زکریا چکاپ

افسردگی پس از زایمان [1]

افسردگی پس از زایمان، نوعی افسردگی است که بسیاری از مادران پس از زایمان آن را تجربه می­ کنند. این نوع افسردگی، مشکل شایعی می­باشد که بیش از 10 درصد زنان را در طول یک سال پس از زایمان گرفتار می کند. همچنین، این نوع افسردگی، می­تواند پدر و شریک زندگی را نیز تحت تأثیر قرار دهد. البته، این حالت خیلی شایع نیست. 

اگر احتمال افسردگی را در خود می ­دهید، مهم است که در اسرع وقت کمک بخواهید، زیرا علائم شما ممکن است ماه­ ها طول بکشد یا بدتر شود و تأثیر قابل­ توجهی بر روی شما، نوزاد و خانواده ­تان بگذارد. 

با حمایت مناسب که می­ تواند شامل راهکارهای خودیاری و درمان باشد، بیشتر زنان، بهبودی کامل پیدا می­کنند.

علائم افسردگی پس از زایمان 

بسیاری از خانم ­ها، در هفته اول پس از زایمان، کمی احساس ضعف، غم و اضطراب می­کنند. این حالت، غالباً با عنوان "اندوه پس از زایمان"نامیده ­شده و به قدری شایع است که طبیعی تلقی می­شود. این وضعیت بیش از دو هفته پس از زایمان، طول نمی­کشد. اگر علائم شما بیشتر طول بکشد یا دیرتر شروع شود، ممکن است افسردگی پس از زایمان داشته باشید که می­تواند هر زمانی از اولین سال پس از زایمان، شروع شود.

علائم این افسردگی  عبارتند از:

احساس مداوم غم و اندوه و خلق پایین[2]

عدم لذت و از دست دادن علاقه 

کمبود انرژی و احساس خستگی مداوم

مشکلات خواب در شب و احساس خواب ­آلودگی در روز

مشکل در ارتباط گرفتن[3] با کودک خود

کناره­ گیری از ارتباط با دیگر افراد 

مشکلات تمرکز و تصمیم­ گیری

افکار ترسناک- مثلاً ، در مورد صدمه ­زدن به کودک خود

از آنجا که افسردگی پس از زایمان، به تدریج به وجود می ­آید، خیلی از زنان، متوجه این مشکل نمی ­شوند.

کمک­ گرفتن برای افسردگی پس از زایمان 

اگر احتمال افسرده بودن خود را می ­دهید، باید با پزشک و یا مراقب سلامت خود صحبت کنید. خیلی از مراقبین سلامت، برای این کار آموزش دیده­ اند و می­توانند افسردگی پس از زایمان را تشخیص داده و برای درمان آن راهکار ارائه دهند. حتی، اگر این افراد نتوانند به شما کمک کنند، می­توانند فرد دیگری را در حیطه این مشکل به شما معرفی کنند تا به شما کمک کند. 

به همسر خود نیز بگویید اگر مشکلی احساس کرد، از افراد مربوطه کمک بخواهد.

با این امید که، این مشکل رفع خواهد شد، به تنهایی با این مشکل مبارزه نکنید و به یاد بیاورید که:

چندین نوع حمایت، برای این بیماری وجود دارند که یکی از آن­ها درمان آن می­ باشد. 

افسردگی هم مانند بسیاری دیگر از بیماری ­ها می ­باشد.

افسرده شدن شما تقصیر شما نیست، این حالت می­تواند برای هر کسی اتفاق بیفتد.

افسرده بودن، به این معنی نیست که شما یک مادر یا پدر بد هستید. 

در صورت گرفتن درمان، کودک شما، از شما دور نخواهد بود. فقط در شرایط خیلی استثنایی و خاص، کودک شما برای گرفتن مراقبت­ های اضافی از شما دور می ­شود. 

