زکریا چکاپ

آنوریسم آئورت شکمی

آنوریسم آئورت شکمی (AAA) یک تورم (آنوریسم) آئورت است- (آئورت : رگ اصلی که خون را از قلب بیرون میبرد و حرکت رو به پایین به سمت شکم و بقیه بدن دارد.)

آئورت شکمی بزرگترین رگ خونی در بدن است که معمولا حدود 2 سانتی متر پهنا دارد. اگرچه میتواند تا 5/5 سانتی متر نيز متورم شود، چیزی که پزشکان آن را به عنوان آنوریسم آئورت شکمی میشناسند.

آنوریسم های بزرگ ناشايع هستند اما میتوانند خیلی جدی باشند. اگر یک آنوریسم بزرگ پاره شود و باعث خونریزی شدید داخلی گردد معمولا کشنده است.

آنوریسم وقتی رخ میدهد که دیواره رگ آئورت ضعیف باشد. اگرچه علتی که باعث این ضعف میشود كاملا مشخص نیست ولی میتوان گفت که سیگار کشیدن و فشار خون بالا میتوانند که خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهند.

آنوریسم آئورت شکمی بیشتر در مردان بالاتر از 65 سال شايع است. حدودا علت مرگ یک نفر از هر50 نفر مبتلا به  آنوریسم آئورت شکمی پارگی آن است.  و به این خاطر است که توصیه میشود تمامی مردان( مخصوصا مردان سيگاری) هنگامی که به سن 65 سال می رسند تست تشخیصی این بیماری را انجام دهند. در این تست تنها از یک اسکن سونوگرافی ساده استفاده میشود. 

نشانه های آنوریسم آئورت شکمی

در بیشتر مبتلایان، آنوریسم آئورت شکمی بدون علامت است. حتی وقتی كه اندازه آن بزرگ باشد. در بعضی افراد مبتلا درد و یا احساس ضربان در شکم و یا درد مزمن پشت ایجاد میشود.

بطورمعمول آنوریسم آئورت شکمی خطر جدی برای سلامتی ایجاد نمی کند اما خطر این وجود دارد که یک آنوریسم بزرگ پاره شود. یک آنوریسم پاره شده میتواند خونریزی شدید داخلی ایجاد کند که معمولا کشنده است. حدود 8 نفر در هر 10 نفر مبتلا به آنوریسم پاره شده یا قبل از رسیدن به بیمارستان جان خود را از دست می دهند و یا در طی جراحی جان سالم به در نمی برند. 

مرسوم ترین نشانه یک آنوریسم آئورت پاره شده درد ناگهانی و شدید در شکم است. 

اگر شما گمان میبرید که خودتان یا فرد دیگری دچار یک پارگی آنوریسم شده است، به سرعت با اورژانس تماس گرفته تا درخواست آمبولانس دهید. 

علل

اگرچه افزایش سن و جنسیت مذکر داشتن از عامل های تشدید کننده این بیماری هستند، دلیل اصلی ضعیف شدن دیواره آئورت مشخص نیست.

دلایل تشدید کننده دیگر این بیماری که شما میتوانید آن را کنترل کنید شامل: سیگار کشیدن، فشار خون بالا و سطح کلسترول است.

داشتن سابقه فامیلی از آنوریسم آئورت به این معنا است که خطر ابتلا شما به این بیماری نیز بالاست.

تشخیص

به این دلیل که این بیماری معمولا بی علامت است، معمولا در طی یک چکاپ روتین مشخص میشود. برای مثال: وقتی که پزشک شما متوجه یک احساس ضربان در شکم شما شود.

آزمایش تصویربرداری یک سونوگرافی است که به هدف اندازه گیری سایز آئورت شکمی و نمایاندن آن در مانیتور صورت میگیرد و اگر پزشک شما مشكوك شود که شما مبتلا به این بیماری هستید، ميتوان آنوریسم را با این روش تشخیص داد.

