زکریا چکاپ

اگزمای ناشی از واریس[1]

اگزمای ناشی از واریس، بیماری پوستی مزمنی است که ساق پا را درگیر می کند و در افراد مبتلا به واریس شايع است. این بیماری همچنین با نام اگزمای ناشی از واریس، اگزمای گرانشی و اگزمای تماسی نیز شناخته می شود. 

علائم و نشانه ها 

همانند تمام انواع اگزما، پوست درگیر دچار حالات زیر خواهد شد : 

خارش 

قرمزی و التهاب 

خشک و کبره بسته 

پوسته پوسته 

ممکن است دوره هایی وجود داشته باشد که در آن این علائم برطرف شوند و در دوره های دیگری این علائم تشدید شوند. 

ممکن است پاها به ویژه در زمان های انتهایی روز یا پس از ایستادن های طولانی مدت، ورم کند. واریس ( ورم و بزرگ شدگی عروق ) اغلب بر روی پاها قابل مشاهده می باشد. 

برخی افراد علائم دیگری مانند موارد زیر را نیز دارند : 

تغییر رنگ قهوه ای در پوست 

قرمزی، حساسیت و کشیدگی در پوست که می تواند در نهایت منجر به سفتی بیشتر در واریس سیاهرگ ها شود

اسکارهای سفید کوچک ( سفید شدن پوست ) 

درد 

اگزمایی که دیگر بخش های بدن را نیز درگیر می کند. 

در صورت درمان نشدن، زخم پا می تواند گسترش یابد. این ها زخم های مزمنی هستند که در محل آسیب دیدگی پوست ایجاد می شوند. 

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد ؟ 

اگر علائم اگزمای ناشی از واریس را دارید به پزشک مراجعه کنید. آن ها با نگاهی به پوست قادر به تشخیص بیماری خواهند بود. 

چه عواملی سبب اگزمای ناشی از واریس می شود؟ 

اگزمای ناشی از واریس ناشی از افزایش فشار در عروق پا می باشد. زمانی که عملکرد صحیح دریچه های کوچک عروق متوقف می شود، برای خون دشوار است که بر خلاف جهت جاذبه زمین حرکت کند و لذا می تواند رو به عقب تراوش کند. این کار فشار موجود در عروق را افزایش می دهد که می تواند منجر به ترشح مایعات به بافت های اطراف شود. گفته می شود که اگزمای ناشی از واریس ممکن است در نتیجه واکنش سیستم ایمنی به این مایعات، ایجاد شود. 

اگزمای ناشی از واریس در افرادی با وريد های واریس قابل مشاهده شايع تر است، این حالت علامتی است که نشان می دهد عروق پا به درستی کار نمی کنند. 

اگزمای ناشی از واریس چگونه درمان می شود؟ 

اگزمای ناشی از واریس یک مشکل مزمن است. اما درمان هایی برای کمک به کنترل این بیماری در دسترس می باشد. 

در اغلب موارد، درمان مستلزم ترکیبی از حالت های زیر است : 

اقداماتی برای خودياری شامل روش هایی برای بهبود گردش خون مانند داشتن فعالیت و بالا بردن مداوم پاها 

استفاده از نرم کننده ها، در قالب مرطوب کننده هایی که روی پوست ماليده می شوند تا از خشک شدن آن پيشگیری کنند. 

کورتیکواستروئیدهای موضعی – پمادها و کرم هایی که بر روی پوست ماليده می شوند تا به درمان اگزما کمک کرده و علائم آن را کاهش دهند. 

جوراب واریس – جوراب هایی با طراحی ویژه که روزانه پوشیده می شوند و به آرامی بر پاها فشار وارد می کنند تا به بهبود گردش خون کمک کنند. 

اگر این درمان ها موثر نبود، پزشک عمومی شما را به یک متخصص پوست ( درماتولوژیست ) ارجاع خواهد داد به ویژه اگر علت دیگری برای علائم وجود داشته باشد و یا نوعی از اگزما با نام اگزمای تماسی وجود داشته باشد. 

