زکریا چکاپ

آرتریت واکنشی [1]

آرتریت واکنشی، که قبلاً با عنوان سندروم رایتر[2] شناخته می­شد، یک مشکل شایع بوده که موجب التهاب (قرمزی و تورم) در قسمت­های مختلف بدن می­شود. 

این حالت، معمولاً بعد از عفونت ایجاد می­شود و در بیشتر موارد، بدون به جا گذاشتن مشکلات طولانی­ مدت (مزمن)، تنها بعد از چند ماه، به صورت خود به خود بهبود می­یابد.

سه نقطه اصلی بدن که درگیر آرتریت واکنشی می­شوند، عبارتند از: 

مفاصل (آرتریت)، که می­تواند همراه با درد، سفتی و تورم باشد. 

چشم (ورم ملتحمه[3])، که می­تواند موجب قرمزی و درد چشم شود. 

مجرای ادراری[4] (اورتریت غیر گنوکوکی)، که موجب ایجاد درد در هنگام ادرار کردن می­شود (مجرای ادراری، همان لوله­ ای است که ادرار را به بیرون از بدن منتقل می کند). 

با این وجود، اکثر افراد همه­ این مشکلات ذکر شده را تجربه نخواهند کرد. 

علل آرتریت واکنشی 

 آرتریت واکنشی، معمولاً، در طی 4 هفته اول یک عفونت و به ویژه عفونت­های آمیزشی مانند کلامیدیا و یا عفونت­های روده[5] اتفاق می­افتد. به دلایلی که هنوز مشخص نیست، به نظر می­رسد سیستم ایمنی (دفاع بدن در برابر عفونت)، در پاسخ به عفونت­ها عملکرد خوبی ندارد و به بافت­های سالم حمله کرده  که همین موضوع، باعث ایجاد التهاب می­شود.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟ 

اگر مفاصل دردناک و متورم داشتید، به ویژه، اگر اخیراً علائم عفونتی مانند اسهال و یا درد هنگام ادرار کردن داشته­ اید، با پزشک خود مشورت کنید. 

هیچ آزمایش مشخصی برای آرتریت روماتوئید وجود ندارد. هرچند که آزمایش­های خون و ادرار، نمونه­ گیری از دستگاه تناسلی و استفاده از اشعه X، می­توانند برای بررسی کردن عفونت و دیگر دلایل احتمالی علائم شما، مورد استفاده قرار بگیرند. همچنین ممکن است پزشک بخواهد از سوابق پزشکی شما نیز مطلع شود، مثلاً بداند که آیا اخیراً عفونت تناسلی و یا عفونت روده داشته­ اید یا خیر.

درمان آرتریت واکنشی 

 در حال حاضر، هیچ درمانی برای آرتریت واکنشی وجود ندارد.، ولی بیشتر افراد در طی تقریباً 6 ماه بهتر می شوند. در این زمان، درمان می­تواند موجب تسکین علائمی مانند درد و سفتی بشود. 

همچنین علائم می­توانند با استفاده از داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDS)، مانند ایبوپروفن کنترل شوند.

درمان علائم شدید بیماری، نیازمند استفاده از داروهای کورتونی  (کورتیکواستروئید) قوی­تر و یا داروهای ضد روماتوئید تعدیل­ کننده بیماری[6] (DMARDs) می باشد. 

آرتریت واکنشی چقدر شایع است؟ 

آرتریت واکنشی، می­تواند در هر سنی اتفاق بیفتد، ولی اکثراً بزرگسالان جوان سن 20 تا 40 سال را درگیر می کند. 

مردها، در کل، بیشتر از زن­ها مبتلا می­شوند - به ویژه مواردی که در اثر بیماری­های آمیزشی اتفاق می­افتد، در مردان تقریبا 10 برابر بیشتر از زنان می­باشد. 

پیشگیری از آرتریت واکنشی 

مؤثرترین راه کاهش خطر آرتریت واکنشی، اجتناب از عفونت ­های آمیزشی و روده ­ای می­باشد که اغلب موجب این مشکل می­شوند. 

مؤثرترین راه پیشگیری از عفونت ­های آمیزشی، استفاده از یک روش پیشگیری مطمئن، مانند کاندوم در طی رابطه جنسی با شریک جنسی جدید می­باشد. 

رعایت استانداردهای بهداشتی مطمئن، در هنگام آماده ­سازی و ذخیره غذا می­تواند به پیشگیری از عفونت­های گوارشی کمک کند. 

علائم آرتریت واکنشی 

علائم آرتریت واکنشی، در طی هفته اول عفونت، بروز می­کنند. در بیشتر موارد، آرتریت واکنشی به دنبال عفونت­های آمیزشی (STI)، مانند کلامیدیا و یا عفونت­ های روده­ ای مانند مسمومیت غذایی، به وجود می­ آید.

سه بخش مهم بدن که تحت تاثیر آرتریت واکنشی می­باشند، عبارتند از: 

مفاصل و تاندون­ها 

سیستم ادراری 

چشم­ ها 

با این وجود اکثر افراد مبتلا علائم بیماری را در هر سه قسمت ذکر شده تجربه نمی­کنند.

