آنافیلاکسی

آنافیلاکسی یک واکنش آلرژیک شدید و بالقوه تهدید کننده حیات است که میتواند به سرعت ایجاد شود.

همچنین به عنوان شوک آنافیلاکسی [1] هم شناخته میشود. نشانه های آنافیلاکسی شامل:

خارش پوست یا بثورات برجسته و قرمز پوستی

چشم ها، لب ها، دست ها و پاهای متورم

احساس سبکی سر و غش کردن

تورم دهان، گلو یا زبان که میتواند موجب مشکلاتی در نفس کشیدن و بلع ایجاد کند.

خس خس کردن هنگام تنفس

درد شکمی، تهوع و استفراغ و بیهوشی

چه باید کرد؟

با آنافیلاکسی همواره باید مانند یک اورژانس پزشکی برخورد شود.  در صورت وجود باید در اسرع وقت دارویی به نام آدرنالین تزریق شود.

بعضی افراد با سابقه قبلی آنافیلاکسی ، تزریق کننده های خودکار[2] آدرنالین دارند.

این دارو باید به عضله خارجی ران آنها تزریق شود و به مدت 5 تا 10 ثانیه در محل خود نگه داشته شود.

دستورالعمل نحوه استفاده از این تزریق کننده های خودکار را می توان در کنار هر دستگاه یافت.

چه آدرنالین تزریق شده باشد، چه نشده باشد، شما باید برای درخواست یک آمبولانس با 115 تماس بگیرید.

اگر بعد از 5 تا 10 دقیقه همچنان فرد احساس ناخوشی می کرد، یک تزریق ثانویه باید انجام شود. این تزریق باید در عضله ران مقابل انجام شود.

همچنین درصورتی که فرد بهبود یافت و سپس دوباره ناخوش شد، ممکن است یک دوز ثانویه نیاز باشد.

فرد باید به صورت صاف دراز بکشد، درحالی که پاهای خود را روی یک صندلی یا میزی با ارتفاع کم قرار داده است. اگر آن ها در نفس کشیدن مشکل داشتند، باید بنشینند تا نفس کشیدن آسان تر شود.

اگر فرد بی هوش است، شما باید وی را در یک موقعیت ریکاوری قرار دهید-  به پهلو قرارشان دهند، در این حالت توسط یک پا و یک بازو پشتیبانی میشوند، درحالی که سر به سمت عقب متمایل شده و چانه به سمت بالا کشیده شده است. اگر تنفس یا ضربان قلب فرد متوقف شد، احیای قلبی ریوی[3] باید انجام شود. 

درمان های بعدی در بیمارستان انجام خواهد شد.

عوامل و محرک ها

آنافیلاکسی نتیجه واکنش بیش از حد سیستم ایمنی شما به یک ماده بی ضرر مانند غذا است. موادی که واکنش های آلرژیک را تحریک میکنند، به عنوان آلرژن شناخته میشوند.

آنافیلاکسی معمولا در طی چند دقیقه پس از تماس با آلرژن ایجاد میشود، ولی گاهی اوقات واکنش میتواند تا 4 ساعت بعدتر رخ دهد. شایع ترین محرک های آنافیلاکسی که گزارش شده اند، شامل:

نیش حشرات- بویژه نیش زنبورها

بادام زمینی و آجیل های درختی ( مانند بادام، گردو و...)

انواع دیگر غذاها، مانند شیر و غذای دریایی

داروهای خاص- مانند بعضی آنتی بیوتیک ها

پیشگیری از حملات بعدی

اگر میدانید چه چیزی آنافیلاکسی را تحریک میکند، مهم است که از محرک های مشابه نیز اجتناب کنید.

شما باید برای آگاهی از عوامل تحریک کننده آلرژی خود به یک کلینیک تخصصی آلرژی ارجاع داده شوید و یا اگر از قبل می دانید چه عواملی باعث ایجاد آن شده است، برای ارزیابی و مشاوره بیشتر در مورد چگونگی اجتناب از آلرژن ها در آینده، به آن جا ارجاع داده شوید.