درمان افسردگی پس از زایمان 

افسردگی پس از زایمان می­تواند ترسناک و ناراحت ­کننده باشد، ولی چندین نوع حمایت و درمان، برای آن وجود دارد.  این حمایت ­ها و درمان­ ها، شامل موارد زیر می باشند:

خودیاری[4] - کارهایی که می­توانید انجام دهید: با خانواده و دوستان خود در مورد احساسی که دارید صحبت کنید و به آن­ها بگویید انتظار دارید چه کارهایی را انجام دهند. زمانی را برای خود اختصاص دهید تا کارهایی انجام دهید که باعث لذت و خشنودی شما می­شود. تا می­توانید شب­ ها بیشتر بخوابید و هر وقت، زمان داشتید استراحت کنید. مرتب ورزش کنید و رژیم غذایی سالم داشته باشید. 

درمان روانی- پزشک شما می­تواند روش­های ذکر شده در بالا را برای درمان توصیه کند و یا یک دوره درمان دیگر، مانند درمان رفتاری شناختی (CBT) را برای شما در نظر بگیرد. 

داروهای ضد افسردگی[5]- در صورتی که افسردگی شدید باشد و یا روش­های دیگر درمان پاسخگو نباشند، از داروهای ضد افسردگی برای درمان این بیماری استفاده می­شود. پزشک، می­تواند داروی ضد افسردگی به شما بدهد که برای دوره شیردهی نیز ضرری نداشته باشد. 

علل افسردگی پس از زایمان 

علل افسردگی پس از زایمان، به صورت کامل مشخص نیست. برخی از عواملی که می­توانند موجب افسردگی شوند، عبارتند از: 

سابقه مشکلات روانی، به ویژه افسردگی در اوایل زندگی

سابقه مشکلات سلامت روان در دوران بارداری

نداشتن خانواده یا دوستان نزدیک، برای حمایت از فرد 

رابطه ضعیف با همسر 

حوادث استرس ­زای اخیر زندگی ، مانند سوگ از دست دادن عزیزان [6]

سابقه "اندوه پس از زایمان" 

حتی اگر، هیچ یک از این علائم را نداشته باشید، بچه­­ دار شدن یک واقعه تغییردهنده زندگی است که گاهی اوقات می­تواند شروع ­کننده افسردگی باشد.

سازگاری با مادر یا پدر شدن اغلب زمان­بر است. مراقبت از یک کودک کوچک، می­تواند استرس­ زا و طاقت فرسا باشد.

پیشگیری از افسردگی پس از زایمان 

اگرچه مطالعات زیادی در زمینه پیشگیری از افسردگی پس از زایمان انجام شده است، اما جدا از حفظ سَبک زندگی سالم برای خود، هیچ شواهدی از اینکه بتوانید کار خاصی را برای پیشگیری از بروز بیماری انجام دهید، وجود ندارد.  با این حال، اگر سابقه افسردگی یا مشکلات سلامت روانی دارید، یا اگر سابقه خانوادگی مشکلات روانی پس از زایمان دارید و باردار هستید یا به فکر بچه ­دار شدن هستید، پزشک یا تیم بهداشت روان خود را حتماً در جریان بگذارید. این کار، به این دلیل است که آن­ها در صورت لزوم، می توانند پایش[7] و درمان مناسب را به شما ارائه دهند. اگر در دوران بارداری به یک مشکل سلامت روانی مبتلا شده ­اید، پزشک باید شرایطی را فراهم کند که در چند هفته اول پس از تولد به طور منظم ویزیت شوید.

علائم افسردگی پس از زایمان

افسردگی پس از زایمان، می­تواند از طرق مختلف زنان را تحت تأثیر قرار دهد. این بیماری، می­تواند در هر مرحله از سال اول پس از زایمان شروع شود و ممکن است به طور ناگهانی یا تدریجی ایجاد شود. بسیاری از مادران  در هفته اول پس از زایمان کمی احساس ضعف، غم و اضطراب می­کنند. این حالت، غالباً “ اندوه پس از زایمان” نامیده می­شود و به قدری شایع است، که طبیعی تلقی می­شود. " اندوه پس از زایمان " ، بیش از دو هفته پس از زایمان، طول نمی­کشد. اگر علائم شما بیشتر طول بکشد یا دیرتر شروع شود، احتمال دارد که افسردگی پس از زایمان داشته باشید.