مفاصل و تاندون ها 

آرتریت واکنشی، معمولاً باعث التهاب مفاصل (آرتریت) و تاندون­ها شده و علائم زیر بروز می­کنند:  

درد مفصل، حساسیت به لمس و تورم– معمولاً در مفاصل تحمل­ کننده وزن مانند زانوها، پاها و مچ پاها [7]

درد کمر و باسن 

تورم انگشتان دست و انگشتان پا 

سفتی مفاصل– به خصوص در صبح 

اگر مفاصل شما دچار درد و تورم شدند، حتماً با پزشک خود مشورت کنید. به ویژه، اگر اخیراً دچار عفونت­ هایی مانند اسهال و یا مشکل در هنگام دفع ادارار شده ­اید. 

سیستم ادراری 

آرتریت واکنشی برخی اوقات می­تواند به دنبال التهاب مجاری ادراری ایجاد می شود (اورتریت غیر گنوکوکوکی). مجرای ادراری، لوله­ ای است که ادرار را به بیرون از بدن می­فرستد. 

علائم اورتریت عبارتند از: 

درد و احساس سوزش در هنگام دفع ادرار

ادرار کردن بیش از حد معمول 

 احساس ناگهانی نیاز به دفع ادرار

بیرون آمدن ترشحات از داخل آلت تناسلی مردانه و واژن 

وجود خون در ادرار (البته کمتر شایع است) 

چشم­ها 

آرتریت واکنشی، برخی اوقات، موجب التهاب چشم ­ها نیز می­شود (التهاب ملتحمه چشم). علائم التهاب ملتحمه چشم، می­توانند شامل موارد زیر باشند: 

قرمزی چشم ­ها 

جمع­ شدن اشک در چشم ­ها 

درد چشم­ ها 

التهاب پلک­ ها

در موارد نادر التهاب قرنیه  به وجود می ­آید. التهاب قرنیه، می­تواند باعث ایجاد درد، قرمزی و حساسیت به نور در چشم شود. اگر این علائم را داشتید، در اولین فرصت ممکن باید به چشم پزشک مراجعه کنید. 

دیگر علائم 

آرتریت واکنشی می­تواند موجب ایجاد علائم دیگری، مانند موارد زیر بشود:

احساس خستگی غیرطبیعی 

درجه حرارت بالا (تب) 

از دست دادن وزن بدن 

زخم­ های دهانی 

نقاط سفیدرنگ دردناک در داخل دهان

راش(ضایعات) پوستی 

ناخن­ های ضخیم و شکننده 

درد شکم 

حملات اسهال

علل آرتریت واکنشی

علت دقیق آرتریت واکنشی مشخص نیست، ولی به نظر می­رسد که در نتیجه واکنش سیستم ایمنی به یک عفونت، ایجاد می­شود. 

سیستم ایمنی 

سیستم ایمنی شما، دفاع بدن شما در برابر بیماری­ ها و عفونت­ ها می ­باشد. وقتی باکتری و یا ویروسی وارد بدن شما می شود، سیستم ایمنی، آنتی­ بادی­ها و سلول­ ها را برای جنگیدن با عفونت می­ فرستد. این رخداد می­تواند موجب التهاب بافت شود که گسترش عفونت در بدن را سخت ­تر می­کند. در موارد آرتریت واکنشی، برخی مشکلات در سیستم ایمنی بدن ایجاد می­شوند و اغلب، پس از اینکه عفونت بهبود یافت، باعث ایجاد التهاب در بخش­ هایی از بدن می­شود که اصلاً عفونی نشده ­اند.

عفونت 

دو نوع رایج عفونت، که در آرتریت واکنشی دیده می­شوند، عبارتند از:

عفونت­ های منتقله از طریق مقاربت (STIs– مانند کلامیدیا و گنوره ­آ، هرچند که خیلی از موارد بیماری، بعد از اورتریت غیرگنوکوکوکی به وجود می ­آیند.) 

عفونت­ های روده و سیستم گوارشی (عفونت ­های معده­ ای روده ­ای) – معمولاً توسط باکتری کمپیلوباکتر یا سالمونلا ایجاد می­شود و هر دوی این­ها می­توانند موجب مسمومیت غذایی شوند.

عوامل ژنتیکی 

تحقیقات نشان داده ­اند افراد دارای یک ژن خاص به نام HLA-B27  شانس بالاتری برای ابتلا به آرتریت واکنشی و هم چنین مشکلات ایجادکننده آن مانند اسپوندیلیت انکیلوزان (نوعی از آرتریت که ستون فقرات را درگیر می­کند) دارند. 

افرادی که ژن HLA-B27 را دارند، احتمال بیشتری دارد تا علائم طولانی­ مدت و شدید این بیماری را داشته باشند. همچنین احتمال عودکردن علائم در این افراد نیز بیشتر می ­باشد. 

