زکریا چکاپ
آزبستوز
آزبستوز[1]
آزبستوز یک بیماری مزمن (طولانی مدت) ریوی است که به دلیل قرارگرفتن طولانی مدت در معرض آزبست ایجاد می شود. آزبست اصطلاح کلی برای گروهی از مواد معدنی ساخته شده از الیاف میکروسکوپی است که در گذشته، به طور گسترده در ساخت و ساز استفاده می‌شده است. آزبست میتواند بسیار خطرناک باشد. اگر ساختار آزبست آسیب نبیند، خطری برای سلامتی ندارد، اما اگر مواد تشکیل‌دهنده آزبست خرد شده، سوراخ شده، شکسته و یا خراب شوند، میتواند گرد و غبار حاوی الیاف آزبست را آزاد کند. وقتی گرد و غبار تنفس میشود، الیاف آزبست وارد ریه‌ها شده و به تدریج در طول زمان به آن‌ها آسیب می‌رساند. برای ایجاد آزبستوز، قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض حجم بالای فیبر ضروری است. با این حال، این تنها عامل نیست، چون بسیاری از مردم با وجود مواجهه شدید به آزبستوز مبتلا نشده اند.
علائم آزبستوز
تنفس الیاف آزبست ممکن است در نهایت منجر به آسیب به ریه و بروز علائم مختلفی شود از جمله:
تنگی تنفس- ممکن است در ابتدا بعد از فعالیت بدنی رخ دهد اما در نهایت میتواند به یک مشکل ثابت تبدیل شود.
سرفه مداوم
خس خس[2]
خستگی شدید
درد قفسه سینه
در موارد پیشرفته‌تر، ناخن چماقی[3](برجسته)
امروزه بیشتر افرادی که به عنوان آزبستوز تشخیص داده می‌شوند سال‌ها پیش و قبل از این که کنترل‌های مؤثری بر روی مواجهه با الیاف آزبست در محل کار وجود داشته باشد، در معرض آن قرار گرفته اند. بعد از گسترش بیماری، هیچ درمانی برای آن وجود ندارد چون برگرداندن آسیب ریوی ممکن نیست. یکی از مهم‌ترین کارهایی که فرد مبتلا میتواند انجام دهد، ترک سیگار (اگر سیگار می کشد) است. زیرا سیگار کشیدن علائم بیماری را بدتر کرده و خطر ابتلا به سرطان ریه را در مبتلایان به آزبستوز افزایش میدهد. در صورت لزوم، درمان‌هایی مانند اکسیژن‌درمانی میتواند باعث بهبود کیفیت زندگی فرد مبتلا به آزبستوز شود.
پیش آگهی و دورنما
دورنمای بیماری میتواند بسته به میزان آسیب ریوی و وجود بیماری همراه دیگر، کاملاً متفاوت باشد. آزبستوز می تواند با گذشت زمان بدتر شود و موارد شدید آن آسیب زیادی بر سلامت فرد وارد کرده و طول عمر فرد را کوتاه کند، اما در بسیاری از موارد این بیماری به آرامی پیشرفت کرده و یا اصلاً پیشرفت نمی‌کند. با این حال، افرادی که به آزبستوز مبتلا هستند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سایر بیماریهای جدی و بالقوه خطرناک قرار دارند. مثلا در بیماری پلور[4]، پردهای که ریه‌ها را پوشانده (پرده جنب) ضخیم‌تر میشود و میتواند باعث تنگی نفس و درد قفسه سینه شود یا در مزوتلیوم[5] که نوعی سرطان است که پرده جنب، قلب و روده ها را درگیر می سازد.
به طور کلی، افراد مبتلا به آزبستوز، در نتیجه یکی از سرطان‌های ذکر شده در بالا و یا به دلایل طبیعی، پیشتر از خود بیماری، فوت می کنند.
پیشگیری از آزبستوز
سه نوع اصلی آزبست وجود دارد که در ساخت و ساز استفاده می‌شدند که در حال حاضر به طور گسترده ممنوع شده اند. با این حال، با وجود این قوانین سخت گیرانه که چندین سال به اجرا در آمده است، مقادیر زیادی از آزبست هنوز هم در بسیاری از ساختمانهای قدیمی یافت میشود. بنابراین انجام اقدامات احتیاطی برای کاهش خطر استنشاق الیاف آزبست در صورت زندگی یا کار در ساختمانی که ممکن است حاوی آزبست باشد، مهم است. اگر نگران این هستید که خانه تان ممکن است حاوی آزبست باشد، می‌توانید از یک کارشناس بهداشت محیط مشورت بگیرید. سعی نکنید هیچ ماده‌ای را که فکر می‌کنید ممکن است حاوی آزبست باشد را خودتان از بین ببرید. آزبست شما را آلوده میکند، مگر اینکه شما آموزش دیده باشید که چطور این کار را به طور ایمن انجام دهید.