ممکن است به شما دو تزریق کننده خودکار آدرنالین داده شود تا از آنها در صورت بروز هرگونه حمله آنافیلاکسی در آینده استفاده کنید.

چه کسانی تحت تاثیر قرار می گیرند؟

آنافیلاکسی شایع نیست، ولی افراد در تمامی سنین میتوانند از آن متاثر شوند. افرادی با شرایط آلرژیک دیگر، مانند آسم یا شرایط حساسیت پوستی اگزما آتوپیک ، بیشتر در معرض خطر آنافیلاکسی قرار دارند.

اگرچه این شرایط تهدید کننده حیات است، مرگ و میر نادر است. با درمان سریع و مناسب، بیشتر افراد بهبود کامل می یابند.

علل آنافیلاکسی

آنافیلاکسی به دلیل وجود اختلالی در سیستم ایمنی، که خط دفاعی طبیعی بدن در برابر بیماری ها و عفونت است، ایجاد میشود. در آنافیلاکسی سیستم ایمنی شما، بیش از حد نسبت به یک ماده بی ضرر واکنش نشان میدهد و تعدادی مواد شیمیایی مختلف مانند هیستامین برای مقابله با تهدیدی غلط آزاد میکند.

محرک ها

تعدادی از محرک های آنافیلاکسی که بیشتر شایع هستند در پایین آورده شده اند.

نیش حشرات

بیشتر موارد آنافیلاکسی توسط نیش زنبور ها ایجاد میشود، اگرچه که به طور بالقوه هرگونه نیش یا گزش حشره  میتواند موجب آنافیلاکسی شود. نشان داده شده است که حدود 1 نفر از هر 100 نفر پس از نیش زنبور واکنش آنافیلاکسی را تجربه خواهند کرد، ولی فقط تعداد کمی از این افراد دچار یک واکنش آنافیلاکسی شدید می شوند.

غذاها

بیش از نیمی از موارد آنافیلاکسی مرتبط با غذا، توسط بادام زمینی ایجاد میشود. 

غذاهای دیگری که به عنوان محرک آنافیلاکسی شناخته شده اند، شامل:

آجیل ها- مانند گردو، بادام هندی، بادام، آجیل برزیلی و فندق

شیر

ماهی و صدف

تخم مرغ ها

بعضی از انواع میوه ها- مانند موز، کیوی، انگور و توت فرنگی

داروها

داروهایی که به عنوان محرک آنافیلاکسی در تعداد کمی از افراد شناخته شده اند ، شامل:

آنتی بیوتیک ها- مخصوصا آنتی بیوتیک های مشابه پنی سیلین

بی حسی های عمومی- دارو های شل کننده عضلات[4] که در طی جراحی استفاده میشود

داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی[5]- نوعی از مسکن ها که شامل ایبوپروفن و آسپرین میشوند.

افراد حساس به این نوع داروها معمولا به محض شروع دوره درمان دچار آنافیلاکسی می شوند، اگرچه ممکن است در گذشته آنها را به صورت ایمن دریافت کرده باشند.

خطر ایجاد آنافیلاکسی با استفاده از این داروها بسیار کم است، بنابراین در بیشتر موارد مزایای درمانی بیشتر از خطر احتمالی است. برای مثال، خطر ایجاد آنافیلاکسی حدود:

1 در 1480 مورد پس از مصرف مسکن های NSAID

1 در 5000 مورد پس از مصرف پنی سیلین

1 در 10000 مورد پس اعمال بی حسی عمومی

عوامل کنتراست( ماده حاجب )

عوامل کنتراست گروهی از رنگ های مخصوص هستند که در بعضی از آزمایشات پزشکی استفاده میشوند، تا کمک کنند ناحیه به خصوصی از بدن بهتر در اسکن ها و تصویربرداری هایی مانند اشعه ایکس نمایش داده شود. برای مثال، عوامل کنتراستی که به داخل عروق خونی تزریق شده اند، کمک میکنند تا هرگونه نقص موجود در عروق مانند انسداد روی تصویر اشعه ایکس نمایان شود. این روش همچنین به عنوان آنژیوگرافی نیز شناخته میشود.