علائم شایع افسردگی پس از زایمان

علائم اصلی عبارتند از:

احساس مداوم غم و اندوه و روحیه پایین

از دست دادن علاقه به دنیای اطراف و لذت نبردن از چیزهایی که قبلاً برای شما لذت بخش بوده ­اند

کمبود انرژی و احساس خستگی مداوم

مشکل خواب در شب و احساس خواب­ آلودگی در روز

احساس ناتوانی در مراقبت از کودک خود 

مشکلات تمرکز و تصمیم­ گیری

از دست دادن اشتها یا افزایش اشتها 

احساس  آشفتگی، تحریک ­پذیری یا بی تفاوتی شدید 

احساس گناه ، ناامیدی و سرزنش خود

نمی­توانید با کودک خود ارتباط بگیرید. در برخورد با کودک، احساس بی ­تفاوتی دارید و یا از بودن با کودک خود احساس لذت ندارید

افکار ترسناک[8] - به عنوان مثال، در مورد صدمه زدن به کودک خود؛ این افکار، می­توانند ترسناک باشند، ولی به ندرت اتفاق می­افتند.

فکر کردن در مورد خودکشی و آسیب به خود

این علائم می­تواند زندگی روزمره و روابط شما با کودک، خانواده و دوستان شما را تحت تأثیر قرار دهد.

اگر فکر می­کنید افسرده هستید، در اسرع وقت با پزشک یا مراقب سلامت خود صحبت کنید تا بتوانید به حمایت مورد نیاز خود دسترسی پیدا کنید

سعی نکنید تنهایی، با این بیماری بجنگید و به این امید باشید که زودتر خوب خواهید شد. این بیماری اگر درمان نشود، می­تواند تا ماه­ ها و یا حتی سال­ ها نیز طول بکشد

پدر هم ممکن است بعد از تولد نوزاد، به این افسردگی مبتلا شود. اگر تشخیص دادید، که شما، به عنوان پدر، مبتلا به افسردگی شده ­اید، حتماً برای درمان به پزشک مراجعه کنید. 

مشاهده علائم در دیگران

افسردگی پس از زایمان، می­تواند تدریجی ایجاد شده و تشخیص آن سخت باشد. برخی از والدین، می­ترسند به خانواده و یا دوستان خود بگویند که به این بیماری مبتلا شده ­اند، زیرا فکر می­کنند با این کار، خانواده و دوستان به آن­ها خواهند گفت که شما نمی­توانید با این بیماری کنار بیایید و یا از آنها خرده بگیرند که چرا شاد نیستند.  علائمی که باید شما به عنوان یک دوست، همسر و یا هر عضو دیگر خانواده، در مادر یا پدر جدید، دنبال آن باشید عبارتند از: 

گریه­ های مکرر، بدون علت مشخص 

مشکل در ارتباط گرفتن با نوزاد، مراقبت کردن از نوازد بیشتر به عنوان یک انجام وظیفه و بازی نکردن با نوزاد

اجتناب [9] از برقراری ارتباط با بقیه افراد 

دائماً، منفی صحبت کردن در مورد شرایط و ناامید بودن 

نادیده ­گرفتن خودشان، مثلاً اینکه لباس­ های خود را عوض نمی ­کنند و نمی­ شویند.

از دست دادن حس زمان، مثلاً اینکه اصلا ًمتوجه نمی­شوند که چطور ده دقیقه و یا دو ساعت از زمان می­گذرد. 

حس شوخ طبعی خود را از دست می­دهند. 

بدون اینکه بخواهند کاری کنند، دائماً نگرانند که اتفاق بدی برای نوزادشان بیفتد. 

اگر فکر می­کنید یکی از افرادی که شما می­شناسید، افسرده است، تشویق کنید تا با شما، به عنوان دوست، یا با پزشک و مراقب سلامت، مشورت کند.

درمان افسردگی پس از زایمان

اگر احتمال می­دهید که به افسردگی پس از زایمان مبتلا  شده ­اید، حتماً با پزشک و یا مراقب سلامت خود مشورت کنید. با درمان و حمایت مناسب، اغلب زنان، به بهبودی کامل دست پیدا می­کنند، هرچند این حالت ممکن است، مدتی طول بکشد.

سه نوع اصلی درمان شامل: ، اقدامات خودیاری ، روان ­درمانی و درمان­های دارویی می باشند، که همه آن­ها در زیر و با جزئیات بیشتری توضیح داده شده ­اند. با پزشک­  خود در مورد نکات مثبت و منفی درمان خود صحبت کنید تا در نهایت به بهترین و مناسب­ترین درمان ممکن برای خود برسید.