اگر شما دچار واریس هستید، ممکن است به متخصص عروق ارجاع داده شوید ( پزشک یا جراحی که متخصص بیماری های عروق خونی می باشد ) تا در مورد گزینه های درمانی برای واریس با شما صحبت کند. 

علل اگزمای ناشی از واریس 

اگزمای ناشی از واریس معمولا متاثر از افزایش فشار در عروق پا می باشد. در داخل عروق، دریچه هایی وجود دارد که خون را در جهت بالا هدایت می کنند و مانع از بازگشت رو به عقب آن می شوند. 

گاهی دیواره های این عروق کشیده می شوند و قابلیت ارتجاعی خود را از دست می دهند که این حالت منجر به ضعف دریچه ها می شود. اگر دریچه ها نتوانند به خوبی کار کنند، خون رو به عقب بر می گردد. 

این کار فشار داخل رگ ها را افزایش می دهد که می تواند سبب ترشح مایعات به بافت های اطراف می شود. گفته می شود که اگزمای ناشی از واریس می تواند در نتیجه واکنش سیستم ایمنی به این مایعات در بافت های زیر پوست ایجاد شود.  این افزایش فشار می تواند سبب جمع شدن خون در عروق شود و آن را بزرگ و ملتهب کند ( واریس ). 

چه کسانی بیشتر در معرض این بیماری قرار دارند؟ 

دقیقا مشخص نیست که چرا دیواره های رگ ها کشیده می شوند و دریچه ها ضعیف می شوند. برخی افراد بی هیچ دلیل روشنی دچار این بیماری می شوند اما عوامل خاصی وجود دارد که می تواند احتمال بروز این بیماری را افزایش دهد که شامل موارد زیر است : 

جنسیت – اگزمای ناشی از واریس در زنان رایج تر است. 

چاقی[2] – این عامل می تواند فشار داخل عروق پا را افزایش دهد. 

بارداری – این عامل می تواند فشار داخل عروق پا را افزایش دهد. 

عدم توانایی حرکت برای مدتی طولانی – این عامل می تواند گردش خون در رگ های پا را دچار اختلال کند. 

سابقه ابتلا به ترومبوز وريدی عمقی [3](DVT) – لخته های خون که در رگ های پا ایجاد می شوند و می توانند دریچه های رگ ها را دچار آسیب کنند. 

افزایش سن – افراد در سنین بالاتر در تحرک خود با مشکلات بیشتری مواجه هستند، این عامل می تواند بر گردش خون در آن ها تاثیرگذار باشد. 

تشخیص اگزمای ناشی از واریس 

اگر علائم اگزمای ناشی از واریس را دارید به پزشک خود مراجعه کنید. وی با نگاهی به ناحیه درگیر قادر به تشخیص بیماری خواهد بود. 

برای کمک به تشخیص، پزشک باید بداند که آیا شما سابقه موارد زیر را دارید یا خیر : 

واریس – ورم و بزرگ شدگی عروق خونی 

ترومبوز وريدی عمقی (DVT) – لخته خون در یکی از عروق عمقی پا 

زخم پا – نواحی پوستی آسیب دیده که بهبود آن هفته ها به طول می انجامد. 

سلولیت – نوعی عفونت در لایه های عمیق تر پوست

 سابقه جراحی عروق پا به علت بيماری های زمینه ای يا سابقه آسيب به عروق پا در اثر حوادث 

پزشک می تواند نبض پاها را بررسی کرده و تست شاخص قوزک پا- بازو  (ABI) [4] را برای اطمینان از مناسب بودن انتخاب جوراب واریس برای برطرف كردن مشكل شما انجام دهد. 

