ترک سیگار استفاده می شود.
درمان
باد روده بیش از حد معمولا می‌تواند با ایجاد تغییراتی در رژیم غذایی و سبک زندگی شما درمان شود.
اگر باد روده شما در حال تبدیل شدن به یک مشکل است، داروهای بدون نسخه متعددی برای مقابله با آن نیز وجود دارند.
توصیه های خود مراقبتی
رژیم غذایی
باید سعی کنید از خوردن غذاهایی که سرشار از کربوهیدرات‌های غیرقابل‌جذب هستند اجتناب کنید. برای داشتن لیستی از این غذاها، قسمت دلایل ایجاد باد روده را ببینید. از غذاهای فرآوری شده خاص نیز باید اجتناب شود چون آن‌ها می‌توانند حاوی موادی باشند که باعث نفخ شکم می‌شوند، از جمله:
هر غذایی با شیرین‌کننده‌های مصنوعی
آبنبات ها یا آدامس های بدون قند
نوشیدنی‌های گازدار
با این حال، هنوز هم مهم است که رژیم غذایی متعادل و سالمی داشته باشید، از جمله حداقل ۵ وعده میوه و سبزیجات در روز.
غذاهایی را انتخاب کنید که حاوی کربوهیدرات‌هایی باشند که هضم آن‌ها آسان است. این موارد عبارتند از:
برنج
سیب‌زمینی
انگور
موز
کاهو
مرکبات مانند پرتقال
ماست
لازم به ذکر است که واکنش افراد مختلف به غذاهای مختلف تفاوت دارد، بنابراین برخی از غذاهای ذکر شده در بالا هنوز هم می‌توانند باعث باد روده شوند. بهتر است یک دفترچه غذایی داشته باشید تا ببینید آیا برخی غذاها علائم بیماری را بدتر می‌کنند یا خیر.
همچنین ممکن است خوردن ۶ وعده غذایی کوچک در روز به جای ۳ وعده غذایی بزرگ مفید باشد. هضم غذاهای کوچکتر آسان‌تر است و ممکن است گاز کمتری تولید کند. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد نوشیدن چای نعناع می‌تواند به بهبود علائم باد روده کمک کند.
بلع هوا
هنگام غذا خوردن، به آرامی غذا را بجوید تا مقدار هوای بلعید شده را کاهش دهید. این عمل به هضم غذا نیز کمک خواهد کرد. از جویدن آدامس نیز خودداری کنید زیرا باعث بلع هوا می شود.
اگر سیگار می کشید باید آن را ترک کنید. سیگار کشیدن باعث بلع هوا شده و دود تنباکو می تواند باعث تحریک دستگاه گوارش شود.
ورزش
ورزش کردن می‌تواند به بهبود عملکرد سیستم گوارشی و روده شما کمک کند. همچنین به نفخ و عبور گاز نیز کمک می‌کند.
داروها و درمان‌های دیگر
داروهای بدون نسخه متعددی وجود دارند که می‌توانند به درمان علائم نفخ کمک کنند. در این مورد از پزشک و داروخانه سوال نمایید.
[1] flatulence
[2] simethicone
[3] sorbitol
[4] Lactose intolerance