آزبستوز چقدر شایع است؟
آزبستوز یک بیماری نسبتاً نادر است چون مواجهه طولانی مدت با آزبست برای ایجاد آن لازم است و مقرراتی برای محدود کردن مواجهه با آزبست چندین سال است که وجود دارد.
علل آزبستوز
بیماری با تنفس الیاف آزبست ایجاد میشود. افرادی که مشاغل خاصی دارند، احتمالاً در گذشته در معرض آزبست قرار داشته‌اند.
آزبست چیست؟
آزبست یک اصطلاح کلی برای گروهی از مواد معدنی ساخته شده از الیاف میکروسکوپی است. مواد حاوی آزبست به طور گسترده در ساخت و ساز استفاده می شدند، چون محکم، بادوام و مقاوم در برابر حریق هستند.
تمام انواع آزبست در صورتی خطرناک هستند که مواد حاوی آن‌ها آسیب‌دیده و الیاف در هوا رها شوند.اگر چه آزبست دیگر مورد استفاده قرار نمی‌گیرد اما مواد حاوی آزبست هنوز هم در بسیاری از ساختمانهای قدیمی یافت می‌شوند.
مشاغل مرتبط با مواجهه با آزبست
استفاده از آزبست به طور قابل‌توجهی بعد از جنگ جهانی دوم افزایش یافت. اوج آن در دهه ۱۹۷۰ بود. در دهه‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ کاهش یافت. اگر در صنعتی مانند ساختمان و یا ساخت و ساز که در آن آزبست مورد استفاده قرار می‌گرفت، کار می‌کرده اید، ممکن است در معرض آزبست قرار گرفته باشید. مشاغلی که به طور ویژه مواجهه با آزبست در طول این دوره داشته اند عبارتند از:
کارگران عایق کار[6]
آبگرمکن سازها [7]
لوله‌کش ها، مکانیک دستگاه بخار، کارگران کشتی
کار با ورق‌های فلزی،عایق کاران دیوار، تکنیسین‌های شیمیایی
تعمیرکاران بخاری،کولر و یخچال
حال که آزبست دیگر مورد استفاده قرار نمی‌گیرد، کسانی که امروزه در معرض الیاف آزبست قرار می‌گیرند که شغلشان آن‌ها را در معرض خطر آسیب آزبست باقیمانده در ساختمانهای قدیمی قرار میدهد، مثل: سرایدارها، برق‌کارها و کارگران تخریب ساختمان.
تشخیص آزبستوز
در هنگام تشخیص آزبستوز، پزشک ابتدا درباره علائم شما سوال میکند و با گوشی پزشکی[8] (یک ابزار پزشکی که برای گوش دادن به قلب و ریه ها استفاده میشود) ریه‌های شما را سمع می کند. اگر ریه شما به آزبستوز مبتلا باشد، معمولا وقتی نفس می‌کشید صدای کراکل[9] (خش خش) شنیده می شود. همچنین پزشک در مورد سابقه کار شما سوال خواهد کرد، به خصوص در مورد زمان‌هایی که ممکن است در معرض آزبست قرار گرفته باشید، چه مدت ممکن است در معرض آن قرار گرفته باشید و آیا با هر گونه تجهیزات ایمنی، مانند ماسک صورت، در هنگام کار مشکل داشته اید یا خیر.
مراجعه به متخصص
در صورتی که شک به آزبستوز وجود داشته باشد، برای انجام آزمایش و تأیید وجود اسکار (جوشگاه) ریه، به یک متخصص بیماریهای ریه[10] ارجاع داده خواهید شد. آزمایشات شامل:
عکس اشعه ایکس قفسه سینه[11]- برای شناسایی آسیب در ساختار ریه که توسط آزبستوز ایجاد میشود.
سی‌تی‌اسکن از ریه‌ها- که تصاویر دقیقتری از ریه‌ها و پرده پوششی ریه‌ها را ارائه میکند و میتواند به تشخیص ناهنجاری‌های کوچکتر نیز کمک کند.