به نظر میرسد که خطر ایجاد آنافیلاکسی پس از تزریق عوامل کنتراست کم تر از 1 در هر 10000 مورد باشد.

لاتکس

کمتر از 1 در هر 100 نفر در جمعیت به طور طبیعی، نسبت به لاتکس آلرژی دارند. مراقبین سلامت، مو، زیبایی، کارکنان کیترینگ و صنایع موتوری بیشتر به آلرژی به لاتکس مبتلا می شوند.

آنهایی که سابقه  تب یونجه، آسم، اگزما و شرایط خاص پزشکی مانند اسپینا بفیدا دارند، بیشتر تحت تاثیر قرار می گیرند.

آنافیلاکسی ایدیوپاتیک[6]

گاهی اوقات با وجود انجام تست ها و آزمایشات فراوان هیچ عاملی برای آنافیلاکسی نمیتوان یافت و علت ناشناخته باقی می ماند. این حالت به عنوان آنافیلاکسی ایدیوپاتیک شناخته میشود.

درمان آنافیلاکسی

اگر فکر میکنید فردی درحال تجربه کردن علائم آنافیلاکسی است، شما باید از یک تزریق کننده آدرنالین، در صورتی که در درسترس باشد، استفاده کنید. بلافاصله پس از آن با 115 تماس بگیرید.

اگر تزریق کننده آدرنالین در دسترس نیست، بلافاصله با شماره 115 تماس بگیرید.

اگر میتوانید محرک احتمالی، مانند نیش زنبوری که در پوست آنها باقی مانده است، ببینید، با احتیاط آن را بردارید.

تزریق آدرنالین

آدرنالین باعث میشود که عروق خونی تنگ تر شوند و فشار خون شما را بالا برده و تورم را کاهش میدهد. همچنین موجب باز شدن راه های هوایی و تسکین مشکلات تنفسی میشود.

به محض مشکوک بودن به ایجاد واکنشی جدی، باید تزریق آدرنالین انجام شود.علائمی که ما را به ایجاد آنافیلاکسی مشکوک میکند، شامل:

مشکلات تنفسی

احساس ضعف یا سرگیجه

از دست دادن هوشیاری

تزریق میتواند توسط فردی که دچار آنافیلاکسی شده انجام شود، ولی گاهی اوقات- برای مثال، اگر فرد یک کودک کم سن و سال است یا فردی است که بی هوش است- ممکن است به فرد دیگری برای انجام تزریق نیاز باشد.

قبل از تلاش جهت تزریق، مطمئن شوید میدانید چگونه این کار را انجام دهید. هنگام تزریق اینژکتور برای خودتان یا شخصی که مسئول آن هستید، باید تمام دستورالعمل ها را به دقت بخوانید.

بعد از تزریق، سرنگ باید 5 تا 10 ثانیه در محل نگه داشته شود. تزریقات میتوانند از روی لباس انجام شوند.

پس از تزریق آدرنالین، حتی در صورتی که فرد احساس بهتری داشته باشد، شما باید بلافاصله برای درخواست یک آمبولانس با 115 تماس بگیرید.

بیشتر افراد پس از استفاده از آدرنالین، باید بهبودی سریع علائم را تجربه کنند. 

اگر بعد از 5 تا 10 دقیقه هیچگونه بهبودی حاصل نشد، در صورت وجود باید دوز دوم آدرنالین را تزریق کنید. این تزریق باید در عضله ران مقابل انجام شود.

موقعیت دهی و احیا

در بیشتر موارد، فرد باید مستقیم در حالی که پاهایشان روی یک صندلی یا میزی با ارتفاع کوتاه قرار دارد، دراز بکشد، این کار به حفظ جریان خون به سر و قلب کمک میکند.

زنان باردار باید به پهلوی چپ دراز بکشند تا از وارد آمدن فشار زیاد به ورید بزرگی که به قلب منتهی میشود، جلوگیری کنند.