درمان یک آنوریسم آئورت شکمی 

اگر قبل از پارگی آنوریسم ، آنوریسم آئورت شکمی تشخیص داده شود، افراد توصیه لازم درمانی را دریافت می کنند و با رعايت اين توصيه ها از پارگی آنوریسم جلوگیری می شود. 

درمان معمولا با جراحی برای تعویض بخش ضعیف رگ خونی با یک قطعه لوله مصنوعی است. 

اگر جراحی توصیه نشود- یا اگر شما تصمیم بگیرید که جراحی انجام ندهید- تعدادی درمان بدون جراحی موجود است که می توانند از ریسک پارگی آنوریسم بکاهند. 

این درمان ها شامل استفاده از دارو برای پایین آوردن کلسترول و فشار خون شماست. 

همچنین شما احتياج به انجام سونوگرافی منظم شكمی برای اندازه گیری سایز آنوریسم خود خواهید داشت. 

پيشگيری

بهترین راه پيشگيری از آنوریسم و یا کاهش ریسک بزرگتر شدن آن که به پارگی می انجامد این است که، از هر چیزی که میتواند به رگ های خونی آسیب برساند جلوگیری کرد. این موارد میتواند: سیگار کشیدن، خوردن بیش از حد چربی، عدم انجام ورزش مرتب ، داشتن اضافه وزن و یا چاقی است. 

نشانه های یک آنوریسم آئورت شکمی

در بیشتر موارد، یک آنوریسم آئورت شکمی پاره نشده هیچ علامتی ندارد، مگر اینکه به طور قابل ملاحظه ای بزرگ شود. 

علامت های یک آنوریسم آئورت شکمی پاره نشده ممکن است شامل:

یک احساس ضربان بر روی شكم شما معمولا نزدیک به عمق شکم است که اغلب فقط وقتی قابل فهم است که آن را با فشار دست لمس کنید.

درد مزمن پشت و درد مزمن شکم.

اگر شما هر یک از علايم بالا را دارید، بهتر است که هرچه سریعتر به پزشک مراجعه کنید.

آنوریسم آئورت شکمی پاره شده 

اگر آنوریسم آئورت شما پاره شود، شما ممکن است که یک درد شدید ناگهانی را در وسط یا طرفین شکم خود تجربه کنید. در مردها، درد همچنین میتواند در به سمت کیسه بیضه (اسکروتوم) به پایین پیش برود.

سایر علايم شامل:

سرگیجه، پوست سرد و عرق کرده، ضربان قلب تند (تاکی کاردی)، کوتاهی نفس، احساس بی هوشی و از دست دادن آگاهی است.

یک آنوریسم آئورت پاره شده يك فوریت پزشکی است و مهم است تا هرچه سریعتر بيمار به بیمارستان منتقل شد.

حدود 80 درصد افراد با آنوریسم پاره شده قبل از رسیدن به بیمارستان جان خود را از دست می دهند و یا در جراحی اورژانسی جان سالم به در نمیبرند.

عوامل خطر  آنوریسم آئورت شکمی

بطور قطعی دلایل ضعیف شدن دیواره آئورت شناخته نشده است اگر چه که افزایش سن و مذکر بودن به عنوان اصلی ترین دلایل آن شناخته شده اند.

مردان به نسبت 6 به یک نسبت به زنان احتمال ابتلا به آنوریسم آئورت شکمی  را دارند. 

اگر چه عوامل دیگری هم هستند که تحت کنترل شما میتوانند باشند- که در زیر توصیف شده اند- مهم ترین آن ها سیگار کشیدن است. 

سیگار کشیدن 

آترواسکلورزیس (تصلب شرایین)

سیگار کشیدن، خوردن غذاهای پرچرب و فشار خون بالا احتمال ابتلا به آترواسکلورزیس را افزایش می دهند. 

فشار خون بالا

سابقه خانوادگی 

تشخیص آنوریسم آئورت شکمی

 آنوریسم آئورت شکمی معمولا بی علامت است. بنابراین، آن ها ترجیحا در نتیجه غربالگری تشخیص داده میشوند یا اینکه در طول یک آزمایش فیزیکی روتین هنگامی که پزشک متوجه یک احساس ضربان متمایز در شکم شما میشود، مورد تشخیص واقع میشوند.