تست ABPI فشار خون بازوها و مچ پا را مقایسه می کند. تفاوت زیاد در این رقم نشانگر وجود مشکل در جریان خون عروق می باشد که در این صورت استفاده از جوراب واریس ایمن نخواهد بود. 

مراجعه به متخصص 

ممکن است شما برای انجام آزمایشات بیشتر به یک متخصص در بیمارستان ارجاع داده شوید. این فرد ممکن است پزشک یا جراح متخصص بیماری های عروق خونی  یا درماتولوژیست ( متخصص بیماری های پوست ) باشد، به ویژه اگر : 

دچار واریس یا تغییرات در پوست مانند اگزمای ناشی از واریس، واریس وريدی و یا سابقه لخته خون در پاها هستید. 

دارای خونرسانی ضعيف به پا هستيد به علت مشكلات موجود در عروق پا

علی رغم درمان علائم شما بهبود نیافته است. 

ممکن است که دچار درماتیت تماسی شده باشید. 

خود مراقبتی 

مراحلی وجود دارد که می توانید برای کاهش علائم اگزمای ناشی از واریس و کمک به پیشگیری از مشکلات بیشتر انجام دهید که عبارتند از : 

تلاش برای اجتناب از وارد شدن جراحت به پوست – جراحت های پوستی می تواند منجر به افزایش لخته شود. 

بلند کردن پاها در هنگام استراحت – برای مثال با قرار دادن پاها بر روی بالشت ( به گونه ای که بالاتر از سطح قلب قرار داشته باشد ) می تواند به کاهش ورم کمک کند. 

داشتن فعالیت فیزیکی که می تواند گردش خون را بهبود بخشیده و به داشتن وزن سالم کمک کند. 

در صورت نشستن یا ایستادن طولانی مدت تجمع مایعات می تواند در ساق پا افزایش یابد، بنابراین داشتن تحرک اهمیت دارد. پیاده روی سبب فعالیت ماهیچه ها شده و به حرکت خون از عروق به سمت قلب کمک خواهد کرد. 

منعطف نگه داشتن پاها و بلند شدن روی انگشتان پا و یا خم شدن روی زانوها توصیه میشود. 

نرم کننده ها 

نرم کننده ها مرطوب کننده هایی هستند که مستقیما بر روی پوست استفاده می شوند تا کمبود آب را جبران کرده و پوست را با لایه ای محافظتی پوشش دهند. این مواد اغلب برای كنترل خشکی و یا پوسته پوسته شدن پوست در مواردی مانند اگزما به کار می روند. 

انتخاب نرم کننده 

انواع متفاوتی از نرم کننده ها در دسترس هستند. برخی از آن ها بدون نسخه از داروخانه ها قابل خرید هستند، اما اگر دچار اگزمای ناشی از واریس هستید، بهتر است از پزشک بخواهید تا نوع مناسبی را پیشنهاد دهد.

ممکن است نیاز به امتحان کردن چند نرم کننده برای یافتن بهترین نوع آن برای پوست وجود داشته باشد. همچنین ممکن است ترکیبی از نرم کننده برای شما استفاده شود برای مثال : 

پمادی برای پوست های بسیار خشک 

کرم یا لوسیون برای پوست های کمتر خشک 

امولوسيون برای استفاده به جای صابون 

امولوسيون برای افزودن به آب حمام یا استفاده به هنگام دوش گرفتن 

تفاوت بین لوسیون ها، کرم ها و پمادها در میزان روغنی است که در آن ها وجود دارد. پمادها دارای بیشترین میزان روغن هستند، بنابراین کاملا چرب هستند و در مرطوب نگه داشتن پوست، بسیار موثر هستند. لوسیون ها دارای کمترین میزان روغن هستند بنابراین چرب نیستند و لذا تاثیر کمتری دارند. کرم ها بین این دو قرار دارند. 