اگر فرد هوشیار است ولی در تنفس مشکل دارد، باید بنشیند تا نفس کشیدن آسان تر شود.

اگر فرد بی هوش است، باز بودن راه های هوایی او و همچنین تنفسش را بررسی کنید. سپس او را در موقعیت ریکاوری یا احیا قرار دهید تا مطمئن شوید که با استفراغ خود خفه نمی شود.

فرد را به پهلو قرار دهید، مطمئن شوید که توسط یک پا و یک بازو حمایت میشوند. راه هوایی را توسط عقب بردن سر و بالا بردن چانه باز کنید.

اگر تنفس یا ضربان قلب فرد متوقف شد، احیای قلبی ریوی باید انجام شود.

پذیرش در بیمارستان

حتی اگر تزریق آدرنالین انجام شده است، لازم است فرد به بیمارستان رفته و تحت نظر باشد- معمولا برای 6 تا 12 ساعت- زیرا در طی این مدت علائم گاها عود میکنند.

در بیمارستان، از ماسک اکسیژن جهت کمک به نفس کشیدن میتواند استفاده شود و مایعاتی که بصورت قطره قطره مستقیما وارد ورید میشوند، میتوانند به افزایش فشار خون کمک کنند.

علاوه بر آدرنالین، داروهای دیگری مانند آنتی هیستامین ها و کورتیکواستروئید ها میتوانند برای کمک به بهبود علائم استفاده شوند. آزمایش خون نیز ممکن است هنگام بستری در بیمارستان برای تایید آنافیلاکسی انجام شود.

شما وقتی میتوانید بیمارستان را ترک کنید که علائم تحت کنترل باشند و تصور شود که آنها به سرعت عود نخواهند کرد. ممکن است این شرایط پس از چند ساعت ایجاد شود، ولی اگر علائم شدید باشد، ممکن است لازم باشد شما برای چند روز در بیمارستان بمانید. 

ممکن است از شما خواسته شود که 2 تا 3 روز پس از ترک بیمارستان قرص های آنتی هیستامین و کورتیکواستروئید را مصرف کنید تا به پیشگیری از عود علائم کمک کنند. 

احتمالاً از شما خواسته می شود که در یک قرار ملاقات بعدی شرکت کنید تا به شما مشاوره داده شود که چگونه می توانید از حملات بعدی آنافیلاکسی پیشگیری کنید.

یک اینژکتور خودکار آدرنالین جهت استفاده اورژانسی در فاصله بین ترک بیمارستان و شرکت در ملاقات پیگیری ممکن است به شما داده شود.

پیشگیری از آنافیلاکسی

اگر شما آنافیلاکسی دارید، باید توصیه های لازم و دارو جهت کمک به پیشگیری از حملات بعدی به شما داده شود.

کلینیک آلرژی

شما باید برای انجام آزمایشاتی جهت یافتن علت آنافیلاکسی، به یک کلینیک تخصصی آلرژی ارجاع داده شوید. آگاهی از این که چه آلرژنی موجب واکنش آلرژیک میشود، میتواند به شما کمک کند تا از حملات بعدی آنافیلاکسی پیشگیری کنید.

بعضی از آزمایشاتی که به طور شایع برای تعیین حساسیت ها استفاده میشوند، شامل:

آزمایش خراش پوست- پوست شما بوسیله مقدار کمی از آلرژن مشکوک خراشیده میشود، تا ببینید آیا بوسیله قرمز شدن، خارش یا برجستگی واکنش نشان میدهد.

آزمایش خون- نمونه خون از شما گرفته میشود تا واکنش آن نسبت به آلرژن مشکوک آزمایش شود.

اینژکتور های خودکار آدرنالین

اگر شما قبلا دچار حملات آنافیلاکسی شده باشید و خطر ایجاد حملات بعدی در آینده برای شما وجود داشته باشد، ممکن است برای شما یک اینژکتور خودکار آدرنالین تجویز شود.