تشخیص میتواند با غربالگری توسط سونوگرافی قطعی شود. سونوگرافی همچنین میتواند سایز آنوریسم را مشخص کند که عامل مهمی در انتخاب درمان مناسب است.

غربالگری

به تمامی مردانی که 65 سال به بالا سن دارند( مخصوصا مردان سيگاری يا با سابقه مصرف سيگار) پیشنهاد میشود که غربالگری سونوگرافی را با هدف بررسی آنوریسم آئورت شکمی انجام دهند.

درمان آنوریسم آئورت شکمی

درمان به عوامل متعددی بستگی دارد، که شامل: سایز آنوریسم، سن بیمار و وضعیت کلی سلامتی شخص است.

همچنین به شما توصیه هایی برای کم کردن سرعت رشد آنوریسم و کاهش خطر پاره شدن آن میشود- برای مثال، ترک سیگار و شاید استفاده از دارو برای کنترل فشار خون و سطح کلسترول. 

اگر شما یک آنوریسم آئورت شکمی بزرگ دارید:

اگر تشخیص داده شود که شما یک آنوریسم آئورت شکمی که 5/5 سانتی متر و بزرگتر است دارید، شما به یک جراح عروق ارجاع داده خواهید شد (جراحی که در بیماریهای عروق خونی تخصص دارد) و جراح ممکن است که به شما توصیه کند تا جراحی انجام دهید.

دو تکنیک جراحی مورد استفاده برای درمان یک آنوریسم بزرگ موجود هستند:

جراحی داخل عروقی (اندو وسکولار)

جراحی باز

آنوریسم آئورت شکمی کوچک یا متوسط 

اگر تشخیص داده شود که شما دچار یک آنوریسم آئورت شکمی کوچک (0/3 تا 4/4 سانتی متر) و یا متوسط (5/4 تا 4/5 سانتی متر) هستید، شما معمولا احتياجی به جراحی نخواهيد داشت زيرا جراحی معمولا تاثیر مثبتی در شما نخواهد داشت. 

در اين صورت شما احتياج به پيگيری مرتب بوسيله سونوگرافی شكمی داريد تا سایز آنوریسم شما مورد بررسی قرار گیرد، در بعضی از مواقع آنوریسم آئورت شکمی رشد تدريجی دارد و به تدريج بزرگتر میشود براساس سرعت رشد آنوريسم قرارهای پيگيری شما تنظيم خواهد شد.(از 3 ماه يكبار در آنوريسم های با سرعت رشد بالا تا پيگيری سالانه در آنوريسم های با سرعت رشد كم)

همچنین توصیه های جهت كنترل و جلوگیری از بزرگتر شدن يا كند شدن سرعت بزرگ شدن آنوریسم آئورت شکمی دریافت خواهید کرد که اين توصيه ها شامل موارد زير است:

کنار گذاشتن سیگار، داشتن رژِیم غذايی  و فعاليت فيزيكی مناسب جهت رسيدن به وزن ایده آل 

اگر سیگار می کشید و در عين حال مبتلا به آنوریسم آئورت شکمی هستيد، بزرگترین تغییری که شما میتوانید در زندگی خود ایجاد کنید ترك سيگار است. مشاهده شده است که آنوریسم در بین افراد سیگاری با سرعت بیشتری بزرگ میشود.

پيشگيری از آنوریسم آئورت شکمی

بهترین راه جلوگیری از ابتلا به آنوریسم یا کاهش خطر بزرگتر شدن و احتمال پاره شدن آن، دوری کردن از هر چیزی است که میتواند به عروق خونی شما آسیب برساند .

این موارد شامل:

سیگار کشیدن، خوردن مواد غذایی با چربی بالا، نداشتن ورزش منظم، داشتن اضافه وزن و یا چاق بودن است.