درمان آرتریت واکنشی

هیچ درمانی برای آرتریت واکنشی وجود ندارد، ولی این بیماری، معمولاً موقت[8] بوده و درمان آن می­تواند به تسکین علائم کمک کند. 

اکثر افراد تقریباً در عرض 6 ماه به طور کامل بهبود پیدا می­کنند، با این وجود تقریباً 20 درصد موارد یک سال و یا بیشتر از یک سال به طول می­کشند و تعداد کمی از مبتلایان هم مشکلات مفصلی طولانی­ مدت تجربه می کنند. همچنین بعد از ابتلا به یک عفونت دیگر، احتمال اینکه دوباره این بیماری پدید بیاید، وجود دارد.

خودمراقبتی 

در مراحل اولیه آرتریت واکنشی توصیه می­شود به اندازه کافی استراحت کنید و از استفاده زیادی از مفاصل درگیر در این بیماری اجتناب کنید. علائمتان که بهبود پیدا کرد، باید شروع به ورزش­ کردن مرتب کنید تا ماهیچه­ های درگیر را قوی­تر کنید و همچنین دامنه حرکتی را در آن­ها افزایش دهید. 

پزشک شما، می­تواند یک برنامه ورزشی خیلی مناسب برای شما در نظر بگیرد. همچنین، احتمال ارجاع شما به فیزیوتراپ و یا درمانگر فیزیکی نیز وجود دارد. 

همچنین استفاده از کیسه یخ و کیسه­ های حرارتی نیز برای کاهش درد و تورم مفاصل می­تواند کمک کننده باشد، اگرچه، این کیسه­ های یخ و کیسه­ های حرارتی نباید مستقیماً بر روی پوست شما گذاشته شوند.

آنتی ­بیوتیک­ها

آنتی­ بیوتیک­ها ممکن است برای درمان خود آرتریت واکنشی مفید نباشند، ولی در مواقعی که همزمان یک عفونت دیگر هم در بدن شما ایجاد شده است، می­توانند به کار بیایند. به ویژه، اگر مبتلا به یک نوع عفونت منتقله از طریق جنسی شده ­اید، باید شریک جنسی شما نیز این داروها را بگیرد. 

 سایر داروها

گروهی از داروهایی ضد التهاب، اصلی­ ترین داروهایی هستند که برای درمان آرتریت واکنشی تجویز می شوند، این داروها موجب کاهش التهاب و تسکین درد می­شوند. با این وجود، مصرف مرتب این داروها، در طولانی ­مدت، می­تواند خطر ابتلا به مشکلاتی مانند زخم ­های معده[9] را افزایش دهد. اگر خطر ابتلای شما به زخم معده بالا می­باشد، پزشک می­تواند یک داروی درمانی دیگر را علاوه بر این داروها برای شما در نظر بگیرد، که با کاهش تولید اسید معده، باعث پیشگیری از اسید معده شود. 

در مواردی که علائم شما به داروهای ضد التهاب پاسخ نشان نداده است و یا نمی­ توانید این داروها را بگیرید، درمان با کورتون­ ها می­تواند مفید باشد. کورتون­ ها با مسدود کردن اثرات خیلی از مواد شیمیایی که در بدن برای شروع التهاب استفاده می­شوند، اثر خود را می­گذارند. 

کورتونی که معمولاً گزینه ارجح برای درمان این بیماری می­باشد، می­تواند به صورت تزریقی به داخل مفصل تزریق شود و یا به صورت قرص به فرد داده شود. قطره­ های چشمی هم در صورت ابتلای شما به التهاب ملتحمه چشم، می­توانند استفاده شوند. 

تقریبا 5 درصد افرادی که این داروی کورتونی را دریافت می­کنند، تغییراتی را در وضعیت روان خود احساس خواهند کرد، از جمله این تغییرات، می­توان به افسردگی اشاره کرد. اگر تغییرات زیادی در تفکر و رفتار خود مشاهده کردید، باید با پزشک خود مشورت کنید. 

اگر علیرغم درمان با کورتون­ها و داروهای ضد التهاب، همچنان علائم شما پابرجا هستند، ممکن است دارویی به نام داروی ضد روماتوئیدی تعدیل کننده بیماری، برای شما تجویز شود.

همانند کورتون­ها، این داروها نیز با مسدود کردن اثرات برخی از مواد شیمیایی که سیستم ایمنی برای شروع التهاب از آنها استفاده می­کند، اثر خود را می­گذراد. 

احتمالاً چندین ماه طول بکشد تا شما اثرات این داورها را احساس کنید. بنابراین اگر حتی هیچ بهبودی هم مشاهده نکردید، خیلی مهم است که درمان خود را همچنان ادامه دهید. انجام آزمایش­های خون، در هنگام گرفتن این داروها، از اهمیت بالایی برخوردار می­باشد. 

[1] Reactive arthritis

[2] Reiter’s syndrome 

[3] Conjunctivitis 

[4] Urethra 

[5] Bowel infections 

[6] Disease – modifying anti – rheumatic drugs 

[7] Ankles 

[8] Temporary 

[9] Gastric ulcers