اجتناب از محرک ها

اگر محرکی به عنوان عامل حملات آنافیلاکسی شما شناخته شده است، شما باید در آینده از آن دوری کنید.

غذا

شما میتوانید احتمال ابتلا به حساسیت غذایی را بدین وسیله کاهش دهید:

چک کردن برچسب های مواد غذایی

به کارکنان رستوران اجازه دهید از آنچه شما به آن حساسیت دارید، مطلع شوند، تا از آن در وعده ی غذایی شما استفاده نشود.

به یاد داشته باشید که بعضی از انواع غذاها ممکن است حاوی مقادیر کمی از آلرژن احتمالی باشند، برای مثال، سس های حاوی گندم و بادام زمینی.

نیش حشرات

با رعایت اصول احتیاطی پایه میتوانید خطر گزیدگی توسط حشره را کاهش دهید. مانند :

دور کردن زنبور ها - دستان خود را تکان ندهید و به آنها ضربه نزنید با یک تکه چوب با حداقل شدت آنها را از خود دور کنید.

اگر وقت خود را در فضای باز سپری میکنید ، به ویژه در تابستان ، از مواد ضد حشره استفاده کنید.

بعضی از مراکز تخصصی آلرژی درمان مخصوصی جهت حساسیت زدایی نسبت به نیش حشرات را در صورتی که شما در معرض خطر بالا و مشخصی برای نیش حشرات هستید- برای مثال، اگر شما زنبوردار یا باغبان هستید- به شما پیشنهاد میکنند.

داروها

اگر شما به نوع خاصی از داروها حساسیت دارید، معمولا جایگزین هایی وجود دارد که میتوانید به صورت ایمن از آن ها استفاده کنید. برای مثال اگر شما نسبت به عوامل زیر حساسیت دارید:

پنی سیلین- شما معمولا میتوانید از گروه دیگری از آنتی بیوتیک ها که به عنوان ماکرولیدها شناخته میشوند، استفاده کنید.

ضدالتهاب های غیراستروئیدی[7] مانند ایبوپروفن و آسپیرین- شما میتوانید معمولا به صورت ایمن از استامینوفن استفاده کنید، ولی محتویات داروهایی مانند داروهای سرماخوردگی را بخوانید تا مطمئن شوید حاوی NSAID ها نباشند.

یکی از انواع بیهوشی عمومی- انواع دیگر در دسترس هستند، یا شاید ممکن باشد جراحی را با استفاده از بی حسی موضعی و یک تزریق اپیدورال[8] انجام داد.

مهار کننده های آنزیم تبدیل کننده آنژیوتانسین[9]- داروهای جایگزین فشار خون، مانند مسدود کننده های کانال کلسیمی، میتواند استفاده شوند.

همیشه درباره آلرژی خود به مراقبین سلامت اطلاع دهید، چرا که ممکن است از آن اطلاعی نداشته باشند.

عوامل کنتراست (حاجب)

ممکن است در بعضی مواقع استفاده از عوامل کنتراست ضروری باشد- برای مثال اگر در داخل مغزتان خونریزی داشته باشید- حتی در صورتی که این کار شما را در معرض خطر آنافیلاکسی قرار دهد.

در چنین شرایطی، میتوان قبل از استفاده از ماده کنتراست، تزریق آنتی هیستامین و کورتیکواستروئید برایتان انجام شود، که ممکن است به پیشگیری از ایجاد علائم کمک کند یا حداقل شدت آن ها را بکاهد.

[1] anaphylactic shock

[2] auto-injector

[3]  cardiopulmonary resuscitation (CPR)

[4] muscle-relaxant

[5] non-steroidal anti-inflammatory drugs (NSAIDs)

[6] ایدیوپاتیک: بدون علت مشخص و شناخته شده

[7] non-steroidal anti-inflammatory drugs (NSAIDs)

[8]  در این تزریق، تزریق در ناحیه ی اپیدورال انجام میشود که ناحیه ای است که نخاع را میپوشاند.

[9] angiotensin-converting enzyme (ACE) inhibitors –