اگر پزشک متوجه فشار خون بالا در شما یا سطح بالای کلسترول در بدن شما شد، ممکن است تا برای هر دو بیماری دارو تجویز کند. این امر میتواند خطر ابتلا به آنوریسم آئورت شکمی را کاهش دهد.

سیگار کشیدن:

سیگار کشیدن جز بزرگترین ریسک فاکتورها (عوامل ایجاد کننده) یک آنوریسم است و دلیل آن این است که باعث به وجود آمدن آترواسکلروزیس (تصلب یا سخت شدگی عروق) میشود و فشار خون شما را بالا می برد.

مواد دخانی که دارای تنباکو هستند میتوانند به دیواره شرایین آسیب برسانند.

این باور وجود دارد که افراد سيگاری 7 برابر بیشتر نسبت به افرادی که سیگار نمیکشند به آنوریسم آئورت شکمی دچار میشوند.

هرچه بیشتر سیگار بکشید خطر بیماری در شما بیشتر میشود. افرادی که به طور مرتب بیش از 20 سیگار در روز مصرف میکنند بیش از 10 برابر خطر ابتلا به این بیماری را نسبت به افرادی که سیگار نمیکشند، دارند.

اگر میخواهید سیگار را ترک کنید، مي توانيد از پزشکتان يا مراكز ترك سيگار يا اپليكيشن ترك سيگار كمك بگيريد و توصیه های اختصاصی در مورد بهترین راه ترک سیگار را دريافت نماييد.  

رژیم غذايی 

خوردن مقدار زیادی چربی خطر ابتلا شما به آترواسکلروزیس را افزایش می دهد. 

بسیار مهم است که شما مقدار غذایی که دارای چربی اشباع شده است را کاهش دهید. این غذاها شامل: بیسکویت، کیک، کره، سوسیس و کالباس و بیکن و گوشت قرمز دارای چربی است. اين امر به این خاطر است که خوردن مقدار زیادی چربی اشباع شده میتواند باعث ابتلا به کلسترول بالا گردد و کلسترول بالا میتواند باعث بسته شدن دیواره شرایین شود. 

ورزش و فعاليت فيزيكی

فعال بودن وانجام مرتب تمرینات بدنی فشار خون را پایین می آورد و قلب و عروق شما را در شرایط خوبی قرار می دهد. 

انجام مرتب تمرینات همچنین به شما کمک میکند که وزن اضافی خود را از دست دهید که این امر باعث میشود که فشار خون شما پایین بیاید.

بزرگسالان بهتر است که حداقل 150 دقیقه ( دو ساعت و 30 دقیقه) تمرینات ایروبیک (هوازی) در هفته انجام دهند.

مثال هایی از فعالیت های با شدت متوسط شامل دوچرخه سواری و یا راه رفتن سریع است. 

برای مفید بودن تمرینات بهتر است که فعاليت فيزيكی شما باعث شود تا شما احساس گرما کنید و به نفس نفس بیفتید. فردی که اضافه وزن دارد تنها باید از یک سطح شیب دار رو به بالا راه برود تا این احساس به او دست دهد. ( فعاليت فيزيكی موثر است كه در شما احساس نفس نفس ايجاد نماييد اما نه تا حدی كه باعث آزار شما گردد.)

تمرینات فیزیکی شامل هر چیزی از انواع ورزش ها تا پیاده روی و باغبانی است. 

وزن مناسب

داشتن اضافه وزن باعث میشود تا قلب شما برای پمپاژ خون به كل بدن سخت تر کار کند. این موضوع می تواند باعث بالا رفتن فشار خون شما شود که این فشار به عروق شما انتقال می يابد. 

از محاسبه نمايه توده بدنی (BMI)استفاده کنید تا متوجه شوید که آیا به کاهش وزن نیاز دارید ویا خیر.

اگر نیاز است تا وزن از دست دهید، باید خاطر نشان گردد که از دست دادن حتی چند كيلوگرم می تواند تغییری بزرگی در فشار خون شما و همچنین سلامت کلی شما داشته باشد.