همچنین پزشک عمومی سلامت جسمی شما را بررسی ­می­کند تا در صورت مشکل دیگری که ممکن است نیاز به رسیدگی داشته باشد، آگاه شود.  به عنوان مثال، ممکن است بعد از زایمان کم ­خون باشید و این می­تواند به احساس افسردگی شما اضافه کند.

خودیاری 

مراقبت از نوزاد برای هرکسی می­تواند استرس ­زا و چالش ­برانگیز باشد و همچنین می­تواند افسردگی پس از زایمان را در شما تشدید کند. شما می­توانید برای تسکین علائم و کمک به درمان خود،  چند کار انجام دهید. این کارها، عبارتند از:

صحبت­ کردن با شریک زندگی، دوستان و خانواده- سعی کنید به آن­ها کمک کنید تا درک کنند که شما چه احساسی دارید و بتوانند به شما کمک کنند.

سعی نکنید که یک "قهرمان" باشید- پیشنهاد دیگران را برای کمک را بپذیرید و از نزدیکان خود بخواهید تا کارهایی مانند مراقبت از نوزاد، انجام کارهای خانه، آشپزی­ کردن و خرید را انجام دهند.

برای خود زمان بگذارید– سعی کنید کارهایی مانند پیاده ­روی، گوش­ دادن به موسیقی، خواندن کتاب و یا حمام آب­گرم را که برای شما آرامش­ دهنده و لذت­بخش هستند، انجام دهید.

هر وقت می توانید، استراحت کنید- هر چند، زمانی که از کودک خود مراقبت می­کنید، این کار سخت است، ولی تلاش کنید که هر وقت زمانش را داشتید، حتماً استراحت کنید. سعی کنید که عادت خوب خوابیدن را در خود تقویت کنید.

مرتب ورزش کنید – این کار می­تواند برای افزایش خلق در افرادی که افسردگی خفیف دارند بسیار کمک­ کننده باشد. 

مرتباً غذاهای سالم بخورید و سعی کنید زمان غذا نخوردن شما خیلی طولانی نشود.

از مصرف الکل و مواد مخدر اجتناب کنید، چون با انجام این کار، افسردگی شما بدتر خواهد شد.

در مورد خدمات حمایتی منطقه خود، از مراقب سلامت خود کمک بگیرید. آن­ها می­توانند شما را به یک مشاور اجتماعی و یا گروه حمایتی محلی معرفی کنند. این کار، می­تواند برای همه خانم­ هایی که افسردگی پس از زایمان دارند، بسیار امیدوار­کننده باشد.

درمان­ های روانی 

درمان­ های روانی، معمولاً، اولین درمان توصیه شده برای درمان زنان مبتلا به افسردگی پس از زایمان می­باشند. 

انواع اصلی درمان، در زیر شرح داده شده ­اند.

رفتاردرمانی شناختی 

رفتاردرمانی شناختی (CBT)، یک نوع درمان بوده که بر مبنای این ایده استوار است که تفکر غیرواقعی و غیرمفید می ­تواند منجر به رفتار منفی شود.  هدف از CBT، شکستن این چرخه و یافتن روش­های جدید تفکر است که می­تواند به شما در مثبت رفتار کردن، کمک ­کند. به عنوان مثال، برخی از زنان، انتظارات غیرمنتظره از مادر شدن دارند و فکر می­ کنند که مادر نباید اشتباه کند. به عنوان یک بخش از رفتاردرمانی شناختی، شما، تشویق خواهید شد که ببینید، این فکرها، ناکارآمد و غیرمفید بوده و به دنبال راه ­هایی برای یافتن تفکر مثبت باشید. 

CBT، می­تواند به صورت فرد به فرد و یا گروهی با یک درمانگر انجام شود. درمان، معمولاً بین 3 تا 4 ماه طول خواهد کشید.

درمان بین ­فردی

درمان بین فردی (IBT)، یعنی اینکه شما با یک درمانگر در مورد مشکلاتی که با آن درگیر هستید، صحبت کنید. هدف از این نوع درمان، تشخیص مشکلات شما با خانواده، دوستان و یا پدر و مادر و چگونگی مرتبط بودن این مشکلات با افسردگی شما می باشد. درمان، بین 3 تا 4 ماه طول خواهد کشید.