چگونه از پمادها استفاده کنیم ؟ 

اگر دچار اگزمای ناشی از واریس هستید، باید حداقل دو بار در روز از پماد استفاده کنید حتی اگر علائمی نداشته باشید. برای استفاده از پماد : 

از مقدار زیادی استفاده کنید – باید تمام پوست ساق پا و نه تنها قسمت هایی که احتمال آسیب می دهید، را پوشش دهید. 

آن را مالش ندهید بلکه در جهت رویش مو آن را حرکت دهید. 

در پوست های بسیار خشک هر دو تا سه ساعت یک بار از آن استفاده کنید. 

پس از دوش گرفتن یا حمام کردن، به آرامی پوست را خشک کنید و سپس در همان حال که پوست هنوز مرطوب است، فورا پماد را استفاده کنید. 

پماد خود را در اختیار دیگران قرار ندهید. 

بسیار مهم است که در طول دوره تشدید اگزمای ناشی از واریس به استفاده از پماد ادامه دهید چرا که در این زمان پوست به بیشترین میزان رطوبت نیاز دارد. استفاده منظم از پمادها به میزان زیاد در طول دوره تشدید ضروری می باشد. 

کورتیکو استروئیدهای موضعی 

اگر پوست شما به جهت اگزمای ناشی از واریس و تشدید آن دچار ورم شده است، ممکن است پزشک برای شما کورتیکواستروئید موضعی برای کاهش سریع ورم تجویز کند ( داروی کورتیکواستروئیدی که مستقیما در قالب یک کرم یا پماد بر روی پوست استفاده می شود ). بر اساس شدت اگزمای ناشی از واریس، این داروها برای دوره های متفاوت تجویز می شوند. اگر شما ورم ناشی از واریس سیاهرگ را دارید، نیاز به یک کورتیکواستروئید موضعی قوی وجود خواهد داشت.

چگونه باید از کورتیکواستروئید موضعی استفاده کرد ؟ 

هنگام استفاده از کورتیکواستروئیدها، تنها برای نواحی درگیر دارو را استفاده کنید. در مورد میزان و تناوب استفاده، پزشک و  همینطور بروشور راهنمای مصرف کننده شما را راهنمایی خواهند کرد.

اغلب افراد تنها یک بار در روز کورتیکواستروئید را به کار می برند. هنگام استفاده از این دارو شما باید : 

ابتدا پماد را استفاده کرده و 30 دقیقه قبل از به کار بردن کورتیکواستروئید صبر کنید ( تا زمانی که پماد جذب پوست شود ) 

تنها برای ناحیه درگیر استفاده کنید. 

از کورتیکواستروئیدها 7 تا 14 روز استفاده کنید و تا 48 ساعت پس از برطرف شدن ورم، به استفاده ادامه بدهید. 

اگر اگزمای ناشی از واریس شما متوسط تا شدید است، ممکن است نیاز به استفاده از کورتیکواستروئیدهای موضعی در طول زمان حضور ورم ها وجود داشته باشد.  اگر نیاز به استفاده از کورتیکواستروئیدهای موضعی در طولانی مدت وجود دارد، باید با تناوب کمتری آن ها را استفاده کنید. پزشک شما در مورد تناوب استفاده شما را راهنمایی خواهد کرد. همچنین باید در صورت استفاده قبلی از کورتیکواستروئیدهای موضعی و عدم بهبود علائم به پزشک اطلاع دهید. 

جوراب واریس 

جوراب واریس به صورت ویژه ای برای وارد کردن فشار مستمر بر پاها و کمک به بهبود گردش خون طراحی شده است. این جوراب ها تا زانو بسیار تنگ هستند و به تدریج در قسمت بالاتر پاها گشادتر می شوند. این کار سبب می شود تا جریان خون به سمت بالا و قلب جریان داشته باشد. جوراب واریس برای درمان اگزمای ناشی از واریس و واریس سیاهرگ ها با بهبود جریان خون از داخل رگ های پا و کاهش فشار عروقی استفاده می شود. 