تست‌های عملکرد ریه - برای ارزیابی شدت آسیب ریوی، تعیین میزان هوایی که ریه‌ها میتوانند نگه دارند و ارزیابی میزان عبور اکسیژن از جدار شش‌ها به جریان خون.
قبل از تأیید تشخیص آزبستوز، متخصص ریه سایر علل احتمالی التهاب و اسکار (جوشگاه) ریه مانند آرتریت روماتوئید را نیز مدنظر قرار داده و رد میکند.
درمان آزبستوز
هیچ درمانی برای آزبستوز وجود ندارد، چون آسیب به ریه‌ها برگشت ناپذیر است. با این حال می‌توانید برای کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی خود گام‌هایی بردارید. که در زیر مشخص شده‌اند.
سیگار نکشید
اگر تشخیص داده شد که شما مبتلا به آزبستوز هستید و سیگار می‌کشید، بسیار مهم است که هر چه سریع‌تر آن را ترک کنید. سیگار کشیدن میتواند علائم تنگی نفس را بدتر کند و به طور قابل‌توجهی خطر سرطان ریه را در مراحل بعد افزایش دهد. برای کمک به ترک سیگار با پزشک خود صحبت کنید. آن‌ها میتوانند درمان های جایگزین نیکوتین تجویز کرده و داروهایی بدهند تا شانس شما برای ترک سیگار را تا حد زیادی افزایش دهد. همچنین پزشک میتواند شما را در ارتباط با گروه‌های پشتیبانی محلی در منطقه تان قرار دهد.
واکسیناسیون
اگر مبتلا به آزبستوز باشید، ریه هایتان بیشتر در معرض عفونت هستند. توصیه میشود برای پیشگیری از ابتلا به آنفلوانزا از واکسن آنفلوانزا و برای پیشگیری از عفونت باکتریایی که میتواند بیماریهای جدی مثل ذات الریه ایجاد کند، واکسن پنوموکوک استفاده شود. پزشک شما میتواند ترتیبی بدهد که این واکسن‌ها را استفاده کنید. شما برای محافظت هر سال به واکسن آنفلوانزا نیاز دارید. بیشتر مردم تنها به یک دوز واکسن پنوموکوک نیاز دارند، اگر چه در صورتی که وضعیت سلامت شما مطلوب نیست، ممکن است تزریق دوز یادآور[12] توصیه شود.
اکسیژن درمانی طولانی‌مدت
اگر شما مبتلا به آزبستوز شدید هستید، بدن شما ممکن است اکسیژن لازم برای عملکرد صحیح را دریافت نکند. اکسیژن درمانی از طریق دستگاهی به نام متراکم کننده اکسیژن تأمین میشود که اکسیژن را از هوای موجود در اتاق جمع آوری کرده و منبع هوای غنی از اکسیژن تولید میکند. این هوای غنی از اکسیژن از طریق ماسک و یا یک لوله پلاستیکی کوچک و نرم که در داخل سوراخ‌های بینی شما قرار میگیرد (کانول بینی[13])، تنفس میشود. شاید به شما یک مخزن اکسیژن کوچک قابل‌حمل و یک ماسک داده شود، تا هنگام خروج از خانه استفاده کنید که به عنوان اکسیژن سیار شناخته میشود. بسیار مهم است که هنگام استفاده از متراکم کننده اکسیژن سیگار نکشید. علت آن است که غلظت‌های بالای اکسیژن به شدت قابل اشتعال هستند و یک سیگار یا شعله روشن میتواند موجب آتش‌سوزی و یا انفجار شود.
داروها
اکثر افراد مبتلا به آزبستوز از هیچ داروی خاصی برای این بیماری استفاده نمی‌کنند مگر اینکه بیماری ریوی دیگری نیز داشته باشند؛ مثل بیماری مزمن انسدادی ریه[14] (COPD). موارد شدیدتر ممکن است از داروهایی مانند مورفین با دوز کم برای کاهش تنگی نفس و سرفه سود ببرند. عوارض جانبی جدی ناشایع هستند، چون مقدار دوز آن بسیار کم است. شایعترین عارضه یبوست است و یک ملین برای سهولت اجابت مزاج همزمان به شما داده خواهد شد.
پیشگیری از آزبستوز
اگرچه دیگر آزبست به طور گسترده مورد استفاده قرار نمی‌گیرد، اما هنوز مهم است که برای کاهش خطر مواجهه احتیاط کنید، چون هنوز هم در بسیاری از ساختمانهای قدیمی یافت میشود. ساختمان‌هایی که قبل از سال ۲۰۰۰ ساخته یا نوسازی شده‌اند هنوز هم میتوانند حاوی آزبست باشند.