ضد افسردگی ­ها

اگر شما مبتلا به فرم متوسط یا شدید افسردگی هستید و نمی­ خواهید درمان­ های روانشناختی دریافت کنید و یا این درمان­ ها  برای شما مفید نبوده­ اند، می­توانید از داروهای ضد افسردگی، استفاده کنید. 

همچنین در مواردی که شما مبتلا به فرم خفیف افسردگی پس از زایمان هستید و سابقه قبلی افسردگی هم دارید، ممکن است این داروهای ضد افسردگی، برای شما تجویز شود. 

داروهای ضد افسردگی، با ایجاد تعادل در مواد شیمیایی تغییر­دهنده­ خلق در مغز شما، کار می­کنند. این داروها، می ­توانند علائمی مانند احساس ناخوشی، خلق پایین، تحریک ­پذیری، عدم تمرکز و خواب­ آلودگی را تسکین­ داده و امکان عملکرد طبیعی  را برای شما فراهم کنند و همچنین به شما کمک کنند تا با نوزاد جدید خود، بهتر کنار بیایید. 

داروهای ضد افسردگی، باید حداقل تا یک هفته قبل از شروع احساس بهبودی، مصرف شوند. بنابراین، حتی اگر شما بهبودی فوری هم مشاهده نکردید، بایستی به مصرف­ کردن این داروها، ادامه دهید. 

شما معمولاً تا تقریباً 6 ماه پس از احساس بهبودی، باید این داروها را مصرف کنید. اگر مصرف آن­ها را زودتر قطع کنید، احتمال بازگشت حالت افسردگی وجود خواهد داشت. 

داروهای ضد افسردگی و شیر دهی[10]

اگر شما به نوزاد خود شیر می ­دهید، حتماً با پزشک خود در مورد نوع دارویی که باید بگیرید، مشورت کنید. چون، همه داروها برای دوره شیردهی مناسب نیستند. پزشک شما، باید در مورد خطرات مصرف داروهای ضد افسردگی به شما توضیح بدهد و بهترین نوع دارویی که برای شما و نوزادتان بی­ خطر باشد را برای شما تجویز کند.

افسردگی پس از زایمان شدید 

اگر افسردگی پس از زایمان شما خیلی شدید باشد و به درمان­ های بالا پاسخ ­ندهد، احتمالاً به یک تیم سلامت روانی ، ارجاع داده خواهید شد.  این تیم  می­تواند درمان ­های اضافی  به شکل زیر را برای شما رائه بدهد:

CBT شدیدتر 

دیگر درمان­ های روانشناختی، مانند روان­ درمانی 

درمان ­هایی مانند ماساژ نوزاد برای کمک به ارتباط گرفتن بهتر با نوزاد، در مواردی که این ارتباط  ضعیف می باشد.

درمان­ های دارویی مختلف 

الکتروشوک درمانی (ECT)[11]– در این روش، الکترودهایی روی سر شما قرار داده ­شده و جریان الکتریسیته به مغز شما ارسال می­شود، که ممکن است با تغییر تعادل مواد شیمیایی موجود در مغز، باعث بهبود خلق ­و ­خوی شما شود.

اگر افسردگی شما به قدری شدید باشد که احتمال آسیب ­رساندن به خودتان و یا دیگران وجود داشته باشد، باید به احتمال زیاد در بیمارستان و یا یک کلینیک سلامت روان، بستری شوید.

در این وضعیت، بهتر است تا زمانی که شما به خانه برمی ­گردید، نوزاد شما، توسط پدر و مادر و یا خانواده خودتان مراقبت شود و یا اینکه شما خودتان در یک بخش سلامت روان "مادر و نوزاد" بیمارستان[12]، بستری شوید.

[1] Postnatal depression 

[2] Low mood 

[3] Difficulty bonding

[4] Self – help 

[5] Antidepressants

[6] Bereavement 

[7] Monitoring

[8] Frightening thoughts 

[9] Withdrawing

[10] Breastfeeding

[11] Electroconvulsive therapy 

[12] “Mother and baby” mental health unit