انتخاب جوراب واریس 

جوراب های واریس در اندازه ها و فشارهای متفاوتی موجود هستند. آن ها بر اساس عوامل زیر موجود می باشند : 

رنگ های متفاوت 

طول های متفاوت – برخی تا زانو و برخی دیگر تا ران هستند ( برای گزمای ناشی از واریس باید از جوراب تا زانو استفاده کنید ) 

انواع متفاوت در پوشش پاها – برخی کل پا و برخی تا قبل از انگشتان را پوشش می دهند. 

جوراب های ساپورت یا جوراب شلواری هایی که به آرامی بر پاها فشار می اورند از داروخانه ها قابل خریداری هستند. جوراب های واریسی که بر پاها فشار وارد می کنند با تجویز پزشک قابل خریداری هستند و ابتدا باید توسط یک پرستار بررسی شوند. 

در اغلب موارد، اگر پوشیدن جوراب واریس دشوار باشد، می توان از باند لوله ای نیز استفاده کرد. 

پوشیدن جوراب واریس 

پس از بیدار شدن باید این جوراب ها را پوشید و هنگام خوابیدن آن را درآورد. پوشیدن جوراب واریس می تواند قدری ناراحت کننده باشد به ویژه در آب و هوای گرم، اما پوشیدن صحیح آن ها برای بهره مندی از مزایای آن ضروری است. 

آن ها را به سمت بالا بکشید تا سطح مناسبی از فشار به هر یک از بخش های پا وارد شود. اجازه ندهید که جوراب بپیچد چرا که می تواند به صورت نواری محکم به پوست پا فرو رود. در صورت ناراحتی این جوراب ها، مناسب نبودن و یا دشواری در پوشیدن با پزشک مشورت کنید. استفاده از جوراب های سفارشی که کاملا برای شما مناسب باشد، نیز ممکن است. 

هنگام پوشیدن و درآوردن جوراب واریس مراقب باشید، چرا که می تواند به پوست شما آسیب وارد کند. اگر دچار لخته در پا هستید، قبل از شروع به استفاده از جوراب واریس باید درمان شوید. 

نگهداری از جوراب واریس 

جوراب واریس معمولا باید هر 3 تا 6 ماه یکبار عوض شود. در صورت آسیب دیدگی جوراب با پزشک مشورت کنید چرا که دیگر اثربخشی نخواهد داشت. 

بهتر است دو جوراب برای شما تجویز شود (دو جوراب برای هر پای دچار واريس) تا هنگام شستن و خشک کردن یک جوراب، دیگری پوشیده شود. جوراب های واریس باید با دست و در آب گرم شسته شده و دور از حرارت مستقیم خشک شوند. 

درمان واریس 

در صورت ابتلا به واریس و اگزمای ناشی از واریس، درمان کمک کننده خواهد بود. 

اگر پزشک بیان کند که درمان مفید خواهد بود، شما را به یک متخصص عروق ارجاع خواهد داد تا تصویربرداری با امواج فراصورت را از پاها انجام دهد و عروق خونی درگیر را پیدا کند. درمان واریس در این زمان برنامه ریزی خواهد شد. 

درمان های متعددی برای بهبود علائم و ظاهر واریس وجود دارد که عبارتند از : 

استفاده از انرژی حرارتی ناشی از امواج رادیویی با فرکانس بالا یا لیزر در داخل وريدهای آسيب ديده که در آن انرژی برای بهبود عروق آسیب دیده استفاده می شود. 

 اسکلروتراپی[5] که در آن ماده مخصوصی به عروق تزریق می شود تا آن ها را بهبود بخشد. 

گيره زدن و قطع كردن و خارج كردن عروق درگير با جراحی 

این روش ها در بخش جراحی بیمارستان انجام می شوند. 

[1]Varicose eczema 

[2] Obesity 

[3]deep vein thrombosis 

[4] ankle brachial pressure index 

[5] Sclerotherapy