آزبست در منزل شما
اگر نگران این هستید که خانه شما ممکن است حاوی آزبست باشد، می‌توانید از یک کارشناس بهداشت محیط کمک بگیرید. در این شرایط بهتر است که مواد حاوی آزبست را در جایی که هستند به حال خود رها کنید، به خصوص اگر در شرایط خوبی قرار دارند و احتمال آسیب دیدن آن‌ها کم است. شما باید سلامت مواد را در بازه های زمانی بررسی کنید تا مطمئن شوید که آسیب ندیده و یا شروع به تخریب نکرده اند. گاهی اوقات میتوان مواد حاوی آزبستی که اندکی آسیب‌دیده اند را تعمیر کرد. با این حال، این کار فقط باید توسط فردی آموزش دیده انجام شود. هر گونه مواد حاوی آزبست که به شدت آسیب‌دیده و نمی‌توانند حفاظت شوند، باید توسط فردی آموزش دیده نابود شوند. کارشناسان بهداشت محیط محلی شما میتوانند در این مورد به شما کمک کنند. اگر شما در حال برنامه‌ریزی برای هر گونه تعمیر خانه هستید و قصد دارید کارگر یا پیمان‌کاری به خانه بیاورید، باید قبل از شروع کار آن‌ها را از وجود هر گونه مواد حاوی آزبست در خانه مطلع کنید. این کار به کاهش خطر آسیب به هر گونه ماده حاوی آزبست کمک خواهد کرد.
آزبست در محل کار
اگر شغلتان به طور مستقیم شما را در معرض خطر مواجهه با آزبست قرار نمی‌دهد اما در مورد وجود آزبست در محل کارتان نگران هستید، با مسئول حفاظت[15] از ساختمان در مورد نظارت و مدیریت این مسئله صحبت کنید. مسئول حفاظت کسی است که مسئول نگهداری و تعمیر ساختمانهای غیر مسکونی است. اگر مواد حاوی آزبست در محل کار شما در شرایط خوبی باشند و در خطر آسیب دیدگی قرار نداشته باشند، معمولاً در محل خود رها شده و تحت نظر قرار می‌گیرند. با این حال مواد حاوی آزبست که در شرایط بدی قرار دارند و یا به احتمال زیاد در طول استفاده معمول از ساختمان آسیب‌دیده اند، باید به طور مناسبی مهر و موم شده و یا حذف شوند.
کار با آزبست
اگر کار شما به طور بالقوه شما را در معرض الیاف آزبست قرار میدهد، اقدامات ایمنی مناسب را قبل و در طول انجام کار، به دقت رعایت کنید. مدیریت اجرایی سلامت و ایمنی[16] (HSE) چک لیست زیر را برای کارمندان، مدیران و بازرگانان تهیه کرده‌است تا پیش از انجام کار بر روی ساختمانی که دارای آزبست است، این اقدامات را انجام دهند.
شناسایی وجود آزبست و تعیین نوع و شرایط آن - میتواند به صورت پرسیدن از مدیر ساختمان و یا بازرسی محیط باشد.
انجام یک ارزیابی خطر تا امکان انجام کار مشخص شود و در عین حال از خطر ابتلا به آزبست به طور کامل پیشگیری شود.
اطمینان حاصل کردن از اینکه کارگران به طور مناسب آموزش‌دیده باشند -هر کارگری که ممکن است در طول کار روزانه به آزبست آسیب بزند، باید دقیق آموزش ببیند تا بتواند از خود و دیگران حفاظت کند.
اقداماتی که میتوانند به کاهش مواجهه با آزبست در طول کار کمک کند، شامل: پوشیدن تجهیزات حفاظتی (مانند ماسک صورت مناسب)، تمیز کاری به هنگام خروج از محل کار (استفاده از جارو برقی یا پارچه خیس به جای جارو زدن) و عدم استفاده از ابزارهای برقی تا حد امکان.
[1] Asbestosis
[2] wheezing
[3] clubbed fingertips
[4] pleura
[5] mesothelioma
[6] insulation workers
[7] boilermakers
[8] stethoscope
[9] crackling
[10] specialist in lung diseases
[11] Chest X-ray
[12] booster
[13] nasal cannula
[14] Chronicobstructive pulmonary disease
[15] building duty holder
[16] Health and Safety Executive